Ιωάννου: Όταν υπήρχαν ατασθαλίες, τα ΣΠΙ κρατούσαν χαμηλούς τόνους (LIVE)

Ιωάννου: Ο Συνεργατισμός τελείωσε το 2013. Δεν υπήρχαν τυχαίες συγχωνεύσεις ΣΠΙ. Γίνονταν κατόπιν υπόδειξης του Εφόρου, ο οποίος λάμβανε διάφορες παραμέτρους υπόψη του. Το σωστό θα ήταν να γινόταν από την αρχή ένα τραπεζικό ίδρυμα και όχι να γίνουν 18 το ΣΠΙ.

Ιωάννου: Στην Επιτροπεία της ΣΚΤ υπήρχαν 4 ανεξάρτητοι και οι υπόλοιποι ήταν οι άνθρωποι των ΣΠΙ. Μπορεί κάποιος να πει ότι υπήρχε σύγκρουση συμφερόντων, όμως αυτή ήταν η νομοθεσία και έτσι λειτουργούσε. Τώρα το αν θα ήταν καλύτερα να μην υπήρχαν εκπροσώποι των ΣΠΙ, τότε ναι πιστεύω πως ίσως να ήταν καλύτερα.
 

Χαραλάμπους: Είχε τα αναγκαία όπλα ο Έφορος για να επιβάλει συμμόρφωση σε περιπτώσεις ατασθαλιών;

Ιωάννου: Τα εργαλεία υπήρχαν. Ο Έφορος σε κάποιες περιπτώσεις τα χρησιμοποιούσε, έχει παύσει αρκετούς και κάποιοι πήγαν φυλακή. Ο Εφορος όμως επρεπε να προστατεύει τη φήμη του προς τα έξω. Ωστόσο, θα μπορούσε να υπάρχει μεγαλύτερη αυστηρότητα.

Αρέστη: Ήταν συμφέρουσα η συμφωνία με την Ελληνική;

Ιωάννου: Πιστεύω ήταν πολύ συμφέρουσα για την Ελληνική και ετεροβαρούσα για το κράτος. Οι αριθμοί και οι εγγυήσεις μιλούν από μόνοι τους. Για να καταλήξει κάποιος σε ασφαλές συμπέρασμα πρέπει να δει τι άλλες επιλογές υπήρχαν. Η Ελληνική σε κάποιο σημείο πιστεύω αντιλήφθηκε ότι είχε το μονοπώλιο και έπαιξε υψηλό ποκερ και κέρδισε.
 

Αρέστη: Γιατί το 2013 ο Συνεργατισμός χρειάστηκε κρατική στήριξη;

Ιωάννου: Τα ΣΠΙ ήταν εταιρείες που δεν ήταν κερδοσκοπικές, ρόλος τους ήταν να εξυπηρετούν τα μέλη τους, τη φτωχολογιά, που δεν είχε δυνατότητα να πάρει δάνειο από εμπορικές τράπεζες. Γι αυτό δεν είναι σωστό να βλέπουμε το Συνεργατισμό από το πρίσμα των εμπορικών τραπεζών. Σε μια περίπτωση που είχαμε κέρδη μου είχαν πει δεν είναι αυτός ο στόχος μας.

Ιωάννου: Εκεί όπου υπήρχαν ατασθαλίες μπορούσαν τα πράγματα να ήταν πιο αυστηρά.

Αρέστη: Τι εμπόδιζε τον έφορο να ελέγξει τις ατασθαλίες;

Ιωάννου: Πιστεύω ότι είναι οι ίδιοι λόγοι που και οι εμπορικές τράπεζες για λόγους μαρκετινγκ όταν έχουν ατασθαλίες δεν τις βγάζουν προς τα έξω. Κρατούσαμε χαμηλούς τόνους. 
 

Ιωάννου: Το Συνεργατικό Ταμιευτήριο Λεμεσού ήταν το μόνο που δεν ήταν προ του '13 που δεν ήταν στο φορέα. Είχαμε πιέσεις. Ήταν εθελοντικό. Ο λόγος που δεν μπαίναμε ήταν γιατί με την πάροδο των δεκατιών είχαμε καταφέρει να έχουμε ένα καλό αποθεματικό. Ο φορέας ήθελε να το βάλουμε να καλύψει άλλες εταιρείες. Ήταν περίπου 200 εκατομμύρια. 

