Γράφει ο Δρ Κυριάκος Μούγης
Καρδιολόγος / BM BCh (Oxon), MA (Cantab), MRCP (UK), CCDS
Οι καρδιακές αρρυθμίες είναι από τις συχνότερες αιτίες παρουσίασης σε καρδιολόγο και συχνά ταλαιπωρούν τους ασθενείς. Προσδιορίζονται ως διαταραχές στην κανονικότητα του καρδιακού ρυθμού και μπορεί να προκαλέσουν γρήγορο ρυθμό (ταχυκαρδία), αργό ρυθμό (βραδυκαρδία) ή και ακανόνιστο ρυθμό (π.χ. κολπική μαρμαρυγή).
ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ:
Η ανθρώπινη καρδιά περιλαμβάνει ειδικευμένους ιστούς που η λειτουργία τους είναι η διάδοση ηλεκτρισμού στους καρδιακούς θαλάμους προκαλώντας σύσπαση της καρδιάς. Παραδείγματα είναι ο φλεβόκομβος, ο κολποκοιλιακός κόμβος, το δεμάτιο του His και το αριστερό και δεξιό σκέλος. Οι αρρυθμίες ουσιαστικά δημιουργούνται όταν διαταράσσεται η κανονική πορεία αυτών των ηλεκτρικών σημάτων είτε στιγμιαία είτε για παρατεταμένη χρονική περίοδο.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ:
Οι αρρυθμίες είναι μερικές φορές εντελώς ασυμπτωματικές και ανακαλύπτονται σε τυχαία ιατρική εξέταση. Τις περισσότερες φορές προκαλούν κάποια συμπτώματα, το πιο συχνό είναι το αίσθημα παλμών. Αυτό είναι στιγμιαία ή πολύ σύντομη διακοπή στην κανονικότητα του καρδιακού ρυθμού ή και πολύ αισθητοί παλμοί που διαρκούν λίγα δευτερόλεπτα. Άλλες φορές οι αρρυθμίες μπορεί να προκαλέσουν αίσθημα ζάλης, εύκολη κόπωση, δυσφορία ή πιο σπάνια ακόμα και απώλεια αισθήσεων. Σε γενικές γραμμές πιο σοβαρά συμπτώματα υποδηλώνουν πιο σοβαρή αρρυθμία.
ΕΙΔΗ ΑΡΡΥΘΜΙΩΝ
Οι συχνότερες ταχυκαρδίες είναι:
Κολπική μαρμαρυγή – η συχνότερη αρρυθμία, παρουσιάζεται στο 1-2% του πληθυσμού και προδιαθέτει σε εγκεφαλικά επεισόδια, έτσι χρήζει ιατρικής παρακολούθησης και αντιμετώπισης
Κολπικές/κοιλιακές έκτακτες συστολές – έκτακτες συστολές προερχόμενες από τους θαλάμους της καρδιάς και που παρεμβάλλουν στον κανονικό καρδιακό ρυθμό και μπορεί να γίνονται αισθητές σαν μικρή διακοπή στον παλμό
Υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες – ταχυκαρδία που αρχίζει και σταματάει ξαφνικά, κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 140-220 σφίξεις/λεπτό και συχνά εμφανίζεται σε πιο νεαρές ηλικίες (20-50 χρόνων)
Κοιλιακή ταχυκαρδία – γρήγορος καρδιακός ρυθμός που ξεκινά από τις κοιλίες και δεν επιτρέπει την κανονική λειτουργία της καρδιάς. Συνήθως εμφανίζεται σε ασθενείς με σοβαρές καρδιακές παθήσεις π.χ. μυοκαρδιοπάθεια, παλαιό έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Οι συχνότερες βραδυκαρδίες είναι:
Κολποκοιλικακός αποκλεισμός – πρόβλημα με την ηλεκτρική επικοινωνία των κόλπων και των κοιλίων της καρδιάς και διαχωρίζονται σε πρώτου, δεύτερου και τρίτου βαθμού, με αύξουσα σοβαρότητα ανά βαθμό. Παρουσιάζεται συνήθως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Νόσος φλεβόκομβου – πάθηση του φυσιολογικού βηματοδότη της καρδιάς, του φλεβόκομβου, που αδυνατεί να ανταποκριθεί με την πρέπουσα συχνότητα στις απαιτήσεις της καρδιάς, προκαλώντας συμπτώματα.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διάγνωση και η αξιολόγηση των καρδιακών αρρυθμιών ξεκινά με το ιστορικό και εξέταση από καρδιολόγο. Συνήθως ακολουθούν άλλες εξετάσεις ή διαγνωστικές επεμβάσεις όπως:
Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) – το πιο σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο για καρδιακές αρρυθμίες. Τοποθετούνται ηλεκτρόδια στο δέρμα που καταγράφουν την ηλεκτρική δραστηριότητα προερχόμενη από την καρδιά.
Holter ρυθμού – καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας για 24 ή 48 ώρες αντί μερικά δευτερόλεπτα όπως το ΗΚΓ. Επιτρέπει την καταγραφή αρρυθμιών που παρουσιάζονται παροδικά. Επίσης μπορούμε να εξετάσουμε την διάρκεια της αρρυθμίας και να συσχετίσουμε με συμπτώματα του ασθενούς
Υπερηχοκαρδιογράφημα (Echo) – το υπερηχοκαρδιογράφημα δίνει ολοκληρωμένη εικόνα για την καρδιακή δομή και δίνει πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την αξιολόγηση των αρρυθμιών
Καταγραφέας συμβάντων – μικροσκοπική εμφυτεύσιμη συσκευή που τοποθετείται υποδόρια και καταγράφει διαταραχές ρυθμού που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά συμπτώματα.
