Ένα κοριτσάκι έξι μόλις μηνών είναι η νεαρότερη αγνοούμενη της κυπριακής τραγωδίας. Τα οστά της εντοπίστηκαν στο Τραχώνι Κυθραίας και ταυτοποιήθηκαν εδώ και πολλά χρόνια.
Οι αγνοούμενοί μας είναι, όπως πάντοτε τονίζεται, η τραγικότερη πτυχή του δράματος της Κύπρου. Από τον μακρύ κατάλογο των 1,619 αγνοουμένων, που περιλαμβάνει άμαχους, στρατεύσιμους και γυναικόπαιδα, το 49% ή 776 άτομα δεν έχουν ακόμη ταυτοποιηθεί.
Με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν αλλά και αδιάσειστες μαρτυρίες, κατά τη διάρκεια και μετά την τουρκική εισβολή, χιλιάδες Ελληνοκύπριοι είχαν συλληφθεί και κρατηθεί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Κύπρο από τον τουρκικό στρατό και τους Τουρκοκύπριους παραστρατιωτικούς, που ενεργούσαν υπό τις οδηγίες της Άγκυρας.
Περισσότεροι από 2,000 αιχμάλωτοι πολέμου είχαν μεταφερθεί παράνομα στην Τουρκία και κρατηθεί σε τουρκικές φυλακές. Κάποιοι από αυτούς δεν αφέθησαν ελεύθεροι. Εκατοντάδες άλλοι Ελληνοκύπριοι, τόσο στρατιώτες όσο και πολίτες (περιλαμβανομένων ηλικιωμένων, γυναικών και παιδιών) εξαφανίστηκαν σε περιοχές υπό τουρκική κατοχή και είναι σήμερα αγνοούμενοι.
Παρά τους ισχυρισμούς της Άγκυρας μετά την εισβολή ότι οι τουρκικές δυνάμεις δεν κρατούν αιχμαλώτους, κάποιες ευτυχείς συγκυρίες επέτρεψαν με τη βοήθεια του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και των Ηνωμένων Εθνών να εντοπισθούν οκτώ συνολικά αγνοούμενοι σε φυλακές στην κατεχόμενη Κύπρο, όπου οι Τούρκοι τους έκρυβαν.
Συγκεκριμένα στις 20 Νοεμβρίου 1974 εντοπίζονται στις τουρκικές φυλακές Σεραΐου και ελευθερώνονται οι Γεώργιος Κάϊζερ από την Κερύνεια, Μιχαήλ Φραγκόπουλος από το Μπέλλαπαϊς, Μιχαήλ Ποντικού από τη Μόρφου, Κλεάνθης Χαραλάμπους από τη Λακατάμεια και Ανδρέας Κατσούρης από τους Στύλλους Αμμοχώστου.
Στις 7 Αυγούστου 1975 εντοπίζεται κι ελευθερώνεται ο Χαράλαμπος Μοσχοβίας από την ΄Αχνα, ο οποίος κρατείτο στις τουρκικές φυλακές Σεραΐου και αργότερα στην Κερύνεια.
Την ίδια μέρα ανευρίσκεται κι ελευθερώνεται ο Στέλιος Γρηγοράκης από την Κρήτη, που κατάφερε να δραπετεύσει και κρυβόταν σε σπηλιά σε περιοχή της Καρπασίας.
Στις 25 Οκτωβρίου 1976 εντοπίζεται στις τουρκικές φυλακές Ομορφίτας κι ελευθερώνεται ο Λάμπρος Πλίτσης από τη Λάρισα-Ελλάδα.
Οι γονείς, σύζυγοι, συγγενείς των αγνοουμένων ο ένας μετά τον άλλο φεύγουν από τη ζωή χωρίς να έχουν λάβει απαντήσεις για την τύχη των προσφιλών τους ατόμων. Στις κηδείες όσων ταυτοποιούνται, τις περισσότερες φορές η πολύ στενή οικογένεια, οι σύζυγοι και γονείς είναι απόντες γιατί έχουν αποβιώσει και τους επικήδειους πλέον εκφωνούν εγγόνια ή και δισέγγονα.
