της Αναστασίας Κοραή
Με αφορμή τη συζήτηση για το πρόβλημα της στάθμευσης ηλεκτρικών σκούτερ στη Λευκωσία και τη συζήτηση που γίνεται στον Δήμο Λεμεσού για αποτελεσματική και ασφαλή ένταξή τους στο σύστημα μεταφορών της πόλης, θα ήθελα να μοιραστώ τη δική μου εμπειρία και οπτική, καθώς τα τελευταία 2-3 χρόνια, έχω χρησιμοποιήσει και έχω παρατηρήσει πώς λειτουργούν τα συστήματα κοινόχρηστων ηλεκτρικών ποδηλάτων ή/και σκούτερ σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις (Βερολίνο, Βρυξέλλες, Κοπεγχάγη, Παρίσι, Τελ-Αβίβ).
Παρόλο που οι πόλεις ρυθμίζουν το ζήτημα με πολύ διαφορετικούς τρόπους, θα ήθελα να εστιάσω στα θετικά παραδείγματα των Βρυξελλών και του Βερολίνου που επιτρέπουν τόσο τα ηλεκτρικά ποδήλατα όσο και τα ηλεκτρικά σκούτερ, και καταβάλλουν εμφανείς προσπάθειες να αυξήσουν το μερίδιο της μικροκινητικότητας στις αστικές τους μεταφορές. Την ίδια ώρα, διαθέτουν, κατά τη γνώμη μου, τα πιο λειτουργικά και τα πιο «συγυρισμένα» συστήματα. Και για να προλάβω τυχόν κριτική, θεωρώ ότι το μεγάλο μέγεθος των πόλεων αυτών και η παιδεία που διαθέτει ο πληθυσμός τους δεν αποτελούν πρόβλημα στη σύγκρισή τους με τις κυπριακές πόλεις, καθώς οι προκλήσεις της ορθής στάθμευσης είναι υπερτοπικές και οι λύσεις δίνονται μέσα από έναν συνδυασμό χάραξης πολιτικής, υψηλής τεχνολογίας, και στενής συνεργασίας μεταξύ δήμων και εταιρειών.
Οι κλιματικές συνθήκες της Κύπρου προσφέρονται για ηλεκτροκίνητες συσκευές μικροκινητικότητας, ενώ η όρθια θέση του σκούτερ δεν περιορίζει τις ενδυματολογικές επιλογές των χρηστών που μπορούν να κατευθυνθούν προς την εργασία ή την παραλία το ίδιο εύκολα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πρακτικά, η ενοικίαση μιας συσκευής μικροκινητικότητας (ποδήλατο/σκούτερ) είναι εύκολη και γρήγορη, με εφαρμογή που κατεβαίνει στο κινητό, χωρίς να προαπαιτούνται ειδικές γνώσεις, δίπλωμα οδήγησης, ασφάλεια, κράνος ή φωσφορίζοντα διακριτικά (τα τελευταία δύο είναι υποχρεωτικά στην Κύπρο). Η εφαρμογή εμφανίζει τις συσκευές που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από τον χρήστη, καθώς και το εύρος της μπαταρίας που διαθέτει η κάθε συσκευή. Ο χρήστης επιλέγει μέθοδο πληρωμής και σκανάρει τον κωδικό που βρίσκεται κολλημένος στη συσκευή ώστε να ξεκινήσει το ταξίδι του. Μάλιστα, οι διάφορες εταιρείες και οι επιλογές διαδρομών εμφανίζονται και στο Google maps, καθοδηγώντας έτσι τον χρήστη σε όλα τα στάδια.
Αυτό βέβαια προϋποθέτει ότι οι τοπικές αρχές έχουν ήδη αναλάβει τις μεγάλες ευθύνες τους ως προς την εφαρμογή των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας και σχεδιάζουν προσεκτικά υποδομές, εξασφαλίζοντας, ανάμεσα σε άλλα, επαρκείς και κατάλληλες θέσεις στάθμευσης για μικροκινητικότητα με γνώμονα σημεία ενδιαφέροντος, σύνδεση με γραμμές λεωφορείων ή χώρους Park & Ride. Έτσι, οι κατάλληλες θέσεις στάθμευσης χωροθετούνται από τις τοπικές αρχές σε πλατείες, πλατιά πεζοδρόμια και σε πρώην θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων. Αυτό ήδη γίνεται στις κυπριακές πόλεις με τους σταθμούς του συστήματος κοινόχρηστων ποδηλάτων της Νext Bike.
