Του Χριστόφορου Χριστοφή
Ένας σχεδόν άγνωστος θησαυρός, βρίσκεται για πρώτη φορά στα χέρια ερευνητών – που προσπαθούν να ρίξουν φως σε άγνωστες πτυχές της Τουρκοκρατίας. Η μονή Παντοκράτορος στο Άγιο Όρος έδωσε σε ειδικούς και το Associated Press πρόσβαση στο αρχείο με τα αρχαιότερα χειρόγραφα σε οθωμανική γραφή.
π. ΘΕΟΦΙΛΟΣ, Μοναχός
Πριν την πτώση της Κωνσταντινούπολης- που φυλάσσονται στα μοναστήρια του Αγίου Όρους από τα τέλη του 14ου αιώνα και τις αρχές του 15ου. Τα αρχαιότερα οθωμανικά έγγραφα είναι εδώ.
Στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους, οι ειδικοί βρήκαν πολύτιμα οθωμανικά έγγραφα που χρονολογούνται στο 1371 ή το 1374. Τη στιγμή που τα παλαιότερα έγγραφα που διασώζονται στην Κωνσταντινούπολη χρονολογούνται περίπου στο 1480.
Από τη μελέτη των εγγράφων προκύπτει ήδη πως οι Σουλτάνοι της εποχής -σε αντίθεση με τη βαρβαρότητα που επέδειξαν σε άλλα μέρη- σεβάστηκαν το Άγιο Όρος.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, Νομικός – Ακαδημαϊκός
Κι αυτό οφείλεται στο ότι βλέπανε το Άγιο Όρος ως μια κοιτίδα ειρήνης, θεραπείας των πανανθρώπινων αξιών, του πολιτισμού. Η μικρή δημοκρατία των μοναχών είχε την ικανότητα να καταστεί σεβαστή από όλους τους κατακτητές.
Κάτι που μαρτυρούν τα φιρμάνια των Σουλτάνων και οι δικαστικές αποφάσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη της Μονής Παντοκράτορος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΕΧΟΦ – ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ, Βυζαντινολόγος
Το παράξενο είναι ότι οι σουλτάνοι είχαν το Άγιο Όρος σαν το τελευταίο απομεινάρι του Βυζαντίου, ημιανεξάρτητο και δεν το άγγιξαν. Ούτε στρατό εδώ δεν είχανε. Το πολύ-πολύ είχαν έναν εντεταλμένο που καθόταν μάλλον στις Καρυές και έπινε μάλλον τσάι εκεί. Δηλαδή στρατιωτική επέμβαση, τέτοιες ιστορίες, τίποτα.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, Νομικός – Ακαδημαϊκός
Ο Μουράτ Β`, η πρώτη του φροντίδα μόλις κατέλαβε τη Θεσσαλονίκη, ήταν να φτιάξει καταστατικό χάρτη για το Άγιο Όρος το 1430. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Αυτό λέει πολλά. Ότι ο ίδιος ο Οθωμανός σουλτάνος φρόντισε να διατηρηθεί, να διαφυλαχθεί το διοικητικό σύστημα του Αγίου Όρους.
Στο αρχείο διασώζονται και τίτλοι ιδιοκτησίας, παλαιότεροι από αυτούς που η τουρκική κυβέρνηση ανέσυρε από τα αρχεία της προ μερικών εβδομάδων, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να πείσει πως νησιά του Αιγαίο ήταν και είναι... τουρκικά.