Αγνοούμενοι Ε/κ αλλά και Ελλαδίτες περιλαμβάνονται και στον κατάλογο των δικοινοτικών συγκρούσεων του ’63-’64. Ταυτοποιήθηκαν 17 και αναζητούνται 27. Τρεις από τους 44 αγνοούμενους είναι Ελλαδίτες και ουδείς εξ αυτών έχει ταυτοποιηθεί.
Τα τελευταία στοιχεία και ο επικαιροποιημένος κατάλογος
Τον χρόνο που μας πέρασε, σύμφωνα με στοιχεία από την υπηρεσία αγνοουμένων και εγκλωβισμένων και δηλώσεις της επικεφαλής Άννας Αριστοτέλους στο ΚΥΠΕ, πραγματοποιήθηκαν 20 ταυτοποιήσεις από τις οποίες οι 7 αφορούν το πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Από αυτές οι 6 αφορούν ταυτοποιήσεις μικρών οστών Ελλαδιτών στρατιωτών. Τα οστά τους, ως γνωστό, επαναπατρίστηκαν πρόσφατα.
Από τον κατάλογο των 1,619 ατόμων οι 619 είναι άμαχοι , περιλαμβανομένων και γυναικόπαιδων. Χίλιοι είναι στρατεύσιμοι, έφεδροι και εθελοντές με τον μικρότερο εξ αυτών να είναι 17 ετών.
Σε ό,τι αφορά τις γυναίκες και τα παιδιά που χάθηκαν το καλοκαίρι του ‘74 καταρτίστηκε ένας κατάλογος για τους ανήλικους που περιλαμβάνει 36 ονόματα. Εξ αυτών ταυτοποιήθηκαν 20.
Η νεαρότερη αγνοούμενη από τον κατάλογο αυτό είναι μόλις έξι μηνών και η μεγαλύτερη 18. Οι γυναίκες αγνοούμενες είναι 118 και από αυτό τον κατάλογο ταυτοποιήθηκαν μόνο 26.
Σε χωριστό κατάλογο περιλαμβάνονται οι γυναίκες πεσούσες της εισβολής. Είναι 248 άτομα και ταυτοποιήθηκαν 38.
Συνολικά, ο κατάλογος γυναικών αγνοουμένων και πεσουσών περιλαμβάνει 366 ονόματα. Εντοπίστηκαν μόνο 64.
Όπως είπε στο ΚΥΠΕ η κ. Αριστοτέλους, οι κυριότερες δυσκολίες στις εκταφές αφορούν τις σκόπιμες μετακινήσεις από χώρους ταφής, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ομαδικών τάφων.
Μια τέτοια υπόθεση αφορά την Αφάνεια όπου σε 2 περιπτώσεις έγιναν μετακινήσεις οστών. Στην μία εξ αυτών των περιπτώσεων βρέθηκε και ο πρωταρχικός και ο δευτερογενής χώρος ταφής.
Περιπτώσεις μετακίνησης οστών καταγράφονται επίσης στον Κορνόκηπο, την Σίντα, την Σκυλλούρα, το Τέμπλος και την Λάπηθο.
Σε αυτές τις περιπτώσεις μετακινήσεων οστών εντοπίστηκαν 2, 250 θραυσματικά οστά που οδήγησαν σε κάποιες ταυτοποιήσεις, ωστόσο ο στόχος είναι ο εντοπισμός και των υπόλοιπων οστών.
Η τεράστια οικοδομική ανάπτυξη στα κατεχόμενα, οι περιβαλλοντικές αλλαγές και η οριοθέτηση λεγόμενων στρατιωτικών ζωνών από το κατοχικό καθεστώς δυσχεραίνουν εξίσου το έργο των εκταφών.