Όσον αφορά τη στάθμευση, λοιπόν, οι εταιρείες διαθέτουν την τεχνολογία να διασφαλίζουν ορθή στάθμευση κάθε φορά μέσω της εφαρμογής τους. Δηλαδή, δεν επιτρέπουν στον χρήστη να αφήσει το ποδήλατο ή το σκούτερ οπουδήποτε και συνεχίζουν να τον χρεώνουν μέχρι να βρει κατάλληλη τοποθεσία και θέση. Η κατάλληλη τοποθεσία επιβεβαιώνεται μέσω του GPS και η κατάλληλη θέση μέσω φωτογραφίας που αποστέλλεται εκείνη τη στιγμή και δείχνει ότι το ποδήλατο/σκούτερ έχει παρκαριστεί σωστά και δεν εμποδίζει ή δεν αποτελεί κίνδυνο για πεζούς και άλλα οχήματα. Η χρέωση «τρέχει» μέχρι η φωτογραφία να περιλαμβάνει ολόκληρη τη συσκευή μικροκινητικότητας και περιμετρικά λίγο από το φόντο. Άρα ο χρήστης θα την πάθει μία η δύο φορές με αχρείαστη χρέωση επειδή καθυστέρησε να «πείσει» ότι πάρκαρε σωστά, αλλά την επόμενη φορά θα παρκάρει πολύ πιο γρήγορα, χωρίς να τίθεται ζήτημα μη συμμόρφωσης. Εξυπακούεται ότι ίσως χρειαστεί να περπατήσει και μια μικρή απόσταση μέχρι τον προορισμό του. Η στάθμευση ιδιωτικών σκούτερ δεν παίρνει τόσο μεγάλες διαστάσεις, καθώς οι ιδιοκτήτες τους τα φροντίζουν καλύτερα, μεταφέροντας τα σχεδόν πάντα μαζί τους λόγω φόβου κλοπής ή κλειδώνοντας τα σε ποδηλατοστάσια ή άλλες κατασκευές.
Οι κατάλληλες θέσεις στάθμευσης για ηλεκτρικά σκούτερ και ποδήλατα χωροθετούνται από τις τοπικές αρχές σε πλατείες, πλατιά πεζοδρόμια και σε πρώην θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων. Aυτό ήδη γίνεται στην Κύπρο με τους σταθμούς της Next Bike.
Στην Κύπρο, φαίνεται ότι μια σειρά από παράγοντες δυσχεραίνουν την κατάσταση και οι τελευταίοι που ευθύνονται γι’ αυτό είναι οι χρήστες. Έχουμε τη Βουλή που νομοθετεί σχεδόν τιμωρητικά προς τους χρήστες. Έχουμε κυβερνητικά τμήματα και τοπικές αρχές που αντιμετωπίζουν τις συσκευές αυτές με σκεπτικισμό και κινούνται εξαιρετικά αργά ή και καθόλου ως προς τον σχεδιασμό των υποστηρικτικών υποδομών. Έχουμε τις εταιρείες, οι οποίες ενδεχομένως να μην διαθέτουν την τεχνολογία που απαιτείται για τη φωτογραφία σε πραγματικό χρόνο ή μπορεί να μην είχαν συμπεριλάβει τη συγκεκριμένη υπηρεσία στους όρους της σύμβασης που έχουν με τους δήμους. Και τέλος, έχουμε την Αστυνομία που κουνά το δάκτυλο στους χρήστες και απειλεί ότι θα αρχίσει τη διαδικασία απομάκρυνσης των ηλεκτρικών σκούτερ από δημόσιους δρόμους αν δεν συμμορφωθούν οι εταιρείες, αντί να υιοθετεί μια λιγότερο αυτοκινητοκεντρική και ταυτόχρονα πιο εποικοδομητική στάση. Όλα αυτά εξυπηρετούν θαυμάσια τις αυτοκινητοβιομηχανίες, αλλά και τη συνεχιζόμενη αδιαφορία και αδράνεια όλων όσοι είναι σε θέση να μεταμορφώσουν τις πόλεις μας προς το καλύτερο αλλά δεν το πράττουν.
