Εννέα γυναίκες με καταγωγή από τη Φύτη της Πάφου, διαφυλάσσουν ως κόρη οφθαλμού την παραδοσιακή τεχνική κεντήματος του χωριού τους, το ξακουστό Φυθκιώτικο.
Είναι περήφανες για την ιστορία του Φυθκιώτικου Υφαντού, και αγαπούν με πάθος την υφαντική τέχνη, κληροδότημα των προγόνων τους, που άνθισε στο χωριό τους τον 14ο αιώνα. Παλεύουν με τον χρόνο για να τη διατηρήσουν ζωντανή, να τη διαφυλάξουν και να μεταλαμπαδεύσουν εμπειρικά στη νέα γενιά.
Διαμάντω Διομήδους, Υφάντρα, Εκπαιδεύτρια Υφαντικής
Έχω μάθει αυτή την τέχνη από τη μητέρα μου τα τελευταία 10 χρόνια και ασχολούμαι επαγγελματικά και προσπαθώ να μάθω περισσότερα για αυτή την τέχνη που είναι αποκλειστικότητα του δικού μας χωριού. Αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει είναι τα μοναδικά σχέδια και τα χρώματα, είναι φανταχτερά, είναι το κόκκινο, το κίτρινο, το πορτοκαλί το πράσινο και το μπλε.
Η Φύτη, αποτελεί το κυριότερο κέντρο Υφαντικής της Επαρχίας Πάφου και ένα από τα σημαντικότερα της Κύπρου.
Το Υφαντό της, ανήκει στην κατηγορία των παλαιότερων χειροτεχνημάτων του νησιού μας, και είναι μάλιστα παγκοσμίως γνωστό. Εντάσσεται στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και προστατεύεται από την UNESCO.
Η μεγαλύτερη ηλικιακά υφάντρα του χωριού είναι η κυρία Ειρήνη 80 ετών.
«Με το Φυθκιώτικο κέντημα ασχολούμαι από τον καιρό που ήμουν 12 χρονών. Εμένα πάντως ξεκουράζει με, παλιά είχαμε δουλειές στα χωράφια και όταν ερχόμουν αντί να πέσω να πνάσω άρχιζα στον αργαλειό για να ξεκουραστώ, τόσο αγαπούσαμε τον Αργαλειό. Και θέλω να μου δώκει ο θεός χρόνια να μάχουμαι, αφού αρέσκει μου.»
Πόση ώρα χρειάζεται για να περάσετε όλες αυτές τις κλωστές;
Είναι πολλή διαδικασία, μπορεί να θες και όλη μέρα να τα περάσεις από τη μια και μια μέρα από την άλλη, είναι δύσκολο, αλλά για εμάς που το ξέρουμε είναι εύκολη η διαδικασία.
Τις κλωστές για τα υφαντά τις προμηθεύονται τόσο από το Κέντρο Χειροτεχνίας όσο και από την Ελλάδα. Αναπόσπαστο μέρος της όλης διαδικασίας και το ουλάπι για τη δημιουργία μασουριών.
«Ρίχνουμε το μαρκούτσι με την κλωστή μας για να σφίξει το πανί για να μη φεύγουν οι κλωστές μας τα σχέδια, και αρχίζουμε και τα κάνουμε το χέρι, μετράμε τις κλωστές, βάζουμε τα χρώματα που θέλουμε. Η καλή του η μεριά είναι από κάτω, δεν το βλέπεις και το κάνεις, το βλέπεις όταν τελειώσεις το ίδιο και το λάθος.»
Η υφαντική τέχνη είτε με αργαλειό 100 ετών, είτε με σύγχρονο απαιτεί μεράκι, υπομονή και πολύ χρόνο.
Λίγο πιο κάτω η Υφάντρα Χρυστάλλα Παναγή, μας υποδέχεται στο Πολιτιστικό Κέντρο του χωριού. Και εδώ, σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Τουρισμού παρέχονται επιχορηγημένα εργαστήρια εκπαίδευσης του Φυθκιώτικου Υφαντού.
