Εδώ και δύο εβδομάδες η Ουκρανία βρίσκεται υπό πολιορκία από τα ρωσικά στρατεύματα. Ο πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη, οι δύο χώρες μετρούν νεκρούς και τραυματίες και ένα τεράστιο μεταναστευτικό κύμα έχει ξεσπάσει. Ενώ λοιπόν βλέπουμε μπροστά μας τον όλεθρο και τον ανθρώπινο πόνο, βλέπουμε επίσης και ψευδείς ειδήσεις, βίντεο και φωτογραφίες που δεν σχετίζονται με την εισβολή προωθούνται σαν να είναι σημερινές.
Ας δούμε μερικά από τα fake news που κυκλοφόρησαν.
Επιστράτευση ηθοποιών
Βίντεο δείχνει μια γυναίκα να βάφει έναν άντρα που φορά στρατιωτική παραλλαγή, μακιγιάροντάς τον ώστε να φαίνεται ότι αιμορραγεί.
Fake news: Το βίντεο αυτό είναι από την Ουκρανία και είναι απόδειξη ότι ο πόλεμος είναι φάρσα. Τα άμαχα θύματα είναι στην πραγματικότητα άτομα που προσλαμβάνονται για να παίξουν σκηνές από μια επίθεση.
Real news: Το βίντεο δεν έχει σχέση με τον πόλεμο. Γυρίστηκε το 2020 στο σετ παραγωγής της ουκρανικής τηλεοπτικής σειράς Contamin. Ο ηθοποιός φαίνεται σε εικόνες από τα παρασκήνια από το σετ που ανέβηκε στο Twitter τον Δεκέμβριο του 2020.
Bts from set of Contamin tv series. #backstage #unitstillsphotography #onset #bts #setlife #hvozdkov #ukrainian @FujifilmX_US @_fujilove_ #fujixt30 pic.twitter.com/8xBY0HTjkk
— CinemaPeople (@CinemaPeople_) December 7, 2020
Κινούμενο πτώμα
Ένας δημοσιογράφος σε ανταπόκρισή του, στέκεται μπροστά από αριθμό σακούλων. Λίγο μετά μια σακούλα κινείται και ο άνδρας που είναι μέσα ανοίγει το κάλυμμα.
Fake news: Το βίντεο αυτό είναι από την Ουκρανία και αποδεικνύει ότι ο πόλεμος είναι είτε φάρσα είτε κατασκευασμένος από τη «δυτική προπαγάνδα».
Real news: Το βίντεο είναι από μια διαδήλωση για την κλιματική αλλαγή στη Βιέννη στις αρχές Φεβρουαρίου. Διοργανώθηκε από ακτιβιστές, η αναπαράσταση πτωμάτων είχε ως στόχο να τονίσει τον κίνδυνο των εκπομπών άνθρακα για την ανθρώπινη ζωή. Το ίδιο βίντεο κοινοποιήθηκε από ομάδες συνωμοσίας τον περασμένο μήνα με ψευδείς ισχυρισμούς αυτή τη φορά για την πανδημία.
Ξύλινα όπλα
Δύο άντρες στην Ουκρανία κρατάνε ξύλινα όπλα.
Fake news: Δεν χρησιμοποιούν πραγματικά όπλα στην Ουκρανία και ο πόλεμος είναι φάρσα.
Real news: Το υλικό χρονολογείται στην πραγματικότητα στα μέσα Φεβρουαρίου, πριν ξεκινήσει ο πόλεμος. Λήφθηκε κατά τη διάρκεια ενός εκπαιδευτικού μαθήματος που παρείχε το ακροδεξιό τάγμα Azov για πολίτες εθελοντές στην ουκρανική πόλη Χάρκοβο που ήταν πρόθυμοι να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους και τις κοινότητές τους σε περίπτωση ρωσικής εισβολής.
Σκηνοθετημένα πλάνα
Σκηνοθέτης καλεί πλήθος κόσμου να τρέξει και να ουρλιάξει.
Fake news: Το βίντεο διέρρευσε από την Ουκρανία και δείχνει ότι ορισμένες από τις οδυνηρές σκηνές που βλέπουμε στα μέσα ενημέρωσης είναι κατασκευασμένες.
Real news: Το βίντεο γυρίστηκε στην Πλατεία Βικτώριας του Μπέρμιγχαμ το 2013 για την ταινία επιστημονικής φαντασίας Invasion Planet Earth, η οποία τότε ονομαζόταν Kaleidoscope Man. Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Σάιμον Κοξ, έγραψε στο Twitter ότι «σοκαρίστηκε όταν είδε το υλικό μου να χρησιμοποιείται έτσι».
Στα άρματα σύζυγος αντιπροέδρου ή η Πρώτη Κυρία
Φωτογραφία μιας γυναίκας με παραλλαγή.
Fake news: Κυκλοφορούν δύο εκδοχές. Η μία ότι είναι η σύζυγος ενός «Ουκρανού αντιπροέδρου» που έχει ενταχθεί στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας για να πολεμήσει. Η Ουκρανία δεν έχει αντιπρόεδρο. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι η γυναίκα στην εικόνα είναι η πρώτη κυρία της Ουκρανίας Olena Zelenska.
Real news: Η φωτογραφία είναι μια εικόνα στρατιώτη από τον Αύγουστο του 2021. Η αρχική φωτογραφία τραβήχτηκε κατά τη διάρκεια πρόβας για μια στρατιωτική παρέλαση στο Κίεβο.
Στον πόλεμο ο Στίβεν Σίγκαλ
Tweet που φαίνεται ότι αναρτήθηκε από τον επίσημο λογαριασμό Twitter του CNN αναφέρει ότι ο Αμερικανός ηθοποιός Στίβεν Σίγκαλ, ο οποίος είναι διπλής υπηκοότητας, ΗΠΑ και Ρωσίας, εντοπίστηκε "ανάμεσα στις ρωσικές ειδικές δυνάμεις" κοντά στην πρωτεύουσα της Ουκρανίας.
Ο ηθοποιός δεν μάχεται στο πλευρό των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία και το tweet πιθανότατα δημιουργήθηκε από ένα από τα πολλά δωρεάν διαδικτυακά εργαλεία που επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργούν ψεύτικα -αλλά με αυθεντική εμφάνιση- tweets από επαληθευμένους λογαριασμούς.
Ο 69χρονος ηθοποιός είπε στο Fox News την περασμένη εβδομάδα ότι έβλεπε και τις δύο χώρες ως «μία οικογένεια» και ήλπιζε σε μια «θετική, ειρηνική επίλυση». Το CNN είπε ότι η εικόνα ήταν κατασκευασμένη και ότι «δεν είχε ποτέ αναφέρει κάτι τέτοιο».
Προπαγάνδα μέσω...πάταξης προπαγάνδας
Ένας ιστότοπος «ελέγχου δεδομένων» διαδίδει ρωσική προπαγάνδα. Πρόκειται για τη σελίδα "War on Fakes", η οποία υποτίθεται ότι δημοσιεύει τις ψευδείς ειδήσεις αποκαταστώντας την αλήθεια. Σύμφωνα με δημοσίευμα της DW, η σελίδα αυτή είναι ρωσική και ανεβάζει σε πολλές γλώσσες πλην της ρωσικής καθώς φαίνεται να απευθύνεται στη διεθνή κοινότητα.
Η συγκεκριμένη σελίδα αν και λέει ότι καταρρίπτει τους ψευδείς ισχυρισμούς, δεν παρουσιάζει αρκετά στοιχεία ώστε όντως να αποκαταστήσει την αλήθεια.