Μαρίνος: Ο υπολογισμός στον ΜΕΔ ήταν για να υπάρχουν μέχρι 9 καθυστερήσεις.

Γεωργίου: Ήταν οδηγία; 

Μαρίνος: Γενικά ίσχυε αυτό μέχρι το 2012. Δεν θυμάμαι αν ήταν εντολή από τον Έφορο. 

Χαραλάμπους: Ένα από τα αίτια στις ΜΕΧ και αναφέρθηκε από μαρτυρίες είναι ότι δεν εφαρμόζονταν τα σωστά κριτήρια δανεισμού. Το αν μπορούσε κάποιος να πληρώσει φαίνεται ότι έμπαινε σε 2η μοίρα. Τι έχετε να πείτε για αυτό;

Μαρίνος: Οι εξασφαλίσεις σε κάποιο δάνει έπαιζαν σημαντικό ρόλο. Εξετάζαμε τι δουλειά έκανε κάποιος, ποια ήταν τα εισοδήματα του και ποιες οι δυνατότητες αποπληρωμής. 

Χαραλάμπους: Μια έκθεση της ΚΤΚ, μόλις ανέλαβε την εποπτεία, μιλάει ότι δεν ήταν στα ικανοποιητικά επίπεδα η εξασφάλιση.

Μαρίνος: Έπαιζε και ακόμη και σήμερα παίζει σημαντικό ρόλο στα δάνεια η εξασφάλιση. Σήμερα υπάρχουν και τα κατάλληλα εργαλεία. 

Αρέστη: Πως το 2013 χρειάστηκε η χρηματοδότηση από το κράτος

Μαρίνος: Η κύρια ατία ήταν τα ΜΕΔ. Οφείλονταν σε διάφορους παράγοντες. Η οικονομική κρίση, άρχισε να παρουσιάζει σημάδια από το 2008.

Αρέστη: Μα τα ΜΕΔ δεν ήταν ένα διαχρονικό φαινόμενο στα ΣΠΙ;

Μαρίνος: Ένα από τα κυριότερα προβλήματα στο Συνεργατισμό ήταν η εσωτερική διακυβέρνηση. Μας δίδει την οργανωτική δομή, τα τμήματα ελέγχου - ο εσωτερικός έλεγχος, ο έλεγχος διαχείρισης κινδύνου - καθώς και τα εγχειρίδια διαχείρησης. Αυτό δεν υπήρχε και δημιουργούσε προβλήματα στα ΜΕΔ. 

Αρέστη: Εσείς σαν ΣΠΕ Μακράσυκας είχατε μεγάλα ποσοστά ΜΕΔ;

Μαρίνος 2012 οι καθυστερημένες δόσεις ήταν 9 που δικαιούταν ο πελάτης να κάνει, ήταν 6% και ο δείκτης ΜΕΔ ήταν 19%. Το 2013 με τις αλλαγές και οδηγίες των εποπτικών αρχών με τον υπολογισμό των αξιών κάλυψης των δανείων όπου το 80-75% ήταν στεγαστικά, οι καθυστερημένες δόσεις ήταν 8% και ο δείκτης ΜΕΔ ήταν κοντά στο 40% 

Αρέστη: Πως εκλεγήκατε στην Επιτροπεία; 

Μαρίνος: Κάθε ΣΠΙ πρότεινε τον υποψήφιο του. Υπήρξαν εκλογές.
 

Αρέστη: Η συμφωνία με την Ελληνική ήταν συμφέρουσα;

Σταύρου: Πιστεύω ότι δεν ήταν καλή. Με το να έρχεσαι συνεχώς να βάζεις κάποιον να τρέχει να πετύχει στόχους και να ζητάς νέα κεφάλαια. Δεν μπορείς να μηδενίζεις την αξία των οικιών και να ζητάς 600 εκατομμύρια. Σίγουρα επειδή δεν ξέρω τις καταστάσεις, σίγουρα η αξία του Συνεργατισμού δεν είναι αυτή που έχει παρουσιαστεί. Ίσως να φταίει και η ΕΕ που ήθελε να φύγει ο Συνεργατισμός από τη μέση να πίεζε για νέα κεφάλαια. 

