Του Χριστόφορου Χριστοφή
Για πολλούς σε Λευκωσία και Αθήνα, η τουρκική Εισβολή δεν έσκασε σαν κεραυνός εν αιθρία. Σύμφωνα με τα αρχεία, έφταναν “βροχή” οι πληροφορίες για αυτό που θα ακολουθούσε του πραξικοπήματος. Μεταξύ 15 και 19 Ιουλίου, η Αθήνα συνιστούσε στην ΕΛΔΥK, αυτοσυγκράτηση. Σύμφωνα με τις καταγραφές στο Απόρρητο Πολεμικό Ημερολόγιο της ΕΛΔΥΚ, τα ξημερώματα της 19ης Ιουλίου τίθεται σε εφαρμογή το Σχέδιο Άμυνας με κωδικό “Αφροδίτη 73”.
"Στις 5 το πρωί της 20ης Ιουλίου, ο Διοικητής της ΕΛΔΥΚ διατάζει τη διασπορά των μονάδων μέσα και γύρο από το στρατόπεδο. Στο ημερολόγιο επισημαίνεται ότι από τα τέσσερα πολυβόλα του ΓΕΕΦ, που βάσει σχεδίου θα μεταφέρονταν στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες είχε φτάσει μόνον το ένα. Στις 5.45 διατάζεται η εφαρμογή του Σταδίου “Δ”. Δηλαδή, όπλα τετραγμένα -όπως αναφέρεται- “βολή μόνον εις περίπτωσιν προσβολής".
Στις 6 το πρωί, κάνουν την εμφάνιση τους πέντε τουρκικά ΝΤΑΚΟΤΑ και ένα C130, τα οποία αρχίζουν ρίψεις αλεξιπτωτιστών στο Κιόνελι. Η ΕΛΔΥΚ ζητεί άδεια από το ΓΕΕΦ για να προσβάλει τα αεροσκάφη, για να λάβει ως απάντηση ότι “ισχύει η μη έναρξη προσβολής, εάν δεν δεχθούμε πυρά”... Πέντε λεπτά αργότερα αρχίζει ο βομβαρδισμός του στρατοπέδου. Οι μισοί από τους μαχητές της ΕΛΔΥΚ έφτασαν στην Κύπρο από την Ελλάδα, μόλις την προηγούμενη ημέρα, στις 19 Ιουλίου. Όσο για τους κληρωτούς που είχαν φύγει το ίδιο βράδυ με το Αρματαγωγό ΛΕΣΒΟΣ για να απολυθούν, επέστρεψαν εθελοντικά για να πολεμήσουν.
Η θρυλική μάχη στο Κιόνελι
Το απόγευμα της 20ης Ιουλίου, λήφθηκε από το ΓΕΕΦ διαταγή επιθέσεως στο τουρκοκυπριακό χωριό Κιόνελι.
“Η επίθεση αρχικά εξελίχθηκε επιτυχώς και τα (επιτιθέμενα) τμήματα υπερέβησαν την πρώτη σειρά πολυβολείων της τοποθεσίας. Ανεκόπη δε προ δευτέρας σειράς πολυβολείων. Δύο από τα άρματα παγιδεύτηκαν σε τάφρο και άλλα δύο καταστράφηκαν. Το Πεζικό προχώρησε και πέραν της τάφρου. Δέχθηκε καταιγιστικά πυρά και η περαιτέρω κίνηση κατέστη αδύνατη.”
Η επίθεση διήρκεσε μέχρι τις 2 τα ξημερώματα της 21ης Ιουλίου. Τα τμήματα προσπάθησαν με πείσμα να πετύχουν το στόχο τους, πλην όμως -χωρίς τη βοήθεια αρμάτων- κατάφεραν να καταλάβουν μερικά πολυβολεία της δεύτερης γραμμής. Αναπάντητο παραμένει μέχρι σήμερα, και επισημαίνεται στο ημερολόγιο, το γιατί δεν εκδηλώθηκαν οι πλευρικές επιθέσεις του ΓΕΕΦ. Λίγο πριν ξημερώσει διατάχθηκε η απαγκίστρωση. 19 ΕΛΔΥκάριοι, δεν επέστρεψαν ποτέ στο στρατόπεδο. Ο ανελέητος βομβαρδισμός του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ συνεχίστηκε μέχρι τις 22 Ιουλίου.
