Δεν είναι καθόλου δύσκολο, πιστέψτε με. Άλλωστε η συνταγή είναι έτοιμη εδώ και πολλές δεκαετίες. Αρκεί, λοιπόν, κάποιοι να την δουν υπερασπιστές της τάξης. Της όποιας τάξης ή αταξίας. Διότι το πράγμα θα είναι πάντα υποκειμενικό. Ως υπερασπιστές της δικής τους «τάξης», συγκροτούν ομάδες, οπλίζονται και επιβάλλουν διά της βίας το «σωστό». Ανοίγουν κεφάλια, λιντσάρουν ανθρώπους, καταστρέφουν σπίτια και επιχειρήσεις. Σταδιακά αρχίζουν να ηδονίζονται στην εικόνα του αίματος και του τρόμου που προκαλούν. Πολύ περισσότερο όμως ηδονίζονται από τους χειροκροτητές που, μέσα στην αφέλειά τους, πιστεύουν πως βρέθηκαν οι «σωτήρες». Οι άνθρωποι που θα βάλουν τα πράγματα σε τάξη.
Και κάπως έτσι γεννιέται η εξουσία του τρόμου. Σήμερα οι μετανάστες. Αύριο ίσως οι ομοφυλόφιλοι, μεθαύριο οι πόρνες. Κι ύστερα όποιος δεν κάνουν κέφι οι «ομάδες κάθαρσης». Οι οικιακές βοηθοί, οι τουρκοκύπριοι, οι άθεοι, οι μαύροι, οι άσπροι... Κι ο κατάλογος συνεχώς ανανεώνεται. Διότι, όταν το θηρίο ξυπνήσει, θέλει περισσότερο αίμα, περισσότερο τρόμο, μεγαλύτερη αποδοχή από τους αφελείς που χειροκροτούν χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι με τον τρόπο αυτό ταίζουν τη βία, την παρανομία, την αναρχία. Καταργούν την πολιτεία και τους νόμους.
Και, κάπως έτσι, φθάνουμε στην πιο τραγική διαπίστωση της Ιστορίας:
«Όταν οι ναζιστές ήρθαν για να πάρουν τους κομμουνιστές, σιώπησα επειδή δεν ήμουν κομμουνιστής.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους συνδικαλιστές, σιώπησα γιατί δεν ήμουν συνδικαλιστής.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβαίους σιώπησα γιατί δεν ήμουν Εβραίος
Όταν ήρθαν να συλλάβουν εμένα, δεν υπήρχε πια κανείς για να διαμαρτυρηθεί».
Έτσι λοιπόν γεννιέται ο φασισμός. Και, πιστέψτε με, δεν είναι καθόλου δύσκολο...
