Γράφει ο Παναγιώτης Χατζηαποστόλου
p.hadjiapostolou@alphacyprus.com.cy
Σχεδόν 27 χιλιάδες φωτοβολταϊκά συστήματα Net-metering σε κατοικίες συνολικής ισχύος 118 MW είναι εγκατεστημένα στην Κύπρο. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς τους ξεπερνά σήμερα το 20%. Ο Διευθυντής Υπηρεσίας Ενέργειας του Υπουργείου Ενέργειας Εμπορίου και Βιομηχανίας Χαράλαμπο Ρούσος, απαντά στα ερωτήματα του AlphaNews.live και ξεκαθαρίζει εάν είναι εφικτή η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε όλες τις υφιστάμενες κατοικίες στην Κύπρο καθώς και για το πόσα χρόνια θα χρειαζόταν για να έχει η πλειοψηφία των κτηρίων στη χώρα μας φωτοβολταϊκά συστήματα. Σύμφωνα με τον Διευθυντής της Υπηρεσίας ενέργειας πέραν των €350 εκατ. διατέθηκαν ως χορηγίες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά για επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ και σε σχέδια εξοικονόμησης ενέργειας την περίοδο 2005-2020.
- Πόσες πρώτες κατοικίες υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Κύπρο και πόσες έχουν εγκαταστημένο σύστημα φωτοβολταϊκών;
Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία έχουμε σχεδόν 27 χιλιάδες εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά συστήματα Net-metering σε κατοικίες συνολικής ισχύος 118 MW. Καθόλου ευκαταφρόνητο το ποσοστό της διείσδυσης στο σύνολο των εγκατεστημένων ΑΠΕ, εάν αναλογιστεί κανείς ότι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς τους ξεπερνά σήμερα το 20%, ενώ οι πρώτες κατοικίες είναι γύρω στις 300 χιλιάδες.
- Θα ήταν δυνατή η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε όλες τις υφιστάμενες κατοικίες στην Κύπρο;
Ο στόχος της ΕΕ, συνεπώς και ο δικός μας, είναι ένας κτηριακός τομέας απαλλαγμένος από εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050. Προς επίτευξη του στόχου η Κύπρος προωθεί τρία βασικά μέτρα:
α) Την κατασκευή νέων κτηρίων με πολύ υψηλή ενεργειακή απόδοση, όπου η πολύ χαμηλή ζήτηση ενέργειας καλύπτεται εξολοκλήρου ή σε μεγάλο βαθμό από ΑΠΕ.
β) Την ενεργειακή αναβάθμιση των υφιστάμενων κτηρίων.
γ) Την αύξηση των ΑΠΕ στον ηλεκτρισμό που διοχετεύεται στα κτήρια.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, και με δεδομένη την υψηλή ηλιοφάνεια που έχουμε στην Κύπρο, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών είναι σχεδόν πάντα απαραίτητη στην κατασκευή νέων κτηρίων και στην ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων. Οπόταν, αναμένεται ότι θα βλέπουμε όλο και περισσότερες κατοικίες να έχουν εγκατεστημένα φωτοβλταϊκά και ενδεχομένως σε βάθος χρόνου να έχει φωτοβλταϊκά η συντριπτική τους πλειοψηφία. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα κτήρια αποτελεί ένα από τα πολλά μέτρα που εφαρμόζονται για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων.
Όπως σε όλους τομείς, έτσι και στα κτήρια, εφαρμόζεται η αρχή της ενεργειακή απόδοσης κατά προτεραιότητα, δηλαδή διαμορφώνονται πολιτικές οι οποίες διασφαλίζουν πρώτα τη λήψη μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας και μετά την κάλυψη των αναγκών από ΑΠΕ. Άλλωστε η πιο φθηνή και καθαρή ενέργεια είναι αυτή που δεν καταναλώθηκε ποτέ.
Η προσέγγιση αυτή είναι ευθυγραμμισμένη με την Στρατηγική της ΕΕ για την Ενέργεια και το Κλίμα, την οποία η Κύπρος έχει υιοθετήσει μέσω του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια το Κλίμα 2021-2030 το οποίο βρίσκεται υπό αναθεώρηση για αύξηση της φιλοδοξίας των στόχων του, αλλά και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal) για κλιματική ουδετερότητα. Στη βάση αυτή η Υπηρεσία Ενέργειας έχει προχωρήσει στη «Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Ανακαίνισης Κτηρίων», η οποία ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2020 και βρίσκεται δημοσιευμένη στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. Η Στρατηγική επικαιροποιείται ανά τριετία. Στόχος είναι η λήψη μέτρων για διευκόλυνση της οικονομικά αποδοτικής μετατροπής των υφιστάμενων κτηρίων σε κτήρια υψηλής ενεργειακής απόδοση που θα οδηγήσει σε ένα απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές κτηριακό δυναμικό.
