Για την ώρα, κανείς δεν φοβάται πως οι αυξήσεις στα επιτόκια θα οδηγήσουν σε νέα κόκκινα δάνεια. Τα νούμερα των τραπεζών αυτό δείχνουν αλλά και το γεγονός πως το κράτος δεν φαίνεται να έχει διάθεση να επιδοτήσει τον δανεισμό. Αυτή ωστόσο η λογική, δεν βοηθά τους δανειολήπτες και αν αλλάξουν ξαφνικά οι αριθμοί, τα όποια μέτρα ίσως έρθουν πολύ αργά. Όσο για το τραπεζικό σύστημα, αυτό άντεξε και χειρότερα.
Από τα 11 δις ευρώ μη εξυπηρετούμενα δάνεια που είχε η Τράπεζα Κύπρου το 2016, το πρώτο εξάμηνο του έτος αυτά είχαν περιοριστεί στα 371 εκ. ευρώ με την τάση να είναι καθοδική. Ενδεικτικά το 2022 τα ΜΕΔ ήταν 411 εκ. ευρώ και το 2021 η χρονιά είχε κλείσει με 1.3 δις ευρώ. Με αυτά ως δεδομένο, γίνεται κατανοητό πως δεν υπάρχει κανένα κίνητρο για τις τράπεζες να κάνουν κάτι διαφορετικό, ακόμη και να οι δανειολήπτες πιέζονται από τις αυξήσεις στα επιτόκια. Οι τράπεζες διαβάζουν τα νούμερα και βλέπουν πως αυτό δεν έχει επιδράσει αρνητικά στην ικανότητα αποπληρωμής. Και δεν έχει επιδράσει για μια σειρά από λόγους:
Ο σημαντικότερος είναι πως τα δάνεια από το 2016 και μετά χορηγήθηκαν με γνώμονα την ικανότητα αποπληρωμής και όχι μόνο από την αξία της εξασφάλισης. Πρόκειται για «επανάσταση» στο τραπεζικό σύστημα της χώρας και εκεί έξω υπάρχουν μια σειρά από δυσαρεστημένους πελάτες που είδαν το έτοιμα τους για δανεισμό να απορρίπτεται ή να μειώνεται το πόσο. Ωστόσο, τώρα που τα επιτόκια είναι στα ύψη, αντιλαμβάνονται αυτό λειτούργησε στα υπέρ τους. Ο άλλος μεγάλος λόγος που τα δάνεια δεν κοκκινίζουν με ρυθμούς 2010-13, έχει να κάνει με τους μηχανισμούς που ανέπτυξαν οι ίδιες οι τράπεζες και οι επόπτες. Γρήγορες αναδιαρθρώσεις, πάγωμα στην αποπληρωμή των δανείων μέσα στην πανδημία αλλά και μια παρατεταμένη περίοδος πολύ χαμηλών επιτοκίων έκτισε αποθέματα για τα νοικοκυριά που τώρα τους επιτρέπουν σε κάποιο βαθμό να απορροφήσουν τους «κραδασμούς» της ακρίβειας και των υψηλότερων επιτοκίων.
Το ερώτημα ωστόσο είναι τι θα συμβεί αν οι συνθήκες του πληθωρισμού αποδειχθούν παρατεταμένες και συνδυαστούν με συνθήκες οικονομικής ύφεσης. Αυτό το σενάριο, όχι μόνο δεν μπορεί να αποκλειστεί, αλλά είναι μάλλον και το πιθανότερο. Δηλαδή να δούμε συνδυαστικά μια πτώση στην απασχόληση, των εισοδημάτων αλλά και των αξιών των υποθηκών, με ταυτόχρονη συνέχιση της ακρίβειας και της πολιτικής των υψηλών επιτοκίων. Σε αυτές τις συνθήκες, οι αποπληρωμές σίγουρα θα επηρεαστούν όπως και η ζήτηση για νέα δάνεια αλλά και η κερδοφορία των ίδιων των τραπεζών. Σε αυτό το σενάριο, το κράτος λίγα θα μπορεί να κάνει καθώς και αυτό θα αναζητεί τρόπος να αναπληρώσει τα χαμένα του έσοδα. Είναι για αυτό που πρέπει οι δανειολήπτες να αναλάβουν οι ίδιοι εγκαίρως το βάρος των δύσκολων αποφάσεων και να μην περιμένουν πως τράπεζες ή/και κράτος θα δράσουν ώστε να τους διασώσουν. Αυτό και αν είναι από τα «σκληρά» μαθήματα του 2013.
