Τα τρόφιμα γίνονται όλο ακριβότερα και σπανιότερα, σε όλον τον κόσμο. Οι άνθρωποι διεθνώς καλούνται να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Μερικές φορές αυτό συνεπάγεται προσαρμογή των διατροφικών τους συνηθειών.
Late-night τρεξίματα στο Walmart στις ΗΠΑ
Είναι 04:00 κι ο αέρας έχει ήδη καταστεί κολλώδης, με τη ζέστη ενός καλοκαιριού στη Georgia, όταν η Donna Martin φτάνει στη δουλειά. Άλλη μια μέρα, άλλη μια μάχη για να φάνε τα παιδιά στη σχολική της περιφέρεια.
Η κ. Martin είναι υπεύθυνη για την παροχή τροφίμων σε 4.200 παιδιά, τα οποία συμμετέχουν σ’ ένα ομοσπονδιακό πρόγραμμα δωρεάν σχολικών γευμάτων.
«Έχουμε δύο παντοπωλεία σε ολόκληρη την κοινότητά μας που αποτελείται από 22.000 άτομα», λέει. «Είναι μια πραγματική έρημος».
Και τον τελευταίο χρόνο αγωνίζεται να πάρει αυτό που χρειάζεται.
Ο ετήσιος πληθωρισμός στα τρόφιμα έφτασε στο 10,9% τον Ιούλιο, ποσοστό που αποτελεί το υψηλότερο από το 1979. Καθώς οι τιμές εκτινάσσονται στα ύψη, ορισμένοι από τους προμηθευτές τροφίμων δεν ενδιαφέρονται πλέον να προσφέρουν φαΐ σε σχολεία.
«Μου λένε: «Είστε όλοι τόσο επιλεκτικοί και τα περιθώρια απλά δεν υπάρχουν», λέει.
Το ομοσπονδιακό πρόγραμμα σχολικών γευμάτων στις ΗΠΑ ρυθμίζεται αυστηρά. Αυτό σημαίνει ότι προϊόντα όπως η τριμμένη φρυγανιά σε μια κοτομπουκιά πρέπει να είναι ολικής αλέσεως και τα τρόφιμα πρέπει να έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και αλάτι. Έτσι, η κ. Martin πρέπει να προμηθευτεί συγκεκριμένα είδη από τα πάντα, από δημητριακά μέχρι κουλούρια ή γιαούρτια.
Αναγνωρίζει ότι και οι προμηθευτές της δυσκολεύονται. Η χρόνια έλλειψη εργατικού δυναμικού σημαίνει ότι δεν μπορούν να βρουν οδηγούς, με τις τιμές των καυσίμων έχουν αυξηθεί κατά 60% από πέρυσι.
- Ο ετήσιος πληθωρισμός των τροφίμων στις ΗΠΑ ήταν στο 10,9% τον Ιούλιο
- Οι Αμερικανοί ξοδεύουν το 7,1% του εισοδήματός τους σε τρόφιμα (USDA 2021)
Όταν οι προμηθευτές δεν παραδίδουν, οφείλει να σκέφτεται εναλλακτικές. Πρόσφατα δεν μπορούσε να προμηθευτεί φυστικοβούτυρο, που λατρεύουν τα παιδιά, οπότε το αντικατέστησε με ντιπ φασολιών.
«Ξέρω ότι δεν θα αρέσει τόσο πολύ στα παιδιά, αλλά πρέπει να τα ταΐσω κάτι», λέει.
Συχνά, αυτή και το προσωπικό της πρέπει να περνούν νωρίς το πρωί και αργά το βράδι κάνοντας επιδρομές στα ράφια τοπικών καταστημάτων, όπως η Walmart.
«Υπάρχουν πολλά παιδιά που είναι πραγματικά ενθουσιασμένα που θα επιστρέψουν στο σχολείο και δεν θέλω να πουν: «Μαμά, δεν πήραμε τα smoothies μας σήμερα».
Jackfruit… to the rescue στη Σρι Λάνκα
Σε αυτό που κάποτε ήταν ορυζώνας, λίγο έξω από το Kandy στην κεντρική Σρι Λάνκα, η Anoma Kumari Paranathala σήμερα μαδάει πράσινα φασόλια και φρέσκο δυόσμο από το απλωμένο φύλλωμα του λαχανόκηπου της.
Από εδώ είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το χάος που επικρατεί σε άλλες περιοχές στη χώρα, καθώς η κυβέρνηση και η οικονομία καταρρέουν.
Υπάρχουν ελλείψεις σε όλα - φάρμακα, καύσιμα και τρόφιμα. Ακόμα και άνθρωποι με καλές δουλειές δυσκολεύονται να αγοράσουν τα βασικά.
«Τώρα οι άνθρωποι ανησυχούν για το μέλλον τους», λέει η κ. Paranathala. «Φοβούνται ότι δεν θα έχουν τίποτα να φάνε».