Ηλεκτροφυσιολογική μελέτη – ελάχιστα επεμβατική εξέταση που γίνεται με την χρήση πλαστικών διαγνωστικών καθετήρων που τοποθετούνται μέσω των μηριαίων φλεβών. Με την τοποθέτηση των καθετήρων σε συγκεκριμένα σημεία στην καρδιά μπορούμε να ελέγξουμε την παραγωγή και αγωγή των ηλεκτρικών σημάτων και να διαγνώσουμε τον μηχανισμό ή την προέλευση αυτών, που βοηθάει σημαντικά στη διαμόρφωση της αγωγής.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Οι αρρυθμίες μπορούν να αντιμετωπιστούν τόσο με φαρμακευτική αγωγή όσο και επεμβατικά. Η θεραπεία εξαρτάται από την κλινική εικόνα και τις προτιμήσεις του κάθε ασθενούς. Ορισμένες αρρυθμίες μπορεί να μην χρήζουν καμίας θεραπείας μετά από αξιολόγηση και συζήτηση με καρδιολόγο.
Φαρμακευτική αγωγή – κατά βάση η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι αποτελεσματική τόσο για την βελτίωση των συμπτωμάτων όσο και για πιο μακροχρόνια βελτίωση της προγνώσεως. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε αναπτύξει πληθώρα φαρμάκων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ποικιλία αρρυθμιών. Παραδείγματα φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για αρρυθμίες είναι οι βήτα-αναστολείς, αμιωδαρόνη και αναστολείς διαύλων ασβεστίου.
Κατάλυση (ablation) – Η κατάλυση είναι μία επεμβατική μέθοδος συνέχεια της ηλεκτροφυσιολογικής μελέτης όπου τοποθετούνται καθετήρες σε συγκεκριμένα σημεία στην καρδιά και μας βοηθούν να αναγνωρίσουμε τις περιοχές από τις οποίες πηγάζει η αρρυθμία. Μετά χρησιμοποιώντας τους καθετήρες μπορούμε να καταστρέψουμε ένα μικροσκοπικό κομμάτι ιστού και έτσι να θεραπεύσουμε την αρρυθμία.
Η κατάλυση είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται τα τελευταία 30 χρόνια με αυξανόμενη συχνότητα και όλο και περισσότερε μελέτες την συνιστούν για την αντιμετώπιση των αρρυθμιών. Ειδικότερα όσον αφορά την κολπική μαρμαρυγή, μία από τις πιο συχνές αρρυθμίες, η κατάλυση μπορεί να προσφέρει θεραπεία σε μεγάλο ποσοστό ασθενών με παροξυσμική μαρμαρυγή και σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων.
Η κατάλυση παρότι πολύ αποτελεσματική δεν είναι κατάλληλη για όλους τους ασθενείς με αρρυθμίες και επιβάλλεται σωστή διερεύνηση και συζήτηση πριν την επέμβαση.
Βηματοδότες και απινιδωτές – Οι βηματοδότες και οι απινιδωτές είναι εμφυτεύσιμες καρδιακές συσκευές που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων αρρυθμιών.
Οι βηματοδότες είναι χρήσιμοι για την αντιμετώπιση σοβαρών βραδυκαρδιών που μπορεί να είναι και απειλητικές για την ζωή ή να προκαλούν σοβαρά συμπτώματα. Εμφυτεύονται με τοπική αναισθησία κάτω από την κλείδα και χρήζουν παρακολουθήσεως μετά την εμφύτευση με εξωτερικό έλεγχο χρησιμοποιώντας ειδικό υπολογιστή
Οι απινιδωτές χρησιμοποιούνται για την θεραπεία επικίνδυνων ταχυκαρδιών σε ασθενείς που έχουν ήδη εμφανίσει αυτές ή που είναι σε ομάδες υψηλού κινδύνου για να τις εμφανίσουν. Μπορούν επίσης να θεραπεύσουν και τις βραδυκαρδίες αν αυτές συνυπάρχουν. Εμφυτεύονται και ελέγχονται με την ίδια μέθοδο όπως τους βηματοδότες.
Μία πιο εξελιγμένη μορφή βηματοδότησης είναι η θεραπεία καρδιακού επανασυγχρονισμού όπου μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας σε ασθενεί που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια. Η επέμβαση περιλαμβάνει την τοποθέτηση ενός επιπλέον καλωδίου στην καρδιά.
Η καρδιολογική ομάδα στο Απολλώνειο Ιδιωτικό Νοσοκομείο προσφέρει διαγνωστικές και θεραπευτικές υπηρεσίες για όλο το φάσμα των καρδιακών αρρυθμιών. Διεξάγονται επεμβάσεις όλων των ειδών για αντιμετώπιση των αρρυθμιών όπως κατάλυση για κολπική μαρμαρυγή και κοιλιακές ταχυκαρδίες και εμφύτευση καρδιακών συσκευών συμπεριλαμβανομένων βηματοδοτών, απινιδωτών, υποδόριων απινιδωτών και συσκευών καρδιακού επανασυγχρονισμού. Νοσηλεύονται τόσο προγραμματισμένα όσο και επείγοντα περιστατικά. Την ομάδα αποτελούν ο Δρ Ηλίας Παπασάββας που ασχολείται με όλο το φάσμα των αρρυθμιών και ο Δρ Κυριάκος Μούγης που εξειδικεύεται στις καρδιακές συσκευές.
Του καρδιολογικού τμήματος ηγείται ο Δρ Γιώργος Γεωργίου και υπάρχει εξαιρετική συνεργασία με τους αναισθησιολόγους, νοσηλευτές και ακτινογράφους του τμήματος