- Πόσα χρόνια θα χρειαζόταν για να έχει η πλειοψηφία των κτηρίων στη χώρα μας φωτοβολταϊκά;
Να σημειώσω καταρχάς πως σε ότι αφορά στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε νέες κατοικίες, από τον Ιανουάριο του 2017 απαιτείται όπως οι μονοκατοικίες καλύπτουν τουλάχιστον το 25% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας τους από ΑΠΕ, ενώ από την 1η Ιουλίου 2020 αυτή η υποχρέωση εφαρμόζεται σε όλες τις κατοικίες. Η απαίτηση αυτή ουσιαστικά οδηγεί στην εγκατάσταση φωτοβολταικών σε όλες τις νέες κατοικίες (μονοκατοικίες, πολυκατοικίες κλπ).
Η μεγαλύτερη πρόκληση βρίσκεται στα υφιστάμενα κτήρια τα οποία είναι ιδιαίτερα ενεγοβόρα ελλείψει οποιωνδήποτε μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας ή/και ΑΠΕ. Με βάση τη Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Ανακαίνισης Κτηρίων, στην Κύπρο υπάρχουν 431.059 κτήρια κατοικιών και 30.000 μη οικιστικά κτήρια.
Τα περισσότερα κτήρια οικοδομήθηκαν κατά την 20ετία 1980 – 2000, όπου, όπως αντιλαμβάνεστε, δεν υπήρχαν οποιεσδήποτε απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης κατά την κατασκευή τους. Γι’ αυτό αποτελεί φιλοδοξία μας η αύξηση του ρυθμού ενεργειακής αναβάθμισης κτηρίων που βέβαια θα συμπεριλαμβάνει και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων. Μια ομάδα ρυθμιστικών μέτρων και κινήτρων είναι ήδη σε εφαρμογή προκειμένου να προωθηθεί η ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων. Πιο χαρακτηριστικά αναφέρω τα εξής:
1. Την υποχρέωση όπως όλες οι κατοικίες που υφίστανται ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας, να αναβαθμίζονται σε ενεργειακή κατηγορία Α.
2. Την εφαρμογή του net-metering από το 2013.
3. Το σχέδιο «Εξοικονομώ Αναβαθμίζω» και τα σχέδια του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞΕ για θερμομόνωση οροφής και εγκατάσταση φωτοβολταϊκων σε υφιστάμενες κατοικίες.
Οι στόχοι μας για το 2030 είναι πολύ πιο φιλόδοξοι και μια σειρά από έργα που αφορούν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των υφιστάμενων κτηρίων, αλλά και στον τρόπο παραγωγής και παροχής του ηλεκτρισμού στα κτήρια, έχουν προγραμματιστεί για τα επόμενα χρόνια. Αξιοποιώντας πλήρως τις ευκαιρίες που μας δόθηκαν από τα Διορθωτικά Ταμεία και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δρομολογούνται έργα όπως η ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων του δημοσίου τομέα, μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η ηλεκτρική διασύνδεση με άλλες χώρες και συστήματα αποθήκευσης που θα επιτρέψουν πολύ μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού των φωτοβολταϊκών στο ενεργειακό μας μείγμα, συμπεριλαμβανομένης και της εγκατάστασης σε κατοικίες.
Θέλω όμως να επαναλάβω ότι ακόμη και να υπήρχαν ταυτόχρονα οι κατάλληλες συνθήκες και οι διαθέσιμοι πόροι από όλα τα νοικοκυριά για την εν λόγω επένδυση, ή και πόροι από το κράτος για επιχορήγηση όλων των νοικοκυριών, πράγμα που είναι αδύνατον, το εργατικό δυναμικό δεν θα επαρκούσε για να προβεί σε εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών τέτοιας εμβέλειας μαζικά σε όλα τα σπίτια.
Συνεπώς τέτοιες επενδύσεις γίνονται σταδιακά και μακροχρόνια. Για τη μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ, να σημειώσω ότι απαιτούνται επίσης επενδύσεις κρίσιμων έργων στο δίκτυο μεταφοράς.