Χαραλάμπους: Πως οι καταστάσεις πριν το '13 και πόσο μετά συνέβαλαν στο να φτάσουμε εδώ σήμερα; 

Σταύρου: Υπάρχει ένα μερίδιο ευθύνης πριν το '13. Πριν τα ΣΠΙ ήταν ανεξάρτητα. Δεν μπορούσες, είχαμε κοπιάσει με τον Έφορο, για να γίνουν οντότητες και να μειωθούν. 

Αρέστη: Να σας διακόψω. Αυτή η απροθυμία απώλειας της ανεξαρτησίας τους είχε σχέση ότι ελέγχονταν από κόμματα;

Σταύρου: Πιστεύω ναι. Άρα και όχι μόνο οι κομματικοί, τολμώ να πω ότι εκεί που υπήρχε μια Επιτροπή πίστευαν ότι είχαν το προσωπικό τους βασίλειο άρα γιατί να χανόντουσαν στο σύνολο; Είχαν γίνει στις τελευταίες συνεδρίες, παρευρίσκονταν και εκπρόσωπος της ΚΤ. Μας είπαν ότι θα έπρεπε να κάνουμε ένα κεντρικό σύστημα. Διαφώνησα διότι θα χανόντουσαν χρόνος. Χάθηκαν δύο χρόνια για να τους μαζέψουμε όλους αυτούς. Είχαμε γίνει 18 οντότητες. Υπήρχαν πλέον οι προσοντούχοι υπάλληλοι. Εσύ απλά προσέλαβε 4-5 προσοντούχα άτομα που θα πήγαιναν για τα δάνεια και θα έλεγαν 'κάνετε τούτες τις αναδιαρθρώσεις'. Γιατί ο πελάτης ένιωθε προσβλεβλημένος και τον έφερνες στο φιλότιμο να κάνει αυτά που έπρεπε.

Αρέστη: Δηλαδή με απλά λόγια μέχρι τη δημιουργία των 18 ΣΠΙ πήγαν καλώς, μετά δεν έπρεπε να γίνει;

Σταύρου: Έγινε βεβιασμένο. Ειδικά στις συγκεντρώσεις. Είχαμε ήδη προσλάβει αρκετό προσωπικό. Μετά υπήρχε μια τρομερή αδιαφορία για να γίνουν οι αναδιαρθρώσεις. 

Χαραλάμπους:  Μήπως υπήρχε ανεπαρκής εσωτερικός έλεγχος ο οποίος να θυμίζει στους παράγοντες των ΣΠΙ ότι έπρεπε να μην κάνουν κάποια πράγματα; Στον τρόπο που δάνειζαν κλπ.

Σταύρου: Αυτή είναι η πραγματικότητα. Για εμένα ο εσωτερικός ελεγκτής ήταν ο φύλακας άγγελος. Είναι απαράδεκτο να μην επιτελούσε τα καθήκοντα. Εκεί που υπήρχε ο εσωτερικός έλεγχος γιατί δεν έκαναν τίποτα; Ή απλά ήθελαν να πηγαίνουν να πιάνουν το μισθό τους. Υπήρχαν άτομα που από τη στιγμή που έπιαναν μια θέση, έμεναν εκεί.

Χαραλάμπους: Αν ήταν στο χέρι σας να κάνετε κάποιες ουσιαστικές αλλαγές, τι θα έπρεπε να είχε γίνει; 

Σταύρου: Πρώτα πρώτα αναβάθμιση του προσωπικού. Εκείνο που έπρεπε να γίνει θα έπρεπε να ξεχωρίσουμε τα μικρά ΣΠΙ από τα επαγγελματικά. Θα μπορούσαν να μείνουν ως έχουν και να αναβαθμίσουν το προσωπικό. Και στα επαγγελματικά ΣΠΙ ήρθε η Τρόικα να μας πει ότι θα χρειαστείτε κεφάλαια. Τα μεγάλα Συνεργατικά θα έπρεπε να επανδρωθούν με το κατάλληλο προσωπικό. 

