Συγκινημένη και γεμάτη περηφάνια ανέβηκε στη σκηνή του Pride η Σύλβι Μάντης, η πρώτη Πρόεδρος της Accept ΛΟΑΤΚΙ+ Κύπρου, ένας εκ των ανθρώπων που έβαλαν τα θεμέλια για την κατοχύρωση δικαιωμάτων, για την ελεύθερη έκφραση, για να βάψουμε στα χρώματα του ουράνιου τόξου την σκοτεινιά του φόβου, για να "σβήσει" και να τον αντικαταστήσει η περηφάνια.
"This is Pride. Όταν το ξεκινήσαμε το 2009 ήμασταν πέντε. Είχαμε αρχηγό μας, είδωλο μας τον Αλέκο Μοδινό, τίποτα άλλο. Και σήμερα είμαστε Pride. Είμαι πολύ περήφανη για εσάς. Θα παρελάσουμε και θα δείξουμε ότι είμαστε περήφανοι. Είμαι πολύ περήφανη για εσάς. Αυτά έχω να πω."
Ήταν όμως μόνο αυτά που είχε να πει ή μιλούσε από μόνη της η εικόνα που έβλεπε κάτω από τη σκηνή; Έναν κατάμεστο Δημοτικό Κήπο και περίπου 4,000 άτομα να παρελαύνουν στους δρόμους της Λευκωσίας.
Λίγο μετά τον τερματισμό της Πορείας Υπερηφάνειας, ενώ ακούγονταν γέλια και μουσική, εκεί, σε ένα πάρκο πλημμυρισμένο από αισθήματα χαράς, εκεί μιλήσαμε. Έτσι, συνειρμητικά η συζήτησή μας επικεντρώθηκε στα όσα μεσολάβησαν από το 2009 μέχρι και σήμερα. Σε όσα χρειάστηκαν να κατακτηθούν και όσα έπονται.
Πως ήταν τότε, όταν αναλάβατε την Accept ΛΟΑΤΚΙ+;
Το 2009 όταν ξεκινήσαμε ήμασταν 5-6 άτομα. Μας είπαν ότι είμαστε ανώριμοι, μας έβαλαν στο περιθώριο, μας υποτιμούσαν, δεν μας λογάριασαν σε τίποτα. Σήμερα, το 2022, είμαστε κοινότητα, έχουμε πολιτική, οικονομική και κοινωνική δύναμη. Μπορούμε σαν κοινότητα να παλέψουμε για τα δικαιώματά μας, μπορούμε πλέον.
Σήμερα έχουμε "πρωτάκουστα", όπως πολλοί λένε, για την Κύπρο αιτήματα, σύνθημα φέτος "γάμος για ούλλους".
Το ίδιο μας είπαν και για το σύμφωνο συμβίωσης, το ίδιο και για την οργάνωση Accept, κάθε φορά όμως πάμε μπροστά γιατί θέλουμε ισότητα.
Πως ήταν το 2009 η κατάσταση; Πως αντιμετωπιζόταν ένα άτομο το οποίο ήταν ανοιχτά μη ετεροφυλόφιλο;
Η πρώτη τους ερώτηση ήταν πως το βρίσκει στο κρεβάτι, σαν το τι κάνω στο δωμάτιο μου αλλάζει το πόσο έξυπνη και πόσο ικανή είμαι να είμαι επαγγελματίας, πόσο μπορώ να αντιμετωπίσω προβλήματα ζωής επειδή κάνω κάτι διαφορετικό στο δωμάτιο μου και έχεις το δικαίωμα να με ρωτήσεις αλλά δεν έχω το δικαίωμα να σε ρωτήσω εσένα που είσαι straight, γιατί; Σε κάνει εσένα ποιο ικανή στη δουλειά σου επειδή είσαι straight και σε κάνει να ανταπεξέρχεσαι καλύτερα; Ποια είναι η διαφορά;
Ως η πρώτη Πρόεδρος της Accept ΛΟΑΤΚΙ+ Κύπρου, ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε;
Το 2009 δεν ήταν πολλοί out και γι’ αυτό μπήκα εγώ πρόεδρος, για να βοηθήσω την κοινότητα να έχει μια φωνή, μια προσέγγιση, μια προώθηση. Όταν κάναμε το landscaping μας είπαν ότι δεν θα βρούμε στην Κύπρο ΛΟΑΤ άτομα, «είμαστε Κυπραίοι», όταν κάναμε το landscaping αναγκαστικά αφήσαμε το T πίσω γιατί τότε δεν βρίσκαμε τρανς άτομο να μας μιλήσει από το φόβο που είχαν. Πλέον είμαστε LGBTQIKNP+ και αυτό είναι το μήνυμα, ότι είναι εντάξει απλά να είσαι. Θέλω η κοινότητα πλέον να κανονικοποιηθεί, να μην έχουμε την ανάγκη να παλεύουμε, να κάνουμε την Πορεία Υπερηφάνειας γιατί μας αρέσει αλλά στην καθημερινότητά μας να είμαστε normalised.
