Οι γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιμάκωσης των διαδηλώσεων στο Ιράν που πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο γυναίκας που βρισκόταν υπό κράτηση για παραβίαση του νόμου περί χιτζάμπ.
Τα πλήθη επευφημούσαν όταν οι γυναίκες έκαψαν τα χιτζάμπ τους σε μια φωτιά στο Σάρι την Τρίτη, την πέμπτη διαδοχική ημέρα αναταραχών.
Ακτιβιστές ανέφεραν ότι μια γυναίκα ήταν μεταξύ τριών διαδηλωτών που σκοτώθηκαν από πυροβολισμούς των δυνάμεων ασφαλείας στην Ουρμία, το Πιρανσάχρ και το Κερμανσάχ.
Οι Αρχές κατηγόρησαν τους διαδηλωτές ότι σκότωσαν δύο πολίτες στο Κερμανσάχ καθώς και έναν βοηθό της αστυνομίας στο Σιράζ.
Τουλάχιστον επτά άνθρωποι φέρεται να έχουν σκοτωθεί από τότε που ξέσπασαν οι διαδηλώσεις ενάντια στους νόμους για το χιτζάμπ και την αστυνομία ηθικής μετά τον θάνατο της Mahsa Amini.
These women in #Iran’s northern city of Sari are dancing and burning their headscarves… anti-regime protests have now spread to dozens of cities from north to south, east to west… all triggered by the death of #MahsaAmini while in the custody of Iran’s morality police. pic.twitter.com/BBDvgC5L1w
— Rana Rahimpour (@ranarahimpour) September 20, 2022
Η 22χρονη γυναίκα κουρδικής καταγωγής πέθανε στο νοσοκομείο την Παρασκευή, 16 Σεπτεμβρίου αφού πέρασε τρεις ημέρες σε κώμα.
Βρισκόταν με τον αδερφό της στην Τεχεράνη, όταν συνελήφθη από την αστυνομία ηθικής, η οποία την κατηγόρησε ότι παραβίασε τον νόμο που απαιτούσε από τις γυναίκες να καλύπτουν τα μαλλιά τους με χιτζάμπ ή μαντίλα και τα χέρια και τα πόδια τους με φαρδιά ρούχα. Έπεσε σε κώμα λίγο μετά την κατάρρευσή της σε κέντρο κράτησης.
Υπήρξαν αναφορές ότι η αστυνομία χτύπησε το κεφάλι της Amini με ρόπαλο, αλλά και πάνω σε ένα από τα οχήματά της, δήλωσε η αναπληρώτρια Ύπατη Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Nada al-Nashif.
Η αστυνομία αρνήθηκε ότι η 22χρονη υπέστη κακομεταχείριση και είπε ότι υπέστη "αιφνίδια καρδιακή ανεπάρκεια". Αλλά η οικογένειά της ισχυρίστηκε ότι δεν υπάρχει ιστορικό καρδιακής πάθησης στην οικογένεια.
Μιλώντας στο BBC Persia ο πατέρας της 22χρονης είπε ότι οι γιατροί δεν του επέτρεψαν να δει την κόρη του μετά τον θάνατό της. «Λένε ψέματα. Λένε ψέματα. Όλα είναι ψέματα… όσο κι αν παρακάλεσα, δεν με άφησαν να δω την κόρη μου», είπε και υποστήριξε ότι η κόρη του είχε μώλωπες στα πόδια με το υπόλοιπο σώμα εκτός από το κεφάλι να είναι τυλιγμένο με σεντόνι. «Δεν έχω ιδέα τι της έκαναν», είπε.
«Ο τραγικός θάνατος της Mahsa Amini και οι ισχυρισμοί για βασανιστήρια και κακομεταχείριση πρέπει να διερευνηθούν άμεσα, αμερόληπτα και αποτελεσματικά από μια ανεξάρτητη αρμόδια αρχή, η οποία να διασφαλίζει, ιδίως, ότι η οικογένειά της έχει πρόσβαση στη δικαιοσύνη και την αλήθεια», είπε η κ. Nashif.
Σημείωσε ότι ο ΟΗΕ είχε λάβει «πολλά βίντεο βίαιης μεταχείρισης γυναικών» καθώς η αστυνομία ηθικής επέκτεινε τις περιπολίες στους δρόμους τους τελευταίους μήνες για να καταπολεμήσει όσους θεωρούνται ότι φορούσαν «χαλαρό χιτζάμπ».
