Έρωτας και Επανάσταση

Παρασκευή, 22/3/2019 - 08:29
Ιωάννης Σάββα
Γράφει ο Ιωάννης Σάββα
Αρχαιολόγος-Ιστορικός ερευνητής

Ο άνθρωπος που πραγματικά αγάπησε, που ένιωσε δηλαδή την λογική του να πηγαίνει περίπατο-και πιστέψτε με δεν μπορούν όλοι να καυχηθούν ότι αγάπησαν-, μοιάζει με τον αρχαίο Σίσυφο και το μαρτύριο του. Το αρχέτυπο του Σισύφου είναι το κατεξοχήν μοντέλο του ερωτευμένου. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ο διαχρονικός ποιητής Οβίδιος τον αναφέρει στο μύθο των ερωτευμένων Ορφέα και Ευριδίκης, ούτε είναι τυχαίο που ο Φραντς Κάφκα τον προσδιορίζει ως τον απόλυτο εργένη. Ξέρεις ότι αγάπησες αληθινά και όχι φαντασιακά όταν έχεις εγκλωβίσει τον εαυτό σου στο μαρτύριο του Σισύφου.

Επί το πρακτικότερον, το να ερωτευτείς κάποιον είναι μία πολύμηνη αν όχι μακρόχρονη διαδικασία, ουδεμία σχέση έχουσα με κεραυνοβόλους έρωτες, σεξουαλική έλξη και άκρατο ενθουσιασμό. Βέβαια, ενδεχομένως όλα αυτά θα συμβούν επίσης αλλά δεν αποτελούν την λυδία λίθο του έρωτα. Πρόκειται καθαρά για μια πνευματική κατάσταση που ξεκινάει είτε από το μυαλό και τις νοητικές λειτουργίες του είτε, εφόσον αυτή υπάρχει, από τη ψυχή. Μια κατάσταση σχεδόν μυστικιστική, όπου η σωματική και λεκτική επαφή απλά προεκτείνουν και συμπληρώνουν την εκ των έσω εκπηγάζουσα αγάπη, το πιο εξευγενισμένο και ανερμήνευτο συναίσθημα του ανθρώπου, κάτι για το οποίο συμφωνούν όλοι σχεδόν, φιλόσοφοι, θεολόγοι, ψυχολόγοι και ούτω καθεξής.

Από κτίσεως κόσμου, τα διάφορα πολιτικοκοινωνικά κατεστημένα πολεμούν λυσσαλέως την αγάπη και τον έρωτα, τον οποίο επιθυμούν να γίνεται κατά τα ‘’πρότυπά’’ τους και βεβαίως κατά τα ‘’συμφέροντα’’ τους. Τα εκαστότε καθεστώτα, με τελευταίο και χειρότερο το καπιταλιστικό-αστικό, επιθυμούν να ρυθμίσουν το ανεξήγητο(!) και άϋλο ερωτικό συναίσθημα με νόμους, θρησκευτικές νόρμες και κανονισμούς που υποτίθεται θα βάλουν τάξη στις ανθρώπινες σχέσεις, λες και οι ανθρώπινες σχέσεις αποτελούν φυσικά αναλλοίωτα φαινόμενα που υπάγονται σε αξιωματικούς νόμους και που επιβεβαιώνονται πειραματικά. Όχι, δεν είναι, και το γνωρίζουν πολύ καλά οι ανέραστοι εραστές της εξουσίας.  Γνωρίζουν όμως επίσης ότι ο έρωτας χωρίς σύνορα, ταμπού και προκαταλήψεις είναι μια πράξη εξόχως επαναστατική και αδογμάτιστη και ως εκ τούτου λίαν επικίνδυνη για όσους θέλουν να συντηρούν την καθεστηκυία τάξη, η οποία τόσα χρόνια είναι τέτοια που λειτουργεί προς όφελος τους. Οι ερωτευμένοι κάνουν τους καλύτερους επαναστάτες και οι επαναστάτες κάνουν τους καλύτερους ερωτευμένους. Θα τολμούσε ακόμη κάποιος να πεί ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από τον γνησίως ερωτευμένο, του οποίου οι εγκεφαλικές λειτουργίες της λογικής έχουν ανασταλεί προς δόξα μιας μεταφυσικής ορμής, ίσως θείας προέλευσης, τις ρίζες της οποίας ακόμη αναζητούν, και θα αναζητούν εις αιώνες αιώνων, οι ερευνητές.