Είναι το come out κάτι που πρέπει να κάνει ένα άτομο;
Σαν ψυχολόγος, όταν έρχονται άτομα κοντά μου, δουλεύουμε που είναι η ανάγκη, που θα βοηθήσει και αν θα αναβαθμίσει τη ζωή μου. Το coming out είναι πολύ προσωπικό και έχει πάρα πολλά επίπεδα. Μπορώ να κάνω come out μόνο στον σύντροφο μου, μόνο στον στενό μου κύκλο, στη μαμά και όχι στον πατέρα ή αντίστροφα, μπορεί σε όλους, αλλά είναι πολύ προσωπικό. Θα έπρεπε να είναι μια υπέροχη διαδικασία και δυστυχώς πάρα πολλές φορές είναι μια τραυματική εμπειρία. Ελπίζω ότι με την ύπαρξη της Accept, με την κοινότητα, με το normalisation, πλέον θα είναι πιο εύκολο το coming out, θα είναι πιο εύκολο να πηγαίνεις στο στρατό, δεν θα σημαίνει θύμα bullying στα σχολεία.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα;
Για εμένα προσωπικά είναι να μην υπάρχει τόση πολλή ανάγκη να διαχωρίζουμε φύλα, δηλαδή να μπορούμε να πούμε «είμαι εγώ και δεν έχει σημασία πως μοιάζω».
Πόσο απέχουμε από αυτό;
Πολύ, πάρα πολύ. Γιατί ακόμα παλεύουμε να βρούμε τα διάφορα LGBTQIKNP+, ακόμα παλεύουμε ο καθένας να βρει τον «τόπο» του. Νομίζω πρέπει να το εξαντλήσουμε αυτό, να φτάσουμε σε κορεσμό, να φτάσουμε στο σημείο που θα συμπληρώσουμε όλες τις ταυτότητες για να ψάξουμε το επόμενο βήμα. Για την Κύπρο το επόμενο βήμα είναι ο γάμος, οι εργοδότες να μην μπορούν να απολύουν λόγω ταυτότητας φύλου, τα σχολεία μας να δέχονται ότι έχουν δικαίωμα στην ταυτότητα.
Απέχουμε από την ενσυναίσθηση, πρέπει να υπάρχει ενσυναίσθηση, πρέπει κάποιος να πει ότι το τραύμα μου ισοδυναμεί με το τραύμα σου, άσχετο αν διαφωνώ. Ότι η ύπαρξη μου ισοδυναμεί με την ύπαρξή σου, άσχετο αν είμαι διαφορετική. Απέχουμε από το να αποδεχτούμε το κάτι διαφορετικό.
Όταν το ξεκίνησα το 2019 το έκανα γιατί πίστευα σε αυτό, όχι επειδή τα μωρά μου θα μεγαλώσουν και θα είναι ΛΟΑΤΙ, πιθανών να μεγαλώσουν και να είναι, και τι; Αλλά ήθελα να έχουν την ευκαιρία να το ερευνήσουν. Η δική μου η γενιά δεν είχε την ευκαιρία να ερευνήσει. Είμαι όντως straight ή απλώς πρέπει να είμαι και να σωπάσω; Ήθελα αυτή η γενιά να έχει την ευκαιρία να εξερευνήσει τον εαυτό της και τότε έρχεται η ευτυχία. Όταν έχουμε την ευτυχία, έχουμε τα πάντα.
Πως νιώθετε τώρα που είμαστε εδώ, στον Δημοτικό Κήπο και έχουμε και την Αστυνομία να ανοίγει τον δρόμο για την Πορεία Υπερηφάνειας;
Στο πρώτο και στο δεύτερο Pride νιώθαμε ότι η Αστυνομία έκανε το καθήκον της, τώρα νιώθουμε ότι η Αστυνομία είναι μαζί μας. Θυμάμαι όταν έκανα την πρώτη διάλεξη στην Αστυνομία για θέματα διακρίσεων και ΛΟΑΤΚΙ άτομα, δεν πίστευαν, δεν ήθελαν να ακούσουν, αλλά μέχρι το τέλος της διάλεξης έκαναν ερωτήσεις, ήταν μαζί μας και αυτό είναι σημαντικό, ότι η Αστυνομία προσπαθεί. Θα το ήθελα και στα σχολεία μας και στις δουλειές μας. Θέλω οι εργοδότες και οι δάσκαλοι να κατέχουν.
Είχαμε στην Κύπρο θεραπείες μεταστροφής, καταγράφηκαν περιστατικά;
Ευτυχώς, όχι εξ όσων γνωρίζω. Αλλά ξέρω αρκετούς που τους πήγαν οι γονείς τους στην Ελλάδα σε εκκλησίες και μοναστήρια για να τους «βγάλει τον σατανά». Ηλεκτροθεραπεία και φάρμακα δεν νομίζω και ελπίζω ότι δεν έχει στην Κύπρο.
