Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση προετοιμάζει ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, η κοινή διαπίστωση είναι πως αυτά τα μέτρα δεν χτυπούν το Κρεμλίνο πραγματικά εκεί που πονά. Αντί να στοχεύουν στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου απ’ όπου αντλεί δισεκατομμύρια η Μόσχα, ή να διασφαλίσουν πως τεχνολογικά προϊόντα δεν καταλήγουν στις ένοπλες δυνάμεις της, το βάρος πέφτει σε μικρό αριθμό εταιρειών που παραβιάζουν τους κανόνες.
Οι λόγοι για την αναποτελεσματικότητα των αποφάσεων των μέτρων που λήφθηκαν μέχρι σήμερα, σύμφωνα με ανάλυση του Politico, είναι κυρίως η στάση της Ουγγαρίας η οποία εξακολουθεί να επιδιώκει στενούς δεσμούς με τη Ρωσία.
Λύσεις όμως υπάρχουν.
Πετρέλαιο και φυσικό αέριο
Για παράδειγμα πριν την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ο τομέας του πετρελαίου και του αερίου αντιστοιχούσε σχεδόν στο 50% των εσόδων της Ρωσίας. Αυτή τη στιγμή, εταιρείες και εξειδικευμένο προσωπικό φεύγουν από τη χώρα και τα ορυκτά καύσιμα λειτουργούν ως σωσίβιο για τη ρωσική οικονομία. Τον Δεκέμβριο του 2022, οι G7, η ΕΕ και η Αυστραλία επέβαλαν ένα άνευ προηγουμένου ανώτατο όριο τιμής 60 δολαρίων ανά βαρέλι στο ρωσικό πετρέλαιο, ελπίζοντας πως έτσι θα ανάγκαζαν τη Μόσχα να διατηρήσει τη ροή των προμηθειών και εν τέλει η παγκόσμια αγορά θα σταθεροποιείτο και θα μειώνονταν τα κέρδη της Ρωσίας. Αρχικά αυτό το σχέδιο λειτούργησε, όμως η αποτελεσματικότητα του μειωνόταν αφού η Μόσχα βρήκε τρόπο για να γλιστρήσει από τους κανόνες. Η Δύση οφείλει να βρει τρόπους για να λάβει μέτρα ενάντια στον «σκιώδη στόλο» των γερασμένων βυτιοφόρων της Ρωσίας τα οποία πωλούν πετρέλαιο παρά τις κυρώσεις. Θα πρέπει επίσης να βρεθεί τρόπος για να κλείσουν οι τρύπες που επιτρέπουν σε χώρες όπως η Ινδία, η Τουρκία και η Κίνα να αγοράζουν ρωσικό αργό σε οποιαδήποτε τιμή και να το μετατρέπουν σε βενζίνη, πετρέλαιο και άλλα καύσιμα για να τα πωλήσουν στη συνέχεια αλλού.
Λυγίζοντας το εμπόριο ρωσικών μετάλλων
Οι πιο εχθρικές προς τη Ρωσία ευρωπαϊκές πρωτεύουσες πιέζουν ακόμη στην απαγόρευση όλων των εισαγωγών ρωσικού αλουμινίου αφού αυτή τη στιγμή το 80% των εισαγωγών μετάλλων δεν έχει απαγορευτεί μέσω των κυρώσεων. Αν και αυτό το μέτρο έχει υποστήριξη από την Εσθονία, την Λετονία, την Λιθουανία και την Πολωνία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέτυχε να περιλάβει την ιδέα στις τελευταίες της προτάσεις. Παρ’ όλα αυτά δεν αποκλείεται να περιληφθεί σε ένα μελλοντικό πακέτο. Ως συμβιβασμό, οι αξιωματούχοι ενδέχεται να προτείνουν μια ημιαπαγόρευση. Ή θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε μια σταδιακή απαγόρευση. Αυτό συμβαίνει με τις τρέχουσες απαγορεύσεις της ΕΕ για ημικατεργασμένα ρωσικά προϊόντα χάλυβα. Παρά τη συνολική απαγόρευση του χάλυβα, οι ρωσικές πλάκες για επανεπεξεργασία εξακολουθούν να επιτρέπονται στην ΕΕ μέχρι το 2028. Έτσι, προς το παρόν, αυτά τα προϊόντα απολαμβάνουν ουσιαστικά ελεύθερο εμπόριο, εν μέρει χάρη στην άσκηση πίεσης από δύο μικρές εταιρείες στο Βέλγιο και την Τσεχία.
Κλείνοντας τις στρόφιγγες του αερίου
Η ΕΕ αντέδρασε σχετικά άμεσα στο ζήτημα του πετρελαίου, όμως στο θέμα του αερίου ήταν η Ρωσία που έκλεισε τη στρόφιγγα προμήθειας της ηπείρου αμέσως μετά το πρώτο πακέτο κυρώσεων. Όμως μέχρι και αυτή τη στιγμή, η Ρωσία προμηθεύει το 15% του φυσικού αερίου που καταναλώνει η Ευρώπη. Στην πραγματικότητα χώρες όμως όπως το Βέλγιο και η Ισπανία, αύξησαν τις αγορές φυσικού αερίου από τη Μόσχα το 2023. Αυτό συνεπάγεται πως η ΕΕ συνεχίζει να δίνει χρήματα στο Κρεμλίνο και συγκεκριμένα τα τελευταία χρόνια έδωσε 80 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο τερματισμός της προμήθειας αερίου από τη Ρωσία δεν είναι μια απλή διαδικασία καθώς αρκετές χώρες δεσμεύονται από μεγάλα συμβόλαια που δεν είναι εύκολο να σπάσουν. Η Ουγγαρία παραμένει ως η λιγότερο υποστηρικτική χώρα σε αυτή την προοπτική, καθώς έχει στενές σχέσεις με τον ενεργειακό γίγαντα Gazprom. Αξιωματούχοι της Κομισιόν λένε επίσης πως το όλο ζήτημα σχετίζεται με το ερώτημα της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης. Επιπλέον κάποιες χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο κάνουν τα στραβά μάτια στο ρωσικό LNG που διακινείται μέσω ευρωπαϊκών λιμανιών προς άλλους προορισμούς.