«Οι Αρχές πρέπει να σταματήσουν να στοχοποιούν, να παρενοχλούν και να κρατούν γυναίκες που δεν τηρούν τους κανόνες του χιτζάμπ», πρόσθεσε, ζητώντας την κατάργησή τους.
Βοηθός του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, επισκέφθηκε την οικογένεια της Amini τη Δευτέρα, λέγοντας ότι «όλα τα θεσμικά όργανα θα αναλάβουν δράση για να υπερασπιστούν τα δικαιώματα που παραβιάστηκαν», ανέφεραν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Ο ανώτερος βουλευτής Jalal Rashidi Koochi επέκρινε δημόσια την αστυνομία ηθικής, λέγοντας ότι η δύναμη ήταν ένα «λάθος».
Τουλάχιστον 31 οι νεκροί
Τουλάχιστον 31 πολίτες έχουν σκοτωθεί στο Ιράν από την έναρξη των διαδηλώσεων, που καταπνίγονται από τις δυνάμεις ασφαλείας, ανέφερε η ΜΚΟ Iran Human Rights (IHR) με έδρα το Όσλο.
«Ο ιρανικός λαός βγήκε στους δρόμους για να αγωνιστεί για τα θεμελιώδη δικαιώματά του και την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του (...) και η κυβέρνηση απαντά σε αυτές τις ειρηνικές διαδηλώσεις με σφαίρες», κατήγγειλε ο διευθυντής της ΜΚΟ Μαχμούντ Αμίρι-Μόγκανταμ σε ανακοίνωσή του που δόθηκε στη δημοσιότητα έπειτα από έξι ημέρες διαδηλώσεων.
Ποιοι είναι οι νόμοι του Ιράν για το χιτζάμπ;
Μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, οι αρχές στο Ιράν επέβαλαν έναν υποχρεωτικό ενδυματολογικό κώδικα που απαιτούσε απ' όλες τις γυναίκες να φορούν μαντίλα και φαρδιά ρούχα που να καλύπτουν τις φιγούρες τους.
Η αστυνομία ηθικής - γνωστή επισήμως ως "Gasht-e Ershad" (Περιπολίες Καθοδήγησης) - έχει, μεταξύ άλλων, αποστολή να διασφαλίζει ότι οι γυναίκες συμμορφώνονται με την ερμηνεία των αρχών για τα "σωστά" ρούχα. Οι αξιωματικοί δύνανται να σταματήσουν τις γυναίκες και να αξιολογήσουν εάν έχουν υπερβολικά μαλλιά, αν τα παντελόνια και τα πανωφόρια τους είναι πολύ κοντά ή αν φορούν πολύ μακιγιάζ. Οι τιμωρίες για παραβίαση των κανόνων περιλαμβάνουν πρόστιμο, φυλάκιση ή μαστίγωμα.
Το 2014, γυναίκες στο Ιράν άρχισαν να δημοσιεύουν φωτογραφίες και βίντεο με τον εαυτό τους, αψηφόντας δημόσια τους νόμους για το χιτζάμπ, ως μέρος μιας διαδικτυακής εκστρατείας διαμαρτυρίας που ονομάζεται «Η λαθραία μου ελευθερία» (my stealthy freedom). Έκτοτε έχει εμπνεύσει άλλα κινήματα, συμπεριλαμβανομένων των «Λευκών Τετάρτων» και των «Κοριτσιών της οδού Επανάστασης».
Η κ. Nashif εξέφρασε επίσης ανησυχία για «την αναφερόμενη περιττή ή δυσανάλογη χρήση βίας» κατά των χιλιάδων ανθρώπων που συμμετείχαν σε διαδηλώσεις από τότε που πέθανε η Mahsa Amini.
Η Hengaw, μια οργάνωση με έδρα τη Νορβηγία που παρακολουθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα σε περιοχές του Ιράν όπου κατοικούν κυρίως Κούρδοι, είπε ότι ένα 16χρονο αγόρι και ένας 23χρονος σκοτώθηκαν όταν οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ εναντίον διαδηλωτών το βράδυ της Τρίτης στο Piranshahr και την Urmia, που βρίσκονται και τα δύο στην επαρχία του Δυτικού Αζερμπαϊτζάν.
Η ομάδα ανέφερε επίσης ότι οι δυνάμεις ασφαλείας πυροβόλησαν και σκότωσαν μια γυναίκα σε διαδήλωση στη γειτονική επαρχία Κερμανσάχ.