Υπάρχουν στατιστικά σχετικά με τις επιθέσεις σωματικές και λεκτικές σε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, λόγω σεξουαλικότητας;
Όταν ήμουν ενεργή, είχαμε στατιστικά ότι υπήρχαν επιθέσεις σε ΛΟΑΤΚΙ άτομα απλώς και μόνο επειδή ήταν γκέι και στο πάρκο και στην πλατεία Ελευθερίας. Όταν άνοιξε το πρώτο γκέι νυχτερινό κέντρο, τους «αγκάλιασαν», ήταν μια στιγμή αλλαγής το “gay friendly”. Αυτό εννοώ όταν λέω ότι πλέον σαν κοινότητα έχουμε την οικονομική δύναμη, την πολιτική δύναμη, επειδή δείχνουμε την προτίμησή μας διά της παρουσίας μας, πληρώνουμε με τα λεφτά μας. Θες τα λεφτά μου; Να είσαι gay friendly. Θες την ψήφο μου; Ψήφισε για τα δικαιώματά μου.
Έρχονται εκλογές, στην προεκλογική λέγονται πολλά. Θεωρείτε ότι υπάρχει κάποιος υποψήφιος ο οποίος πιστεύετε ότι θα υπερασπιστεί τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας;
Θυμάμαι την πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Ομοφοβίας που είχαμε στην Κύπρο, 17 Μαϊου, εκείνη τη χρονιά είχαμε προεκλογική. Θυμάμαι, μέχρι τότε δεν μας είχε μιλήσει κανένας, πηγαίναμε στα κόμματα και μας έγνεφαν "ναι, ναι". Όταν ήρθε η 17η Μαΐου γέμισε η αίθουσα επειδή ήθελαν τη ψήφο μας. Αυτό δείχνει ότι σαν κοινότητα έχουμε δύναμη. Ποιος θα τηρήσει τις υποσχέσεις του, θα το δείξει ο χρόνος. Αλλά θεωρώ ότι είμαστε σε καλό δρόμο γιατί δέχθηκαν να γράψουν την οργάνωση εκεί που μας έκανε επίθεση η εκκλησία, κάποια πολιτικά κόμματα, η Αστυνομία, κάποιοι συντηρητικοί, αλλά τελικά γράφτηκε η Accept, έχουμε σύμφωνο συμβίωσης, άρα πάμε μπροστά. Γι' αυτό θεωρώ πως με την πίεση μας σαν κοινότητα, μπορούμε να τα πετύχουμε.
Υπάρχουν διάφορα σχόλια κατά της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, ένα από αυτά είναι ότι «αντιτίθεται στη φύση», πως απαντάτε;
Τι είναι η φύση μας; Είναι κάτι που εξελίσσεται με τον χρόνο. Πάντα έχω ελπίδα. Μπορεί να μην ζήσω να το δω αλλά έχω ελπίδα. Κοίτα εδώ! Όταν οργανώναμε το πρώτο Pride κάναμε συζητήσεις αν έρθουν κι αν δεν έρθουν 50 άτομα, τελικά ήρθαν 5,000 άτομα! Άρα αυτό λέει πολλά. Εκείνο που αγαπώ στο Pride της Κύπρου είναι ότι είναι μια οικογενειακή εκδήλωση. Ερχόμαστε επειδή στηρίζουμε τους δικούς μας, ερχόμαστε επειδή στηρίζουμε τα δικαιώματα των άλλων που δεν ξέρουμε, ερχόμαστε επειδή είμαστε ΛΟΑΤΚΙ+, είναι απλό, είναι όμορφο.
Σχετικά με το νομοσχέδιο που οδηγείται ενώπιον της Βουλής, μετά από έναν πολύχρονο αγώνα, για αναγνώριση της ταυτότητας φύλου;
Είναι πάρα πολύ θετική εξέλιξη, ευελπιστώ να περάσει, ευελπιστώ ότι θα το συζητήσουν αρκετά γιατί πιστεύω ότι χρειάζεται συζήτηση για να βοηθήσεις τον άλλον να δει το δίκαιο. Είναι ανθρώπινα δικαιώματα και γι’ αυτό χρειάζεται μια καλή συζήτηση με θετικό αποτέλεσμα.
Ποιο το μήνυμά σας στα άτομα που εξερευνούν ακόμα τη σεξουαλική τους ταυτότητα και προς τα άτομα που φοβούνται να εκφράσουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό;
Εξερευνήστε με ευγένεια, εξερευνήστε με ασφάλεια. Να εξερευνήσετε σιγά-σιγά και προσεκτικά όμως γιατί υπάρχουν σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Εξερευνήστε.