Εντοπίζοντας τους μεσάζοντες
Τη στιγμή που οι δυτικοί εταίροι έχουν μπλοκάρει πολλές εισαγωγές πολυτελών προϊόντων ή προϊόντων διπλής χρήσης που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τις ένοπλες δυνάμεις των Ρώσων, χώρες όπως η Γεωργία, η Αρμενία, το Καζακστάν που έχουν σύνορα με τη Ρωσία, διατηρούν σημαντικούς εμπορικούς δεσμούς με τη Μόσχα. Μάλιστα η ΕΕ έχει διορίσει τον πρώην πρέσβη David O’Sullivan ως υπεύθυνο για να βάλει πιέσεις σε αυτές τις χώρες για το συγκεκριμένο ζήτημα. Αρμενία και Καζακστάν ανακοίνωσαν την πρόθεση τους να εναρμονιστούν με τις δυτικές κυρώσεις, ωστόσο η Γεωργία που είναι μάλιστα υποψήφια χώρα προς ένταξη στην ΕΕ, δεν είναι πρόθυμη να εφαρμόσει τους ίδιους κανόνες. Λύσεις στη Ρωσία δίνουν επίσης Τουρκία, Ινδία και Κίνα όσον αφορά τις εναλλακτικές εμπορικές οδούς. Το Πεκίνο μάλιστα εξάγει τόνους προϊόντων προς χρήση από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις και η ΕΕ αναμένεται πως θα περιλάβει κινεζικές εταιρείες στο νέο πακέτο κυρώσεων. Τεχνικά, οι Βρυξέλλες έχουν τη νομική δυνατότητα να αναστείλουν όλες τις εμπορικές συναλλαγές ενός προϊόντος, εάν μια ξένη χώρα δεν ακούει «άλλα μεμονωμένα μέτρα και προσέγγιση εκ μέρους της ΕΕ». Αλλά η λήψη αυτού του βήματος απαιτεί ομοφωνία και από τις 27 χώρες της ΕΕ – καθιστώντας το όριο του βέτο αρκετά χαμηλό, ειδικά εάν οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ επωφελείται από τέτοιες πωλήσεις.
Μπλόκο στη ρωσική πυρηνική ενέργεια
Ζήτημα υπάρχει επίσης και με τη συνεργασία χωρών με τον κρατικό γίγαντα πυρηνικής ενέργειας της Ρωσίας Rosatom, ο οποίος λειτουργεί τόσο ως προμηθευτείς σε ορισμένες χώρες της ΕΕ αλλά και ως συνεργάτης για την ανέγερση πυρηνικών σταθμών. Αν και ο τομέας δεν είναι ένας από τους μεγαλύτερους κερδισμένους της Μόσχας, προσφέρει έναν τεράστιο μοχλό ήπιας ισχύος και δίνει στις ρωσικές κρατικές εταιρείες πρόσβαση σε ευαίσθητες ευρωπαϊκές υποδομές. Ωστόσο, για άλλη μια φορά, το εμπόδιο για πιο σκληρή δράση φαίνεται να είναι η Ουγγαρία. Επί του παρόντος, η Βουδαπέστη επεκτείνει τον πυρηνικό της σταθμό στο Paks με την υποστήριξη της Rosatom και ο πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν έχει δεσμευτεί να εμποδίσει τυχόν κυρώσεις στον τομέα.
Αν όχι τώρα πότε;
Ενώ η Ρωσία δεν δείχνει κανένα σημάδι ότι ξεμένει από κεφάλαια, έχει σοβαρές ανάγκες για αγορά οπλισμού και πληρώνει πολλά χρήματα για την κάλυψη των μισθών του στρατού. Συνεπώς εμπειρογνώμονες εκτιμούν πως δεν μπορεί να παραμείνει σε πόλεμο για πάντα.
Αυτό σημαίνει ότι η σύγκρουση γίνεται όλο και περισσότερο ένας βίαιος πόλεμος φθοράς μεταξύ της ικανότητας της Μόσχας να συνεχίσει να μάχεται και της ικανότητας της Δύσης να διατηρήσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία.
«Οι κυρώσεις και ο πόλεμος έχουν γίνει δοκιμασία της ανθεκτικότητας της ρωσικής και της ουκρανικής οικονομίας», δήλωσε η Maria Shagina, εμπειρογνώμονας κυρώσεων στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, προειδοποιώντας ότι η Μόσχα αντιμετωπίζει μια πιο μακροπρόθεσμη κρίση ως αποτέλεσμα εκροών κεφαλαίων. μια διαρροή εγκεφάλων που έχει δει πολλούς νέους να φεύγουν και την έλλειψη πρόσβασης στην τεχνολογία.
Πηγή Politico.eu
