Ανέλιξις και Ποιητής. Δύο μεγάλων διαστάσεων έργα. Το ένα στην είσοδο της Λευκωσίας και το άλλο…στην καρδιά της. Δύο έργα από γυαλί, δύο έργα φτιαγμένα με την ίδια τεχνοτροπία, χαρακτηριστική του Κώστα Βαρώτσου.
Τι συμβολίζει άραγε το γυαλί; Ο Κώστας Βαρώτσος μίλησε στον Alpha για τα δύο του έργα και τη σημασία που έχουν αλλά και το πως «γεννήθηκε» η τεχνοτροπία του.
«Προσπαθούσα τότε να βρω μια ισορροπία μεταξύ του χώρου και του χρόνου. Παίρνοντας το γυαλί σαν / ένα μικρό κοντέινερ χώρου που περνάει το φως, περνάει, περνάνε όλα τα πράγματα, σαν να παίρνεις από το κενό το χώρο και να χτίζεις βάζοντας το ένα γυαλί πάνω στο άλλο, δημιουργώντας χρόνο. 1, 2, 3, 4, μετρώντας δηλαδή, έψαχνα δηλαδή το χώρο και το χρόνο και ξαφνικά άρχισε να δημιουργείται μια ενέργεια η οποία για μένα ήτανε, εκείνη τη στιγμή μια λύση, από όλους προβληματισμούς που είχα τα προηγούμενα χρόνια, με μεγάλη ένταση και μεγάλη έρευνα που έκανα τότε για να μπορέσω να βρω αυτές τις ισορροπίες και τις βρήκα μέσα από τον ποιητή.»
Ο ποιητής
Νοέμβριος του 1983. Ο Ραούφ Ντεκντάς ανακοινώνει την ίδρυση του ψευδοκράτους. Την ίδια περίοδο, ο 28χρονος τότε Κώστας Βαρώτσος κατασκευάζει τον ποιητή, ένα όραμά του που μπόρεσε να πρωτοπάρει μορφή με τη χρηματοδότηση του συλλέκτη Δάκη Ιωάννου.
«Η γενναιοδωρία του Δάκη του Ιωάννου, η τρέλα η δικιά μας και το όραμα που είχαμε τότε για μια δύναμη και μια αντίσταση στην αρνητικότητα που είχε δημιουργηθεί μέσα στο χώρο αυτό, γινόταν το κράτος του Ντεκντάς και νιώθαμε μια προσπάθεια αντίστασης. Μια αντίσταση του πνεύματος, όχι των όπλων αλλά του πνεύματος. Παλεύαμε με τα φαντάσματά μας και βγάλαμε τα φαντάσματά μας απέναντί τους.»
Ο Ποιητής ήταν το πρώτο μεγάλο έργο του Κώστα Βαρώτσου, το έργο που…έδειξε τη διαδρομή στον διάσημο Δρομέα στην Αθήνα.
«Με τον Ποιητή κατάλαβα ότι είναι εφικτός ένας καινούργιος δρόμος, ο οποίος εξελίχθηκε μετά με τον με τον δρομέα, εξελίχθηκε μετά με διάφορα άλλα μεγάλα έργα, αυτού του είδους, τα οποία έχω κάνει δεξιά και αριστερά, σε διάφορα κράτη και στην Ελλάδα και σε διάφορα άλλα κράτη.»
Για 35 χρόνια το γλυπτό βρισκόταν πλάι στην Πύλη Αμμοχώστου και πλέον, «παρατηρεί» από τον προμαχώνα την πλατεία Ελευθερίας.
«Μπορώ να πω ότι ο Ποιητής αντιπροσωπεύει μια ιστορική στιγμή κιόλας, εκτός από το ότι αντιπροσωπεύει τώρα εκεί στην πλατεία. Έτσι είναι η νεότερη μνήμη μας.»
Ανέλιξις
Σεπτέμβριος του 1995. Ο Κώστας Βαρώτσος καλείται από τον διοικητή της Λαϊκής Τράπεζας να φιλοτεχνήσει ένα έργο που θα κοσμούσε το συγκρότημα.
«Το κτίριο αυτό ήταν για την εποχή του, ήταν ένα πολύ σημαντικό κτίριο, για τη Λευκωσία, διότι ήταν πάρα πολύ σύγχρονο, μέσα είχε μια τεχνολογία, υψηλή τεχνολογία για την εποχή του. Ήταν αρχιτεκτονικά πολύ ενδιαφέρον, ήταν ένα κτίριο, το οποίο είχε μια θετική ενέργεια πολύ σύγχρονη. Οπότε έβαλα το έργο να γέρνει κιόλας προς την κορυφή του κτιρίου, να δείχνει δηλαδή την κορυφή του κτιρίου. Είναι φτιαγμένο από ατσάλι, δηλαδή stainless steel, έχει μια πολύ ακριβή κατασκευή και από πάνω είναι βέβαια η ανέλιξη με το γυαλί και με την όλη αυτή την κίνηση που έχει προς τα πάνω.»
Η Ανέλιξη είναι το δεύτερο χρονικά έργο του Κώστα Βαρώτσου στην Κύπρο, ένα έργο που έδωσε ελπίδα στον καλλιτέχνη μετά το ατύχημα που είχε στην Μπιενάλε Βενετίας.
«Είχα πάθει ναυάγιο. Είχε βουλιάξει δηλαδή ο Ορίζοντας τότε στα κανάλια της Βενετίας και είχα ζήσει μια τραγωδία. Οπότε αυτό το έργο μπορώ να πω ότι με βοήθησε με το θέμα του, γιατί το θέμα ανέλιξης είναι ένα θετικό μήνυμα. Ένα έργο το οποίο έδειχνε προς την ανάπτυξη και προς την έξοδο από την μαύρη στιγμή, από τις μαύρες στιγμές που πέρασε η Κύπρος. Αυτός ήταν ο στόχος μου τότε όταν το έκανα. Ήταν κιόλας μια σωτηρία, βέβαια, το δεύτερο έργο δεν έφερε τύχη στην τράπεζα.»
Τέσσερις δεκαετίες μετά στέκεται στην ίδια θέση, στην είσοδο της Λευκωσίας και αποτελεί σημείο κατατεθέν.
«Έχω την αίσθηση ότι μετά από τόσα χρόνια μπορούμε να πούμε ότι είναι διαχρονικό αυτό το έργο, διότι όποτε το βλέπω, που περνάω από κει. Έχει μια πατίνα του χρόνου που είναι έτσι, έχει αποκτήσει μια σοβαρότητα και μια κλασικότητα που του δίνει και μια αίσθηση διαχρονικότητας. Ελπίζω δηλαδή, έχει δεθεί με την ιστορία.»
Και απαντά αν η Κύπρος ενδέχεται να φιλοξενήσει ένα τρίτο έργο του μεγάλου Έλληνα γλύπτη.
«Η Κύπρος είναι μέσα στη διαδρομή μου τη συνεχή. Ξέρετε, έχω κάποια μέρη που συνεχώς ξαναπάω. Η Κύπρος είναι ένα από αυτά, οπότε σίγουρα θα προκύψουν πράγματα στην Κύπρο. Είμαι σίγουρος.»
