Μετά από δυο εβδομάδες συζητήσεων και διαπραγματεύσεων, ολοκληρώθηκε η συνάντηση COP26 στη Γλασκόβη για την κλιματική κρίση. Οι περισσότεροι θα υποστηρίξουν ότι το μόνο που ολοκληρώθηκε είναι τελικά η ίδια η συνάντηση. Γιατί τα θέματα που έκαναν τη διεθνή κοινή γνώμη να έχει το βλέμμα στραμμένο στη Γλασκόβη όλο αυτό το διάστημα μοιάζουν να έμειναν άλυτα και σε επίπεδο ευχολογίου για ακόμα μία φορά.
Ξεκινώντας με κάποια θετική αποτίμηση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό που κρατάμε είναι η ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας σε πρωτόγνωρο βαθμό. Περισσότερο από ποτέ οι πολίτες συνειδητοποιούν το μέγεθος του προβλήματος, το τοποθετούν στη σωστή του διάσταση και ζητούν τη λήψη άμεσων μέτρων από τους υπεύθυνους. Η κοινωνία των πολιτών έχει αναπτύξει πλέον τα αντανακλαστικά -ξεκινώντας μάλιστα από τις νεαρότερες ηλικίες- ώστε να αντιδρά άμεσα και να διεκδικεί δυναμικά το αυτονόητο: ένα μέλλον για την επόμενη μέρα.
Έτσι, με τις πιέσεις τις κοινωνίας των πολιτών -με την ActionAid να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο- είχε μπει από νωρίς στο κάδρο των διαπραγματεύσεων η δημιουργία ταμείου απώλειών και ζημιών, για την αποζημίωση και στήριξη των χωρών που βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα της κλιματικής κρίσης. Οι περισσότερες χώρες άρχισαν να βλέπουν θετικά αυτήν την προοπτική. Ωστόσο, οι τελικές προτάσεις και αποφάσεις δεν συμπεριλαμβάνουν τη άμεση δημιουργία ταμείου στήριξης για τις χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των κλιματικών καταστροφών. Κατ’ επέκταση, δεν τέθηκαν σαφείς στόχοι για την κλιματική χρηματοδότηση, την οικονομική, δηλαδή, στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών, ώστε να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρηματοδότηση που είχε αποφασιστεί σε προηγούμενες συμφωνίες έγινε αποσπασματικά και με τη μορφή δανείων αντί επιχορηγήσεων, γεγονός που προσθέτει ένα ακόμα βάρος στις υπερχρεωμένες αναπτυσσόμενες χώρες.
«Αυτό το αποτέλεσμα αποτελεί προσβολή για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βλέπουν τις ζωές τους να καταστρέφονται εξαιτίας της κλιματικής κρίσης», δηλώνει η Teresa Anderson, υπεύθυνη Κλιματικής Πολιτικής στην ActionAid International. «Υπήρχαν τεράστιες προσδοκίες ότι η COP26 θα προωθούσε επιτέλους πραγματική στήριξη στις κοινότητες, στους αγρότες, στις γυναίκες και τα κορίτσια, που προσπαθούν να συνέλθουν και να ξαναχτίσουν τις ζωές τους, στον απόηχο των κλιματικών καταστροφών. Η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών του κόσμου δεσμεύτηκε για έναν νέο μηχανισμό στήριξης απέναντι στις απώλειες και τις ζημιές. Ωστόσο, οι πλούσιες χώρες, οι οποίες ευθύνονται και περισσότερο για την υπερθέρμανση του πλανήτη μας -και ειδικά οι Ηνωμένες Πολιτείες- έκλεισαν τα αυτιά τους και εγκατέλειψαν στην τύχη τους εκείνους που υφίστανται τις συνέπειες», συμπληρώνει.
photo credits: Jenna Farineau/ActionAid
Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν γενικότερα και οι αποφάσεις που αφορούν τα μέτρα για μηδενική καθαρή κατανάλωση άνθρακα, για τη θέσπιση ρυθμιστικού πλαισίου στις αγορές άνθρακα, για την προώθηση κι ενίσχυση της βιολογικής καλλιέργειας και για τα ορυκτά καύσιμα. Οι περισσότερες προτάσεις και αποφάσεις υπήρξαν αόριστες, συμβιβαστικές, μεταθέτοντας το ραντεβού για τη διάσωση του πλανήτη στην επόμενη συνάντηση, στην COP27 στο Κάιρο το 2022.
Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που η Teresa Anderson, σχολιάζοντας το κείμενο της συμφωνίας, υποστήριξε ότι «μια συμφωνία που δημιουργεί την ψευδαίσθηση δράσης είναι ίσως χειρότερη από το να μην υπάρχει καμία συμφωνία». Η αυταπάτη, αλλά και εξαπάτηση ότι γίνονται ενέργειες και λαμβάνονται μέτρα εγκυμονεί τον κίνδυνο του εφησυχασμού και της ακόμα μεγαλύτερης αναβλητικότητας.
Παρ’ όλα αυτά, ένα σημαντικό βήμα έχει γίνει. Οι χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή έχουν αποκτήσει πλέον φωνή και δύναμη, η πλειοψηφία των χωρών συσστρατεύονται για τη λήψη άμεσων μέτρων, ενώ η καταγραφή των συνεπειών της κλιματικής κρίσης δεν αφορά πλέον κόσμους έξω από τον δικό μας. Ένα βήμα πριν το αμετάκλητο, είναι η στιγμή η ανθρωπότητα να συντονίσει τον βηματισμό της προς το μέλλον.