Σύμφωνα με το Hengaw, τρεις άνδρες διαδηλωτές σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας στην επαρχία Κουρδιστάν τη Δευτέρα - ένας στο Saqez, την πατρίδα της κυρίας Amini, και άλλοι δύο στις πόλεις Divandarreh και Dehgolan. Ένας άλλος άνδρας που πυροβολήθηκε στο Divandarreh εκείνη την ημέρα υπέκυψε στα τραύματά του την Τετάρτη, ανέφερε.
Unprecedented scenes in Iran: woman sits on top of utility box and cuts her hair in main square in Kerman to protest death of Mahsa Amini after her arrest by the morality police. People clap their hands and chant “Death to the dictator.” #مهسا_امینی pic.twitter.com/2oyuKV80Ac
— Golnaz Esfandiari (@GEsfandiari) September 20, 2022
Οι θάνατοι αυτοί δεν επιβεβαιώθηκαν από τις Αρχές, αλλά ο εισαγγελέας της πόλης Κερμανσάχ είπε στο πρακτορείο ειδήσεων Tasnim ότι δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν από «αντιεπαναστατικά στοιχεία» την Τρίτη.
Εντωμεταξύ, το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Irna ανέφερε ότι ένας αστυνομικός πέθανε από τα τραύματα που υπέστη σε βίαιες συγκρούσεις με διαδηλωτές στη νότια πόλη Σιράζ την Τρίτη.
Στην Τεχεράνη, βίντεο που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο έδειχναν γυναίκες να βγάζουν τις μαντίλες τους και να φωνάζουν «θάνατος στον δικτάτορα» - ένα άσμα που χρησιμοποιείται συχνά σε σχέση με τον Ανώτατο Ηγέτη. Άλλοι φώναζαν «δικαιοσύνη, ελευθερία, όχι στο υποχρεωτικό χιτζάμπ».
Μια γυναίκα που συμμετείχε σε μια διαδήλωση τη Δευτέρα στη βόρεια πόλη Ραστ έστειλε στο BBC περσικές φωτογραφίες, όπως είπε, με μώλωπες που υπέστη ως αποτέλεσμα του ξυλοδαρμού της αστυνομίας με ρόπαλα και μάνικες.
"Η αστυνομία συνέχισε να εκτοξεύει δακρυγόνα. Τα μάτια μας έκαιγαν", είπε. «Φεύγαμε τρέχοντας, με στρίμωξαν και με χτύπησαν. Με αποκαλούσαν πόρνη και έλεγαν ότι βγήκα στο δρόμο για να πουλήσω τον εαυτό μου.
Μια άλλη γυναίκα που διαδήλωσε στην κεντρική πόλη του Ισφαχάν είπε στον Ali Hamedani του BBC: "Ενώ κουνούσαμε τις μαντίλες μας στον ουρανό, ένιωσα τόσο συγκινημένος που με περιβάλλουν και με προστατεύουν άλλοι άντρες. Αισθάνομαι υπέροχο να βλέπω αυτή την ενότητα. Ελπίζω ότι η ο κόσμος μας στηρίζει».
Ο κυβερνήτης της Τεχεράνης Μοχσέν Μανσούρι ανάρτησε την Τρίτη στο Twitter ότι οι διαδηλώσεις ήταν «πλήρως οργανωμένες με την ατζέντα να δημιουργήσουν αναταραχές», ενώ η κρατική τηλεόραση ισχυρίστηκε ότι ο θάνατος της Amini χρησιμοποιήθηκε ως «δικαιολογία» από Κούρδους αυτονομιστές και επικριτές του κατεστημένου.
Αδυναμία πρόσβασης σε ίντερνετ και social media
Από την αρχή των κινητοποιήσεων έχει μειωθεί η ταχύτητα σύνδεσης στο διαδίκτυο στο Ιράν, ενώ λίγο αργότερα οι ιρανικές αρχές μπλόκαραν την πρόσβαση στο Instagram και το WhatsApp.
«Έπειτα από απόφαση των αξιωματούχων, δεν είναι πλέον δυνατή η πρόσβαση στο Instagram από χθες Τετάρτη το βράδυ, ενώ η πρόσβαση στο WhatsApp γίνεται επίσης με προβλήματα», μετέδωσε το πρακτορείο Fars. Το μέτρο αυτό ελήφθη λόγω «των ενεργειών των αντεπαναστατών κατά της εθνικής ασφάλειας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», διευκρίνισε.