“Στις 15:55 ελήφθη σήμα περί καταπαύσεως πυρός. Η ΕΛΔΥΚ διέταξε άπαντα τμήματά της όπως συμμορφωθούν απόλυτα, πλην μετά παρέλευσιν ώρας εδέχθη βομβαρδισμόν υπό πυκνών πυρών όλμων και πυροβολισμών.”
Η κατάπαυση πυρός, αποδείχθηκε εύθραυστη. Ενδεικτική η μάχη της Βασίλειας, στις 6 Αυγούστου του 1974. Τα χειρότερα, θα συνέβαιναν 8 ημέρες μετά.
Η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής
Οι θρυλικές μάχες στο Στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, κατά τη δεύτερη φάση της Εισβολής, χαρακτηρίζονται από πολλούς ως οι νέες Θερμοπύλες. Μέχρι τις 14 Αυγούστου του 1974, οι Τούρκοι κατάφεραν να τοποθετήσουν τις πιο επίλεκτες μονάδες τους γύρω από το στρατόπεδο της Δύναμης.
"Στις 5 το πρωί αρχίζει ο βομβαρδισμός του στρατοπέδου. Επιζώντες τον περιγράφουν ως μια επίγεια κόλαση. Λίγο αργότερα ένα ολόκληρο Σύνταγμα, με δύο επιπλέον Τάγματα και 45 άρματα μάχης επιτίθεται κατά του Στρατοπέδου. Οι άνδρες της ΕΛΔΥΚ που βρίσκονταν εκεί, μόλις που έφταναν τους 300. Όπως βλέπετε στο τοπογραφικό διάγραμμα της μάχης, ήταν περικυκλωμένοι. Σύμφωνα με τις καταγραφές στο πολεμικό ημερολόγιο της Δύναμης, από υποκλοπή των ασύρματων επικοινωνιών του Αττίλα διαπιστώθηκε ότι στις 12:35 δόθηκε εντολή σε σμήνος να ρίξει βόμβες Ναπάλμ. Το εμπρηστικό όπλο που ξεκίνησε ως θαύμα της χημείας και εξελίχθηκε σε εφιάλτη της ανθρωπότητας"
Το πρωινό του Δεκαπενταύγουστου επικρατεί στην περιοχή ανήσυχη ηρεμία. Οι επιθέσεις θα εναπαρχίσουν το απόγευμα. Παρά την τεράστια τους προσπάθεια, οι Αττίλες δεν καταφέρνουν να ρίξουν την ΕΛΔΥΚ, η οποία ζητεί επίμονα ενισχύσεις. Την επόμενη μέρα, ωστόσο, άνοιξαν οι πύλες της κολάσεως.
“Σήμερον ο εχθρός εξαπέλυσε σφοδροτάτην επίθεσιν κατά της τοποθεσίας του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ, υποστηριζόμενος δι’ ισχυρών πυρών καμπύλης τροχιάς ως και αεροπορίας.”
Οι Αττίλες άρχισαν να καταβάλλουν τα ορύγματα. Ακολούθησαν μάχες σώμα με σώμα. Παρά τις εκκλήσεις των ΕΛΔΥΚάριων, οι ενισχύσεις δεν έφτασαν ποτέ.
”Έγινε υπόμνηση στο ΓΕΕΦ της υποβληθείσας την 15η Αυγούστου 1974 αιτήσεως για ενίσχυση, πλην όμως παρά την καταφατική απάντηση, δεν ήλθε καμιά ενίσχυση.”
Στις 2 μετά το μεσημέρι οι μαχόμενοι διατάζονται να οπισθοχωρήσουν. Κάποιοι δεν ειδοποιούνται, μένουν στην πρώτη γραμμή και συνεχίζουν τον αγώνα μέχρι τελικής πτώσης. Η ανακωχή έρχεται στις 6 το απόγευμα. Ο απολογισμός για την ΕΛΔΥΚ τραγικός: Πάνω από 85 άνδρες νεκροί και αγνοούμενοι. Άλλοι τόσοι, τραυματίες. Πολλοί από τους επιζώντες, κουβαλούν μέχρι σήμερα σε σώματα και ψυχές τις πληγές από τι φρίκη του πολέμου.