«Προσφέρει μου ξεκούραση, ανακούφιση, τώρα είμαι συνταξιούχα, δεν έχω πολλές έγνοιες, μεγάλωσαν τα εγγόνια μου είναι μεγάλη ξεκούραση. Είναι πλέον τρόπος ζωής πλέον. Δε μας προσφέρει κάτι οικονομικό, είναι για τη δική μας ικανοποίηση.»
Περπατώντας στα γραφικά σοκάκια του χωριού συναντήσαμε και τις άλλες μαστόρισσες του αργαλειού που αφιέρωσαν ένα χώρο του σπιτιού τους, για τη δημιουργία μικρού εργαστηρίου και χώρου έκθεσης της δουλειά τους. Με όρεξη και φαντασία η Ελευθερία Πρωτοπαπά, φτιάχνει και υφαντά σε πιο μοντέρνα εκδοχή!
«48 χρόνια που ασχολούμαι με το Φυθκιώτικα, μου αρέσει πολύ, ζω στην Πάφο και έχω τον αργαλειό μου εκεί. Είναι τα πατάκια για πιάτο, είναι ποτήρι, κάναμε αυτά για τις μπουκάλες για να στολίζεις τις μπουκάλες σου, είναι πολύ ανθεκτικά και στο πλύμα, τα μαξιλάρια μεγάλα μικρά. . . Είναι η Κύπρος μπορείς να τη βάλεις σε κάδρο, τσαντούλες, τσαντάκια για τα φάρμακα τα καλλυντικά σου, για μπουκάλα για νερό. Τα βάζω στο Youtube βλέπω τα σχέδια και μπορώ να το μετατρέψω σε Φυθκιώτiκο.»
Και για τη Δέσποινα Ιωαννίδου ο αργαλειός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητα της.
«Όλα είναι αγαπημένα αλλά τα πιο αγαπημένα είναι το καρπασίτικο, το μαυροματούι. Έχουν όλα μια ονομασία, είναι τα πρώτα τα παραδοσιακά, δεν είναι τα μεταποιημένα που είναι πιο εύκολα. Θέλει πολύ υπομονή και φως και πολύ αυτοσυγκέντρωση για να τα κάνεις αυτά και να τα αγαπάς.»
Μουσείο υφαντικής
Στο κέντρο του χωριού απέναντι από την εκκλησία βρίσκεται και το κοινοτικό μουσείο Υφαντικής.
Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων παραδοσιακά εργαλεία, φορεσιές, βράκες, μαγειρικά σκεύη και φυσικά Φυθκιώτικα.
Διαμάντω Διομήδους, Σύγχρονη Υφάντρα
Με την καρέκλα ήθελα να δείξω ότι με το Φυθκιώτικο Υφαντό να το κάνουμε και στη μοντέρνα μορφή και επειδή παλιά το χρησιμοποιούσαν μόνο πάνω στις πετσέτες πάνω στα κρεβάτια τους
Λίγες δεκαετίες πριν οι γυναίκες, δεν είχαν τη δυνατότητα να μετακινηθούν εύκολα από το χωριό, ούτε τα χρήματα να αγοράσουν λευκα είδη και έτσι τα έφτιαχναν όπως και γενικά τον ρουχισμό της οικογένειας στον Αργαλειό.
Γιορτή για το φυθκιώτικο υφαντό
Αυτό το Σαββατοκύριακο 5-6 Οκτωβρίου στην πλατεία του χωριού και στο Πολιτιστικό κτήριο θα πραγματοποιηθεί η πρώτη γιορτή του Φυθκιώτικου Υφαντού. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την ιστορία και την τέχνη του Υφαντού. Τα σπίτια των Υφάντρων θα είναι ανοικτά για επίσκεψη και επίδειξη ύφανσης των υφαντών. Από τη γιορτή δε θα απουσιάζουν φυσικά τα παραδοσιακά προϊόντα, η παιδική γωνιά, η μουσική και το θέατρο.
Δείτε το ρεπορτάζ της Όλγας Κωνσταντίνου:
