Η Κύπρος ετοιμάζεται να κάνει το επόμενο μεγάλο βήμα στον τομέα της υγείας. Είναι ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας, μια «τράπεζα» που θα κρατά όλους τους φακέλους υγείας των πολιτών από την ημέρα γέννησής τους, μέχρι τον θάνατό τους. Μια «τράπεζα» που αναμένεται να αναβαθμίσει την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, αφού μέσω αυτής θα είναι διαθέσιμο όλο το ιατρικό ιστορικό των πολιτών.
Την υλοποίηση ανέλαβε η Εθνική Αρχή Ηλεκτρονικής Υγείας. Εμείς μιλήσαμε με τον Καθηγητή Πληροφορική και Εκτελεστικό Πρόεδρο της Αρχής, Δρ. Χρίστο Σχίζα ώστε να μας εξηγήσει τα οφέλη που προκύπτουν αλλά και για να μας ενημερώσει για το χρονοδιάγραμμα αναφορικά με την υλοποίηση του «ιατρικού ΓεΣΥ», όπως το ονομάζει.
Ποιοι θα έχουν ηλεκτρονικό φάκελο υγείας; Όσοι είναι δικαιούχοι στο ΓεΣΥ;
Μιλούμε για όλους τους πολίτες. Είτε είναι δικαιούχοι του ΓεΣΥ, είτε δεν είναι, όποιοι είναι νόμιμα στο έδαφος της δημοκρατίας και μπορούν να τύχουν πρίθαλψης, εμείς ως εθνική Αρχή οφείλουμε να κρατούμε δεδομένα υγείας και δημιουργούμε φάκελο εάν τύχει και είναι στην Κύπρο και τους συμβεί ένα περιστατικό, είτε προγραμματισμένα, είτε έρθουν στην Κύπρο προσωρινά. Δεν έχει να κάνει αν είναι δικαιούχοι να αποζημιωθούν ή όχι.
Είτε είναι Ευρωπαίοι, είτε είναι μετανάστες και είναι νόμιμα στην Κύπρο. Εμείς θα έχουμε τη δυνατότητα δημιουργίας ηλεκτρονικού φακέλου. Όσον αφορά αυτούς που γεννιούνται νόμιμα στην Κύπρο, από την ημέρα γέννησής τους θα δημιουργείται ο ηλεκτρονικός φάκελος του πολίτη, με δεδομένα υγεία, εκ των οποίων τα πρώτα θα τα κληρονομεί από τη μητέρα του όταν ήταν έμβρυο, ακόμα και αυτά τα στοιχεία θα καταχωρηθούν σε αυτόν τον ηλεκτρονικό φάκελο.
Και πότε αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία;
Εάν όλα πάνε σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, αναμένεται μέχρι το τέλος του '24 να αρχίσει να εμπλουτίζεται ο φάκελος σταδιακά. Θα ξεκινήσουν να μπαίνουν δεδομένα σταδιακά σε αυτό το αρχείο.
Ποιοι πάροχοι υπηρεσιών υγείας θα έχουν πρόσβαση στον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας;
Όλοι οι πάροχοι που εξασκούν το επάγγελμα στην Κύπρο, δηλαδή οι γιατροί, νοσοκομεία, φαρμακεία, διαγνωστικά κέντρα όσοι εμπίπτουν στην κατηγορία πάροχος υπηρεσιών οικίας, συμμετέχουν υποχρεωτικά σε αυτό το έργο και τροφοδοτούν και ενημερώνονται για το φάκελο του πολίτη πριν κάνουν οποιανδήποτε παρέμβαση ή διάγνωση κατά την επίσκεψη του πολίτη στο χώρο παροχής υπηρεσιών υγείας. Δεν εξαιρείται κανένας πάροχος, δηλαδή όπως σήμερα μπορεί να πει ότι δεν μετέχει στο οικονομικό ΓεΣΥ.
Ποιοι θα έχουν πρόσβαση στον ηλεκτρονικό φάκελο του πολίτη;
Αυτοί που δικαιούνται να έχουν πρόσβαση στο αρχείο του πολίτη είναι όλοι οι πάροχοι, εφόσον τους δοθεί η πρόσβαση από τον δικαιούχο που είναι ο πολίτης. Δεν θα είναι μια βάση και όλοι οι πάροχοι θα μπορούν να μπουν και να πληροφορηθούν. Θα δίνει πρόσβαση ο πολίτης στον πάροχο υπηρεσιών υγείας που επισκέπτεται, είτε είναι ο προσωπικός γιατρός, είτε είναι το νοσοκομείο, είτε είναι ο ειδικός γιατρός, είτε είναι το φαρμακείο, είτε το διαγνωστικό κέντρο. Θα τους δώσει πρόσβαση ο πολίτης και θα μπορούν να δουν τα δεδομένα του και να τα ενημερώσουν για όποιες πράξεις κάνουν που αφορά την περίθαλψή του.
Πώς αλλάζει τον τομέα της υγείας αυτή η μετάβαση στο ψηφιακό φάκελο; Ποια η σημασία του;
Είναι τεράστιας σημασίας η αλλαγή αυτή, ορισμένοι το χαρακτήρισαν το πιο επαναστατικό βήμα που έκανε η Κύπρος μετά την δημιουργία του Γενικού Σχεδίου Υγείας, του οικονομικού ΓεΣΥ. Η επόμενη μεγάλη επανάσταση, μεταρρύθμιση είναι αυτό που σας περιγράφω, το ιατρικό ΓεΣΥ, γιατί; Γιατί θα κρατά δεδομένα υγείας του πολίτη από την ημέρα που γεννιέται μέχρι την ημέρα που θα πεθάνει και θα είναι διαθέσιμα αυτά τα δεδομένα στον πολίτη και στον πάροχο που θα τον επισκεφτεί, οπουδήποτε και οποιαδήποτε στιγμή ή στην Κύπρο ή και ακόμα και στο εξωτερικό.
Είναι μεγάλης σημασία να ξέρει ο γιατρός τη στιγμή που νοσηλεύει κάποιον, όλο το ιστορικό του, τι φάρμακα παίρνει, αμέσως, θα του δώσει μια περίληψη το σύστημα όλου αυτού του ιστορικού που θα έχει μέσα ο φάκελος, έτσι ώστε να κάνει τις σωστές διαγνώσεις, να δώσει τη σωστή αγωγή, σωστή θεραπεία και επίσης θα μπορεί να κάνει αυτό που λέμε πρόληψη. Για να κάνεις πρόληψη πρέπει να έχεις όλη την εικόνα του πολίτη μπροστά σου, του ασθενή, όχι από μια εξέταση ή δυο εξετάσεις ή κάποιες αναλύσεις ή επισκέψεις. Η ολοκληρωμένη εικόνα του πολίτη θα βοηθήσει τον πάροχο να δώσει καλύτερη αγωγή αλλά και να προστατεύσει τον πολίτη από ενδεχόμενες παθήσεις που μπορεί να έρχονται, άλλα προμηνύονται μέσα από τον φάκελο, το περιεχόμενο του ολοκληρωμένου φακέλου.
Αυτό είναι ένα κομμάτι της επανάστασης. Όταν εφαρμοστεί αυτό το σύστημα, ο γιατρός θα πρέπει να γνωρίζει. Τους διαθέτω όλο το ιστορικό; Δεν θα υπάρχει δικαιολογία ότι δεν γνώριζα. Θα δώσουμε εργαλείο στο γιατρό για να έχει την πληροφόρηση πάραυτα, μπροστά του. Δεν θα υπάρχει η αταξία που υπάρχει σήμερα, θα είναι συμμαζεμένα όλα στον ίδιο τόπο, δεν θα είναι ένας διασκορπισμένος φάκελος.
