Ο πληθωρισμός αποτελεί -δικαίως- κεντρική ανησυχία για την πορεία της οικονομίας αναφέρει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο στην έκθεση του. Ωστόσο, τονίζεται, οι πληθωριστικές πιέσεις αποτελούν απότοκο εξωτερικού σοκ το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσα από εθνικά μέτρα.
Σημειώνεται, δε, πως η κάθε δημοσιονομική πολιτική που είναι επεκτατική στη φύση της, περιλαμβανομένων των μειώσεων σε φόρους και τέλη, καθώς και των θεμιτών μέτρων στήριξης ευάλωτων ομάδων, είναι εκ φύσεως και εξ’ ορισμού πληθωριστικές. Γι’ αυτό, το ζητούμενο δεν μπορεί να είναι απλά η μείωση των τιμών, αλλά η εξασφάλιση ισορροπίας μεταξύ των μέτρων κοινωνικού οφέλους και τους συνολικού κόστους για την κοινωνία και τα δημόσια οικονομικά.
Κάτω από τις σημερινές συνθήκες, η δημοσιονομική πολιτική κινεί την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό προς την ίδια κατεύθυνση, με τα μεν ανακουφιστικά μέτρα και μέτρα δημοσιονομικής στήριξης να είναι πληθωριστικά και τα δε μέτρα αποπληθωρισμού να είναι υφεσιακά.
Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές αντιδράσεις πολιτικής κατά της κλιμάκωσης των τιμών, οι σημερινές περιστάσεις -συμπεριλαμβανομένης της μηχανικής των συγκεκριμένων πληθωριστικών πιέσεων- δεν προκρίνουν κινήσεις μείωσης των τιμών. Μοναδικές εξαιρέσεις αποτελούν πολιτικές ενίσχυσης του ανταγωνισμού και αποτροπής δυνητικής εκμετάλλευσης της κατάστασης από ορισμένες επιχειρήσεις ή και κλάδους. Επιπλέον, η σημερινή συγκυρία μπορεί να θεωρηθεί και μια εξαιρετική ευκαιρία ή και δικαιολογία για την αντιμετώπιση στρεβλώσεων στην οικονομία.
Οι κινήσεις θα είναι προτιμότερο να εστιαστούν στις κοινωνικές προεκτάσεις και δη στην προστασία της απασχόλησης, με ταυτόχρονη προστασία συγκεκριμένα και στοχευμένα των ομάδων του πληθυσμού που είναι κοινωνικά ευάλωτες στις αυξήσεις των τιμών. Σε αυτό το επίπεδο, η προστασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και η κοινωνική στήριξη των ευάλωτων ομάδων πρέπει να θεωρούνται κατηγορίες στις οποίες η αύξηση των κρατικών δαπανών είναι θεμιτή.
Την ίδια στιγμή, η διαφαινόμενη ενίσχυση δεν πρέπει να θεωρηθεί ως ευκαιρία για αύξηση των δαπανών του κράτους και δη σε οριζόντια, αναποτελεσματικά και σπάταλα μέτρα τα οποία θα διαβρώσουν την δημοσιονομική ευρωστία χωρίς αναπτυξιακό αντίκτυπο.
Η μακροοικονομική περίσταση αναμένεται πως θα βελτιωθεί μόνο μερικώς εντός του 2023 και η δημοσιονομική ισχύς ενδέχεται να διαβρωθεί. Για αυτό τον λόγο πρέπει να αντιμετωπιστούν πολιτικά κατευθυνόμενες αποφάσεις ή εκκλήσεις για αυξημένες δαπάνες χωρίς εκ των προτέρων σχεδιασμό και προσμέτρηση του αντίκτυπου, ως εστιαζόμενες στο βραχύ διάστημα αλλά επικίνδυνες για την περίοδο που θα αρχίσει στο τέλος του α’ τριμήνου 2023.
Επαναλαμβάνεται πως κινήσεις δημοσιονομικής επέκτασης είναι εκ φύσεως και αναπόφευκτα πληθωριστικές. Ως εκ τούτου, συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή και συγκράτηση σε αποφάσεις που δεν έχουν ως στόχο την ανακούφιση των ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, και ιδίως στα οριζόντια μέτρα. Μέτρα που συνιστούν δημοσιονομική επέκταση, μπορεί εκ πρώτης όψεως να προσομοιάζουν με κινήσεις αντιμετώπισης του πληθωρισμού, αλλά στην πραγματικότητα τον επιδεινώνουν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Επιπλέον, πρέπει να έχουμε μονίμως ως γνώμονα πως οι αντιπληθωριστικές πολιτικές είναι αναπόφευκτα και πολιτικές συρρίκνωσης του ΑΕΠ και αύξησης της ανεργίας, γι’ αυτό οι πολιτικές επιλογές πρέπει να βασίζονται στην αναζήτηση ισορροπίας χωρίς την απατηλή προσδοκία πως ο πληθωρισμός μπορεί να «εξαγοραστεί» μέσα από κρατικές δαπάνες.
Σημαντική παράμετρος της αντιμετώπισης της σημερινής οικονομικής συγκυρίας θα πρέπει να είναι και η αντιμετώπιση διαρθρωτικών ζητημάτων, ιδίως ως προς την ενίσχυση του ανταγωνισμού, την μείωση του διοικητικού φόρτου των επιχειρήσεων και τις στρεβλώσεις που καταγράφονται σε αγορές όπως εκείνη του ηλεκτρικού ρεύματος και της παραγωγής του από ΑΠΕ.