Η γη ανήκει στην οικογένειά της. Άρχισαν να φυτεύουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας για διασκέδαση - τώρα είναι θέμα επιβίωσης.
- Ο ετήσιος πληθωρισμός των τροφίμων στη Σρι Λάνκα έφτασε στο 75,8% τον Ιούνιο
- Οι κάτοικοι της Σρι Λάνκα ξοδεύουν το 29,6% του εισοδήματός τους σε τρόφιμα
Η κυρία Paranthala έμαθε πώς να καλλιεργεί λαχανικά από βιβλία και βίντεο στο YouTube. Τώρα έχει στον κήπο της ντομάτες, σπανάκι, κολοκύθες, ρίζες taro και γλυκοπατάτες.
Δεν είναι όλοι αρκετά τόσο τυχεροί, ώστε να έχουν ένα μεγάλο κομμάτι γης, αλλά πολλοί κάτοικοι της Σρι Λάνκα στρέφονται σε μια άλλη πηγή τροφής - τα jackfruit δέντρα.
«Σε κάθε δεύτερο κήπο, υπάρχει ένα jackfruit δέντρο», λέει η κυρία Paranathala.
«Αλλά μέχρι πρόσφατα, οι άνθρωποι δεν παρατηρούσαν τα jackfruit. Απλώς έπεφταν από τα δέντρα και πήγαιναν χαμένα».
Έχει αρχίσει να φτιάχνει ένα κρεμώδες κάρυ καρύδας με το φρούτο, αντικαθιστώντας το με λαχανικά που τώρα είναι ακριβά για να τα αγοράσει κανείς, ή κρέας. Το Jackfruit εμφανίζεται τώρα και σε kottu - ένα δημοφιλές πιάτο stir-fry που πωλείται ως street food. Και κάποιοι αλέθουν τους σπόρους για να φτιάξουν αλεύρι για ψωμί, κέικ και ρότι.
Το Jackfruit εμφανίστηκε στα μενού των μοντέρνων εστιατορίων σε όλο τον κόσμο, ως υποκατάστατο κρέατος πριν από μερικά χρόνια, αλλά χρειάστηκε μια κρίση για να γίνει δημοφιλές εδώ, όπου μεγαλώνει.
Λοιπόν, τι γεύση έχει; «Είναι κάτι που δεν περιγράφεται», λέει. «Είναι παραδεισένιο».
Τα αρτοποιεία στη Νιγηρία «εξαφανίζονται»
Συνήθως ο Emmanuel Onuorah ενδιαφέρεται ελάχιστα για την πολιτική - είναι φούρναρης και θέλει απλώς να πουλάει ψωμί.
Αλλά πρόσφατα στη Νιγηρία, η δουλειά του έχει γίνει σχεδόν αδύνατη.
«Τον τελευταίο χρόνο, το αλεύρι σίτου έχει αυξηθεί περισσότερο από 200%, η ζάχαρη έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 150%, τα αυγά έχουν αυξηθεί κατά περίπου 120%», λέει.
«Λειτουργούμε την επιχείρηση με ζημία», λέει. Αναγκάστηκε να απολύσει 305 από τους 350 υπαλλήλους του. «Πώς θα ταΐσουν τις οικογένειές τους;»
Ως πρόεδρος του Premium Breadmakers Association της Νιγηρίας, βρίσκεται στο επίκεντρο ενός κινήματος. Τον Ιούλιο, συγκέντρωσε σχεδόν μισό εκατομμύριο αρτοποιούς οι οποίοι έκλεισαν τις πόρτες τους για τέσσερις ημέρες σε μια ενέργεια «απόσυρσης υπηρεσιών».
Ήλπιζε ότι η κυβέρνηση θα τους λάμβανε υπόψη και θα μείωνε τους φόρους στα προϊόντα που εισάγουν.
Ένας συνδυασμός κακών συγκομιδών και αυξημένης ζήτησης μετά την πανδημία, προκάλεσε την αύξηση των τιμών του σιταριού και των φυτικών ελαίων σε όλο τον κόσμο. Η εισβολή στην Ουκρανία έκανε τα πράγματα ακόμα χειρότερα.
Στη Νιγηρία, τα περισσότερα συστατικά σε ένα αρτοποιείο εισάγονται. Αλλά ένα καρβέλι ψωμί πωλείται για ένα κλάσμα από αυτό που στοιχίζει στην Ευρώπη, επομένως είναι πολύ πιο δύσκολο να απορροφηθούν οι αυξήσεις των τιμών.