Η εξουσία βασικά θέλει να υπαγορεύσει στον έρωτα το νόμο της, ένα νόμο καθόλα ανθρώπινο, ατελή και θνησιγενή. Με αυτό το σκεπτικό εξηγείται και η ύπαρξη της ομοφοβίας, του σεξισμού, των ανέραστων πρακτικών, της προίκας, του συμφεροντολογικού γάμου, του ταξικά κατάλληλου γαμπρού και ενός σωρού άλλών αναχωμάτων του έρωτα, σαν μέσα δηλαδή χειραγώγησης του ερωτικού-σεξουαλικού αισθήματος του ανθρώπου, αισθήματος στοιχειώδους και βασικού σε όλους τους ανθρώπους. Ευτυχώς, το ερωτικό στοιχείο και η συνακόλουθη σεξουαλικότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ελευθερία του ανθρώπου και κανείς δεν έχει τη δύναμη να τα αναχαιτίσει ή να τα φυλακίσει παρά μόνο αν εμείς το επιτρέψουμε. Είναι δηλαδή πρωτίστως θέμα τόλμης και ατομικής αποφασιστικότητας. Αγάπησες; Ωραία, είσαι άνθρωπος έμψυχος σημαίνει και όχι όρθιο πτώμα μιας ψυχαναγκαστικής προσωπικότητας που ονειρεύεται πολέμους, ολοκληρωτισμούς και εγωιστικά μεγαλεία (το παλαιό αναρχικό σύνθημα «κάντε έρωτα, όχι πόλεμο» θα έπρεπε να βρίσκεται σε όλα τα σχολικά εγχειρίδια). Το θέμα όταν αγαπήσεις έγκειται στο αν τόλμησες κιόλας. Γιατί αν δεν τόλμησες, για ποια αγάπη μιλάς; Για την αγάπη μήπως του αστικού καθωσπρεπισμού, που τα υπολογίζει όλα στο ζύγι και που θυμίζει μια άριστη συγκατοίκηση συμβολαίου παρά έναν έρωτα που αναβλύζει πάθος και υπαρξιακά ρίγη;

Η τόλμη και το ρίσκο σε αυτές τις περιπτώσεις, αποτελεί μονόδρομο. Και δεν θα πρέπει να εξαρτάται από ταξικές διακρίσεις, κοινωνικό ή βιολογικό φύλο, οικονομικό υπόβαθρο, φυλετική καταγωγή και κυρίως δεν δύναται να εξαρτάται από την ανταπόκριση που θα βρείς από το πρόσωπο εκείνο. Ο έρωτας είναι αμιγώς προσωπικό θέμα του υποκειμένου και όχι του αντικειμένου και τον ερωτευμένο που έχει έστω και σχετική αυτογνωσία δεν τον τρομάζει η απόρριψη και η κοινωνική κατακραυγή. Ούτε ποτέ κανείς ερωτευμένος στην Ιστορία δεν σκέφτηκε να μετριάσει τα συναισθήματα του για χάρη της πολιτικής ορθότητας και της κοινωνικής ειρήνης. Πολλοί μάλιστα από αυτούς δεν σκέφτηκαν ούτε καν την ίδια τους τη ζωή. Οπότε, ερωτευμένοι του κόσμου μη διστάσετε να φτύσετε στα μούτρα ενός κόσμου ψεύτη που προσπαθεί να σας πείσει ότι όλα κυλούν ρόδινα και ότι τα προβλήματα της φτώχειας και της αθλιότητας είναι δήθεν άλυτα. Κάντε τουλάχιστον, έστω για μια φορά, αυτό που δεν θα μπορέσουν ποτέ να κάνουν οι αστικές μούμιες που αν τους εξαντληθούν οι καταθέσεις στη τράπεζα μελαγχολούν και αδυνατούν να συνεχίσουν, όντες μια ζωή ανασφαλείς: Δοθείτε ψυχή και σώμα, αγαπήστε, σμίξτε, νιώστε την πληρότητα που αυτός ο κίβδηλος πλανερός κόσμος δεν θα μπορέσει ποτέ να σας προσφέρει.

Και αν ακόμη καταλήξετε σύγχρονοι Σίσυφοι, όπως εγώ για παράδειγμα, και θα κυλάτε στο βουνό αέναα τον βράχο μέχρι να ξαναφανεί η αγάπη, ένα να θυμάστε και το μοιράζομαι απλόχερα μαζί σας: Όταν θα δείτε, έστω και αστραπιαία, το χαμόγελο του αγαπημένου σας προσώπου να φωτίζει για λίγο τον Άδη, ο λόφος και ο βράχος δεν θα μοιάζουν πια μαρτύριο αλλά εφαλτήριο για ένα ανώτερο επίπεδο ύπαρξης, πνευματικότερο. Αυτό ακριβώς έτυχε και στον ίδιο το Σίσυφο όταν άκουσε για λίγο τον Ορφέα να τραγουδάει στην Ευριδίκη. Όπως οι επαναστάτες και οι ήρωες και γενικά όσοι έφυγαν νωρίς, έτσι και οι ερωτευμένοι βρίσκονται έξω από τους φυσικούς περιορισμούς του χωροχρόνου. Ο έρωτας είναι συμπερασματικά ποιοτική έννοια και διόλου ποσοτική.