Χαραλάμπους: Υπήρχε αριθμητική και ποιοτική επάρκεια μέσα στα ΣΠΙ; Αυτοί που στελέχοναν ήταν οι καταληλότεροι; 

Σταύρου: Ναι δεν υπήρχαν τα κατάλληλα άτομα. Το Συνεργατικό ίδρυμα όταν ιδρύθηκε μπορούσε να κάνει τη δουλειά με έναν υπάλληλο που τελείωσε το Γυμνάσιο. Με την εξέλιξη σίγουρα το ίδρυμα δεν μπορούσε να τα κάνει. 

Χαραλάμπους: Πάρα πολλά δάνεια δίνονταν χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ικανότητα αποπληρωμής, μιλώ για όλες τις τράπεζες. Τι πιστεύετε; 

Σταύρου: Είναι γεγονός ότι αυτό που δεν λαμβάνονταν υπόψη ήταν η εξασφάλιση. Η Κύπρος έχει μόνο το 40% μαζί με τα βουνά. Πως είναι δυνατόν να πέφτουν οι αξίες των ακινήτων; Αυτό είναι λάθος. 

Σταύρου: Παράλληλα ήρθε και η κρίση. Τότε βλέπουμε να υπάρχει μια κατακόρυφη μείωση στην αξία των ακινήτων. Το μεγαλύτερο μέρος των δανείων ήταν οικιστικά. Αυτό είχε διπλή επιπλοκή. Πρώτον έμενε ακάλυπτο το δάνειο και χριεαζόσουν έξτρα κεφάλαια. Το άλλο από τη στιγμή που ο δανειολήπτης είχε δάνειο 200.000 και ένα κτήμα 150.000 έλεγε 'γιατί να πληρώνω τώρα; Αφού θα πάει στο λάκκο'. Σε αυτό φταίει και το Κτηματολόγιο γιατί δέχονταν να παίρνει τους φόρους και τις υψηλές εκτιμήσεις. Όλα αυτά που είχαμε καταθέσει για εκποίηση και ήταν ένα μεγάλο μέρος, αν εκποιούνταν τότε θα ήμασταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Όχι μόνο εμείς, γενικότερα το τραπεζικό σύστημα. Εμείς ίσως ήμασταν οι μόνοι στη ΣΠΕ Στροβόλου που στείλαμε επιστολή ότι θα υπάρξουν ζημιές. Εμείς και η Τράπεζα Κύπρου. Διερωτούμαι όμως, σήμερα γέμισε η Κύπρος δημοπράτες. Τότε δεν μπορούσαμε να το κάνουμε; Όλα αυτά οδήγησαν στην ανάγκη νέων κεφαλαίων. 

Αρέστη: Τι οδήγησε ώστε το 2013 το κράτος να επενδύσει στο Συνεργατισμό;

Σταύρου: Ήταν αυτός ο αθέμιτος ανταγωνισμός των επιτοκίων. Εγώ σαν πρόεδρος είχα κάνει επαρχιακές συσκέψεις, και καλούσα τα ΣΠΙ να μην ξεγελαστούν και να αυξήσουν τα επιτόκια. Δυστυχώς η Κεντρική Τράπεζα δεν έκανε τίποτα για να παρέμβει και να το σταματήσει. Με αποτέλεσμα να βγουν τα αξιόγραφα με 7,5%. Μάταια προσπαθούσαμε να πείσουμε τον κόσμο ότι ήταν φούσκα. Και έβλεπα στις εφημερίδες 'άλλα δύο δις έχασε ο Συνεργατισμός'. Ήταν θέμα χρόνου να κλείσουμε. Τα αποθέματα ήταν σε ιστορικά χαμηλά. Έτσι βγήκαμε στην αντεπίθεση. Αυτό ήταν το ένα. Μετά ήταν οι επαναλαμβανόμενες οδηγίες.