Θα σώζονται ζωές όταν έχουμε έγκαιρα τα δεδομένα υγείας, δεν θα γίνονται λάθη, δεν θα γίνονται διπλές και τριπλές εξετάσεις, θα μπορεί ο γιατρός να ξέρει από το σύστημα όλες τις εξετάζεις και να συνταγογραφεί ανάλογα, θα μπορεί το κράτος να κάνει σωστά τις στατιστικές του με τα ανώνυμα δεδομένα που θα παίρνει από αυτήν τη βάση, θα μπορούν να γίνονται έρευνες και έτσι θα έχουμε και τεράστιο οικονομικό όφελος όταν εφαρμόσουμε σωστά αυτό που λέμε ηλεκτρονική υγεία.
Θα υπάρχει διασύνδεση με τα ειρωπαϊκά δεδομένα ώστε σε περίπτωση να έχουν πρόσβαση γιατροί και στο εξωτερικό;
Για να γίνει αυτό ψηφίσαμε τον περί ηλεκτρονικής υγείας νόμο, που τα ρυθμίζει όλα αυτά. Πάνω σε μια ασθενοκεντρική φιλοσοφία, δηλαδή όλα περιστρέφονται γύρω από τον πολίτη. Αυτή την ιδέα την υιοθετεί και η Ευρώπη. Προσπάθεια είναι να γίνει ο ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων υγείας των πολιτών, δηλαδή αυτό που ονομάζουμε και Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας, όπου όλες οι χώρες θα δημιουργήσουν μιαν ενιαία τράπεζα δεδομένων υγείας των πολιτών τους, όπως πάμε να κάνουμε και εμείς, και θα υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς αυτών των δεδομένων από χώρα σε χώρα, έτσι ώστε όταν χρήζει νοσηλείας και άμεσης επέμβασης ο ευρωπαίος πολίτης που θα διακινείται στον ευρωπαϊκό χώρο, από μια χώρα σε άλλη χώρα.
Υπάρχουν τώρα 11 χώρες, εμείς είμαστε η ενδέκατη χώρα που τα συστήματά της έχουν αξιολογηθεί τεχνικά και μπορούμε να δημιουργήσουμε αυτό το σύστημα ανταλλαγής δεδομένων με τις υπόλοιπες 10 ευρωπαϊκές χώρες που έχουν τεχνικά αξιολογηθεί και δημιουργούν τα συστήματα τους. Σταδιακά και 27 θα αναπτύξουν ανάλογα συστήματα, έτσι ώστε η ανταλλαγή δεδομένων σε πρώτη φάση, να γίνεται με περίληψη του φακέλου και σε δεύτερη φάση η ανταλλαγή ολόκληρου του φακέλου, όταν ο ευρωπαίος πολίτης κινείται από μία χώρα σε άλλη χώρα.
Εδώ είναι η σημασία που έχει για την Κύπρο αυτό αυτή η διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη. Όπως ξέρουμε, η Κύπρος είναι πολύ μικρή χώρα, περίπου ένα εκατομμύριο, αλλά την επισκέπτονται πολλά εκατομμύρια Ευρωπαίοι τον χρόνο, οι οποίοι ενδεχομένως να χρειαστούν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Πρέπει η Κύπρος να μπορεί να τους εντάξει στο σύστημα της εφόσον τους τύχει ένα περιστατικό, έτσι ώστε να μπορούν να μεταφέρουν τα δεδομένα τους αν τους τύχει κάτι. Άρα θα διευκολύνει πάρα πολύ τους Ευρωπαίους που έρχονται είτε για τουρισμό, είτε για εργασία και θα κάνει την Κύπρο ένα ελκυστικό κέντρο για να έρθουν τουρίστες, οι οποίοι θα ξέρουν ότι αν τους συμβεί κάτι ο φάκελός τους θα είναι διαθέσιμος όπου και να βρίσκονται στην Κύπρο.
Άρα για εμάς που είμαστε ένας τουριστικός προορισμός είναι πολύ σημαντικό να προσφέρουμε αυτήν την υπηρεσία, τουλάχιστον στους ευρωπαίους πολίτες και μπορεί στο μέλλον να κάνουμε και διακρατικές συμφωνίες με άλλα κράτη, όπως το Ισραήλ, για ανταλλαγή των δεδομένων υγείας των πολιτών.
