Όλο και περισσότεροι καπνιστές, και δη οι νέοι, κάνουν στροφή στο ηλεκτρονικό τσιγάρο, θεωρώντας πως είναι λιγότερο βλαβερό από το συμβατικό. Οι Κύπριοι μαθητές καταγράφουν, μάλιστα, ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ευρώπη, όσον αφορά την χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων και ναργιλέ.
Τι ισχύει στην πραγματικότητα και πόσο βλαβερά είναι τελικά τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, σε σχέση με τα συμβατικά;
Πρώτη στην χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου και ναργιλέ η Κύπρος
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΑΑΕΚ από την έρευνα γενικού πληθυσμού το 2023 αναδεικνύουν τη διαχρονική σταθερότητα στην ηλικία έναρξης του καπνίσματος (18 έτη). Περίπου 4 στους δέκα καπνιστές (38%) έχουν καπνίσει ηλεκτρονικό τσιγάρο κατά τον τελευταίο μήνα. Σε σχέση με το 2019 καταγράφεται σημαντική αύξηση στο ποσοστό των καπνιστών που δοκίμασαν το ηλεκτρονικό τσιγάρο (57% vs 21%).
Σε πανευρωπαϊκή έρευνα ESPAD (2019-η πιο πρόσφατη) ανάμεσα στους μαθητές ηλικίας 15-16 ετών, το 14% ανέφερε χρήση συμβατικού τσιγάρου κατά τον τελευταίο μήνα με το ποσοστό αυτό να βρίσκεται σε πτωτική τάση, σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια (18% το 2015 και 23% το 2011).
Οι Κύπριοι μαθητές βρίσκονται στις πιο ψηλές θέσεις στην Ευρώπη στην χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων και ναργιλέ. Ποσοστό 4,6% των μαθητών ανέφερε καθημερινή χρήση, ξεπερνώντας τον μέσο όρο των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών (3,1%) που συμμετείχαν στην έρευνα ESPAD.
Το άτμισμα είναι εξίσου εθιστικό με το συμβατικό κάπνισμα
Οι εταιρείες καπνού, απευθυνόμενες κυρίως στον νεαρότερο πληθυσμό, επιδιώκουν να περάσουν το μήνυμα πως το άτμισμα δεν βλάπτει.
Ένα μήνυμα ωστόσο… παγίδα, καθώς τόσο τα ηλεκτρονικά όσο και τα συμβατικά τσιγάρα εμπεριέχουν νικοτίνη, η οποία είναι εξαιρετικά εθιστική ουσία.
Οι χρήστες ηλεκτρονικών τσιγάρων μπορούν να αυξήσουν την ποσότητα της νικοτίνης που εισπνέεται μέσω της συσκευής, με αποτέλεσμα να εκτίθενται σε μεγάλες ποσότητες νικοτίνης που δεν προσλαμβάνονται με την χρήση του συμβατικού καπνίσματος.
Επίσης, πολλά ηλεκτρονικά τσιγάρα εμπεριέχουν συνθετική νικοτίνη, η οποία είναι δύσκολο να μετρηθεί με αποτέλεσμα άθελα τους οι ατμιστές να λαμβάνουν μεγαλύτερες ποσότητες από τις θεμιτές. Πρόσφατα, η υπερδόση νικοτίνης έχει εξελιχθεί σε πολύ σοβαρό πρόβλημα.
Δεν βοηθά στην διακοπή του συμβατικού καπνίσματος
Πέραν από τα πιο πάνω πρόσφατη μετα-ανάλυση αναφέρει πως οι καπνιστές που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν περίπου 1/3 λιγότερες πιθανότητες να διακόψουν το κάπνισμα, σε σύγκριση με τους καπνιστές που δεν χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά τσιγάρα.
Αρμόδιοι από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, εξήγησαν στο Alphanews.Live πως το άτμισμα απλά αντικαθιστά τη χρήση και δεν βοηθά τον χρήστη να αναπτύξει δεξιότητες αντιμετώπισης και αλλαγής αυτής της πολύ βλαβερής συνήθειας.
Έρευνες δείχνουν πως οι ατμικές συσκευές, εκθέτουν τους πνεύμονες και τον οργανισμό σε μία σωρεία χημικών ουσιών, που εμπεριέχονται στο υγρό που χρησιμοποιείται στα ηλεκτρονικά τσιγάρα, και άλλων ουσιών που προκαλούνται από τη διαδικασία της καύσης/ άτμισης.
Συνολικά εμπεριέχουν 7.000 χημικές ουσίες, μεγάλος αριθμός από αυτές είναι τοξικές, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα για καρδιαγγειακά και αναπνευστικά προβλήματα.
Οι κίνδυνοι για τους νέους
Ερευνητικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι υπάρχει ισχυρή θετική σχέση μεταξύ της αρχικής χρήσης ηλεκτρονικών τσιγάρων και της μετέπειτα χρήσης του συμβατικού καπνίσματος μεταξύ των νέων. Η εναλλαγή αυτή υποστηρίζεται ότι συμβαίνει λόγω του εθισμού στην νικοτίνη και τη χρήση τέτοιων σκευασμάτων για την αντιμετώπιση δυσκολιών (π.χ. ανεπιθύμητων συναισθημάτων).
Για να υπάρξουν, ωστόσο, ασφαλή συμπεράσματα, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε στην εκπομπή Alpha Ενημέρωση ο πνευμονολόγος Χάρης Αρμεύτης, θα χρειαστούν περίπου 40 χρόνια έτσι ώστε να μελετηθεί ο πληθυσμός που χρησιμοποίει μόνο ηλεκτρικό τσιγάρο, σε σχέση με αυτούς που προτιμούν τα συμβατικά τσιγάρα.
Πέραν από τα πιο πάνω ο Δρ. Αρμεύτης αναφέρθηκε στην σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου που έχουν υιοθετήσει χώρες του εξωτερικού, όχι όμως η Κύπρος.
Σε πολλές χώρες, όπως ανέφερε, καπνιστές άνω των 50 χρόνων ή πρώην καπνιστές που έχουν διακόψει το κάπνισμα για λιγότερο χρονικό διάστημα των 15 χρόνων, θα πρέπει κάθε χρόνο να υποβάλλονται σε αξονική τομογραφία θώρακος.
Δωρεάν τηλεφωνική γραμμή 1431
Το πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας / ΟΚΥΠΥ, έχουν ως στόχο την ενημέρωση, πρόληψη και διακοπή του καπνίσματος στην Κύπρο. Τα προγράμματα εφαρμόζονται Παγκύπρια, από εξειδικευμένο προσωπικό, ΔΩΡΕΑΝ και προσφέρουν συμβουλευτική υποστήριξη (μέσω ατομικών, ομαδικών εβδομαδιαίων συναντήσεων) και φαρμακευτικές παρεμβάσεις (μέσω χρήσης εμπλάστρων νικοτίνης). Ο κάθε πολίτης, που ενδιαφέρεται να ενημερωθεί ή να διακόψει το κάπνισμα, μπορεί να επικοινωνήσει διαμέσου της δωρεάν τηλεφωνικής γραμμής 1431 (Δευτέρα-Πέμπτη, 7:30-15:00).
Σύμφωνα με τα Παγκύπρια στατιστικά στοιχεία, από το Πρόγραμμα εξυπηρετήθηκαν το 2023 468 άτομα (309 άνδρες και 159 γυναίκες), με 252 από αυτούς να τα ολοκληρώνουν επιτυχώς και να διακόπτουν το κάπνισμα.