Είναι απόλυτα λογικό και αναμενόμενο ότι δεν μπορούν και δεν θέλουν όλα τα άτομα να οδηγούν ηλεκτρικό σκούτερ ή ηλεκτρικό ποδήλατο. Ωστόσο, η επιλογή θα πρέπει να υπάρχει καθώς τα οφέλη από την ίδια τη χρήση τους αλλά και την ανάπτυξη των σχετικών υποδομών είναι σημαντικά: απάμβλυνση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, μειωμένη ατμοσφαιρική ρύπανση και ηχορύπανση, προσβασιμότητα, ψηλότερα επίπεδα οδικής ασφάλειας, ευέλικτη μετακίνηση για τον τοπικό πληθυσμό και τους επισκέπτες, αυξημένη ποιότητα ζωής, πράσινες θέσεις εργασίας, επίτευξη ευρωπαϊκών στόχων που αφορούν τις μεταφορές κ.ά. Μάλιστα οι κοντινές αποστάσεις στα κέντρα των κυπριακών πόλεων είναι ιδανικές για πολυτροπικότητα, δηλαδή για συνδυασμό τρόπων μεταφοράς, όπου π.χ. οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν το λεωφορείο ή το αυτοκίνητό τους μέχρι ενός σημείου αλλά εκτελούν το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής τους με σκούτερ ή ποδήλατο ή/και περπάτημα.
Το σύστημα επιτρέπει στους χρήστες να παρκάρουν μόνο αν η φωτογραφία έχει ληφθεί σε επιτρεπόμενο σημείο και περιλαμβάνει ολόκληρη τη συσκευή μικροκινητικότητας και περιμετρικά λίγο από το φόντο.
Δεν ισχυρίζομαι ότι τα ηλεκτρικά σκούτερ είναι πανάκεια καθώς σίγουρα παρουσιάζουν και μειονεκτήματα, όπως π.χ. οι μπαταρίες τους που έχουν ψηλό περιβαλλοντικό κόστος και είναι συχνά εύφλεκτες, αλλά το ζήτημα της στάθμευσής τους μπορεί όντως να ρυθμιστεί επιτυχώς, αρκεί να μελετήσουμε και να ενσωματώσουμε τα παραδείγματα ορθής χάραξης πολιτικής, αξιοποιώντας την ήδη διαθέσιμη τεχνολογία. Δεν τρέφω ούτε αυταπάτες ότι θα αποκτήσουμε ξαφνικά τη θεσμική ετοιμότητα και την ωριμότητα να αντιμετωπίσουμε όλα τα προβλήματα των μεταφορών, αλλά ας εργαστούμε προληπτικά για τα μικρά, αναγνωρίζοντας τα δυνητικά οφέλη και τις προοπτικές που διανοίγονται. Από εκεί και πέρα, σίγουρα πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε μεγαλύτερα και γρηγορότερα βήματα για απεξάρτηση από το ιδιωτικό αυτοκίνητο, προωθώντας λεωφορεία, ποδήλατα που κινούνται από τον άνθρωπο, καθώς και περπάτημα. Για πιο λειτουργικές, πιο δίκαιες και πιο υγιείς πόλεις.
Αναστασία Κοραή
Πρόεδρος ΔΣ, Φίλοι της Γης Κύπρου*
Ποδηλάτισσα
* Αυτές τις μέρες διεξάγεται έρευνα από τους Φίλους της Γης Κύπρου σχετικά με τη μικροκινητικότητα. Μπορείτε να τη συμπληρώσετε εδώ: https://forms.gle/gTrQbFiGWcZNRLDr6