- Πόσα κονδύλια διαθέτετε ως Υπουργείο για την προώθηση των ΑΠΕ και της εξοικονόμησης ενέργειας;
Το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας και το Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞΕ προσφέρουν χορηγίες δίνοντας κίνητρα σε πολίτες και σε επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε ενεργειακή αναβάθμιση των κτηριακών τους υποδομών. Να σημειώσω πως πέραν των €350 εκατ. διατέθηκαν ως χορηγίες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά για επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ και σε σχέδια εξοικονόμησης ενέργειας την περίοδο 2005-2020. Αυτή η στρατηγική, μας βοήθησε να ξεπεράσουμε τους δεσμευτικούς στόχους μας για το 2020, πετυχαίνοντας συνολική συνεισφορά ΑΠΕ 17% στην τελική κατανάλωση ενέργειας, αντί 13% που ήταν ο στόχος.
Να σημειώσω εδώ ότι παρά τις περί του αντιθέτου πεποιθήσεις, η Κύπρος πετυχαίνει υψηλότερη διείσδυση ΑΠΕ από φωτοβολταϊκά σε σχέση τόσο με τον μέσο όρο της ΕΕ όσο και σε σχέση με άλλες χώρες.
Ειδικότερα, από το 2015 και μετά, που έγιναν πολύ πιο ανταγωνιστικές οι τιμές των φωτοβολταϊκών, δώσαμε ως Υπουργείο σημαντική ώθηση στην ηλιακή τεχνολογία και το αποτέλεσμα είναι μετρήσιμο, καθώς η Κύπρος σήμερα τοποθετείται ανάμεσα στα πέντε πρώτα κράτη με τα υψηλότερα ποσοστά διείσδυσης ηλιακής ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή από το 2013 και μετά.
Για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα, την επταετία 2021-2027 έχουμε εξασφαλίσει υπερδιπλάσια κονδύλια, που ξεπερνούν τα €350 εκατ. για να δώσουμε ώθηση στην υλοποίηση της πολυδιάστατης στρατηγικής μας για ταχεία μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.
Ως εκ τούτου οι ετήσιες χορηγίες έχουν πολλαπλασιαστεί. Κατά το 2021 οι χορηγίες μας για την ενεργειακή αναβάθμιση των νοικοκυριών ανήλθαν στα €44 εκατ., το 2022 μόνο για τα νοικοκυριά οι χορηγίες μας θα ξεπεράσουν τα €70 εκατ. Συνολικά φέτος, για την ενεργειακή αναβάθμιση νοικοκυριών, επιχειρήσεων και τοπικών αρχών θα διαθέσουμε σε Σχέδια Χορηγιών €120 εκατ. Να σημειώσουμε πως το ισχύον Σχέδιο Χορηγιών του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞΕ, με έναν συνολικό προϋπολογισμό €30 εκατ., έχει αναβαθμιστεί και προσφέρει ακόμη περισσότερα κίνητρα για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και θερμομόνωση οροφής.
- Σε ποιο ύψος ανέρχονται οι χορηγίες για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών ανά νοικοκυριό;
Για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος με τη μέθοδο του συμψηφισμού μετρήσεων (Net Metering) ή του εικονικού συμψηφισμού μετρήσεων (Virtual Net Metering) σε υφιστάμενες κατοικίες, το ύψος της χορηγίας ανέρχεται στα €375 ανά εγκαταστημένο kW φωτοβολταϊκού συστήματος, με μέγιστο ποσό χορηγίας €1.500. Για τους κατοίκους ορεινών κοινοτήτων τα ποσά αυξάνονται κατά 50%. Το ποσό αυξάνεται στα €1.000 ανά εγκαταστημένο kW φωτοβολταϊκού για τις κατοικίες ευάλωτων καταναλωτών, με μέγιστο ποσό χορηγίας €5.000. Η χορηγία αυξάνεται εάν γίνει συνδυασμός θερμομόνωσης οροφής με εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος με τη μέθοδο του συμψηφισμού μετρήσεων (Net Metering ή Virtual Net Metering). Προνοείται χορηγία 55% επί των επιλέξιμων δαπανών για τη θερμομόνωση οροφής, με μέγιστο ποσό χορηγίας €2.750 και χρηματοδότηση €450 ανά εγκαταστημένο kW φωτοβολταϊκού συστήματος, με μέγιστο ποσό χορηγίας €1.800. Το μέγιστο ποσό χορηγίας ανά αίτηση δύναται να ανέλθει στις €4.550. Για τους κατοίκους ορεινών κοινοτήτων τα ποσά αυξάνονται κατά 50%.