Σταύρου: Υπήρχε πάντοντε κομματική παρέμβαση στις εκλογές. Κατέβαιναν με συνδυασμούς.

Αρέστη: Τα κόμματα εξυπηρετούσαν το συμφέρον των μελών τους;

Σταύρου: Αυτό δεν μπορώ να το ξέρω. Εγώ ουδέποτε εξυπηρέτησα. Τα μέλη της Επιτροπείας προσπαθούσα να τους πείσω ότι δεν είμαστε κόμμα. Μου έλεγαν 'όταν έρχεται ένας άνθρωπος στο γραφείο σου, τότε έρχεται κάποιος παραπότης να σε εξαπατήσει' και τους απαντούσα ότι έρχεται ένας άνθρωπος που ζητάει τη βοήθεια μου. 

Αρέστη: Γίνονταν αποτελεσματικός έλεγχος; Εποπτία; Μέχρι το 2007; 

Σταύρου: Όπου υπάρχει άνθρωπος υπάρχει ατασθαλία. Δεν γνωρίζω τι ήταν ουσιαστικά για ποιες υποθέσεις ή ποιοι ήταν. Ότι γίνονταν λάθη, γίνονταν. Ήταν απλοί άνθρωποι που δεν είχαν γνώσεις. Από τα παλιά χρόνια υπήρχε όγκος εργασιών

Αρέστη: Η ανικανότητα κάποιων ανθρώπων σε απομακρυσμένα ΣΠΙ είναι ένα, οι ατασθαλίες στα κεντρικά ΣΠΙ είναι άλλο. Γιατί δεν εντοπίζονταν.

Σταύρου: Αυτό ήταν θέμα η Ελεγκτικής υπηρεσίας των Συνεργατικών εταιρειών. Έπρεπε να ενημερώναν και την εποπτική αρχή. 
 

Αρέστη: Τι έγινε λάθος έτσι ώστε να χρειάζεται να επεμβεί το κράτος; 

Σταύρου: Η ΣΚΤ δεν είχε εποπτικό ρόλο μέχρι το 2013. Διότι ήταν η τράπεζα των Συνεργατικών εταιρειών.

Αρέστη: Μετά το 2007, που έπαψε το Υπουργείο να έχει κάποιο ρόλο, δεν είχε εποπτικό ρόλο;

Σταύρου: Όχι. Αν θυμάμαι καλά το 2012 άρχισε να υπάρχει. Ήταν τότε που είχαμε αλλάξει πολλά. Η ΣΚΤ εποπτεύονταν από ανέκαθεν. Ήταν ο τραπεζίτης των ΣΠΙ. Αυτός που έκανε εποπτία ήταν ο Έφορος Ανάπτυξης και η ανεξάρτητη Ελεγκτική Υπηρεσία για το Συνεργατισμό. 

Αρέστη: Ο έλεγχος των ΣΠΙ μέχρι το 2007 από ποιον γίνονταν;

Σταύρου: Από τον Έφορο Ανάπτυξης

Αρέστη: Ήταν αποτελεσματική;

Σταύρου: Ήταν αρκετά καλή και βοηθητική. Οτιδήποτε και να γίνονταν η Ελεγκτική Υπηρεσία έκανε αντίγραφο και έστελνε στην Εποπτική αρχή και αποφάσιζε για τις υποθέσεις.

Αρέστη: Πότε μπήκατε στο Συνεργατισμό;

Σταύρου: Το 1971 σαν Γενικός Λογιστής και γραμματέας

Ο κ. Σταύρου συνοδεύεται από τον δικηγόρο του διότι εκκρεμούν υποθέσεις στο δικαστήριο της ΣΠΕ Στροβόλου που βρίσκεται ενώπιον του Κακουργιοδικείου Λευκωσίας. Όπως ανέφερε ο Πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής, ο δικηγόρος του κ. Σταύρου έχει αποστείλει επιστολή στην οποία ενημερώνει ότι ο πελάτης του δεν θα μπορεί να απαντήσει ή να δώσει πληροφορίες που έχουν σχέση με την υπόθεση του. Ωστώσο θα μπορεί να αναφερθεί σε άλλα ζητήματα.