- Ο ετήσιος πληθωρισμός των τροφίμων στη Νιγηρία έφτασε στο 22% τον Ιούλιο
- Οι Νιγηριανοί ξοδεύουν το 59,1% του εισοδήματός τους σε τρόφιμα
Η χώρα διαθέτει επίσης ασταθή δημόσια παροχή ρεύματος, επομένως οι περισσότερες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ιδιωτικές γεννήτριες που καίνε ντίζελ. Όμως η τιμή των καυσίμων έχει αυξηθεί κατά 30%. Αν και είναι πλούσια σε πετρέλαιο, η Νιγηρία έχει λίγα διυλιστήρια καυσίμων και πρέπει να εισάγει σχεδόν όλο το ντίζελ της.
Παρά το ότι το κόστος του τριπλασιάστηκε, ο κ. Onuorah λέει ότι μπορεί να αυξήσει τις τιμές του μόνο κατά 10-12%. Οι πελάτες του δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά παραπάνω από αυτό.
«Οι Νιγηριανοί είναι φτωχοί, οι επιχειρήσεις κλείνουν και οι μισθοί είναι στάσιμοι, δεν μπορείς να τους επιβαρύνεις υπερβολικά», λέει.
Κατά μέσο όρο, οι Νιγηριανοί ξοδεύουν σχεδόν το 60% του εισοδήματός τους σε τρόφιμα. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, το ποσοστό αυτό πλησιάζει το 7%.
Τα αρτοποιεία δεν μπορούν να συνεχίσουν έτσι, δεν είναι βιώσιμο. «Δεν είμαστε φιλανθρωπικό σωματείο, δραστηριοποιούμαστε για να είμαστε κερδοφόροι».
«Αλλά συνεχίζουμε», λέει, «για να μπορούν οι Νιγηριανοί να φάνε».
Μια κοινόχρηστη κατσαρόλα ταΐζει 75 άτομα στο Περού
Σκαρφαλώνοντας ένα απόκρημνο μονοπάτι σε έναν λόφο που κοιτάζει πάνω από την ομιχλώδη πόλη της Λίμα, η Justina Flores προσπαθεί να αποφασίσει τι θα μαγειρέψει σήμερα.
Είναι ένα πρόβλημα που γίνεται όλο και πιο δύσκολο να λυθεί καθημερινά.
Στην κορύφωση της πανδημίας μαζεύτηκε με 60 γείτονές της για να συγκεντρώσουν ό,τι φαγητό είχαν να μαγειρέψουν. Η πλειοψηφία των κατοίκων του San Juan de Miraflores είναι οικιακές βοηθοί - μάγειρες, υπηρέτριες, νταντάδες και κηπουροί - αλλά όπως η κα Flores, οι περισσότεροι έχασαν τη δουλειά τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι οικογένειες πεινούσαν.
Άρχισαν να μαγειρεύουν σε μια κατσαρόλα έξω από το σπίτι της Justina, με ξύλα που μάζευαν για καύσιμα. Έπειτα, έχτισαν μια μικρή καλύβα και ένας ντόπιος ιερέας έδωσε μια σόμπα. Η κ. Flores ζήτησε από τους εμπόρους της αγοράς να δωρίσουν τρόφιμα που διαφορετικά θα είχαν πάει χαμένα.
Δύο χρόνια μετά ταΐζουν 75 άτομα, τρεις φορές την εβδομάδα. Η κυρία Flores, η οποία εργαζόταν ως βοηθός κουζίνας πριν από τον κορωνοϊό, έχει γίνει de facto ηγέτης στην κοινότητά της. «Συνεχίζω να χτυπάω πόρτες, αναζητώντας υποστήριξη».
- Ο ετήσιος πληθωρισμός στα τρόφιμα στο Περού έφτασε στο 11,59% τον Ιούλιο
- Οι Περουβιανοί ξοδεύουν το 26,6% του εισοδήματός τους σε τρόφιμα
Έφτιαχνε χορταστικά μαγειρευτά με κρέας και λαχανικά, σερβιρισμένα με ρύζι. Όμως τους τελευταίους μήνες, οι δωρεές έχουν μειωθεί σταδιακά και όλα τα είδη τροφίμων είναι πιο δύσκολο να βρεθούν.
«Είμαστε απελπισμένοι, έπρεπε να μειώσω τις μερίδες», λέει η κα Flores. Παλεύει να προμηθευτεί βασικά όπως το ρύζι.
Αυτό που ξεκίνησε τον Απρίλιο ως διαμαρτυρία αγροτών και εργαζομένων στις μεταφορές ενάντια στην αύξηση του κόστους των καυσίμων και των λιπασμάτων, οδήγησε σε μια σειρά απεργιών που διαταράσσουν περαιτέρω την εφοδιαστική αλυσίδα.
Πρόσφατα, λόγω του αυξανόμενου κόστους, η κ. Flores αναγκάστηκε να σταματήσει να σερβίρει κρέας. Είχε χρησιμοποιήσει αίμα, συκώτι, κόκαλα και στομάχι επειδή μπορούσε να τα αγοράσει, μετά τα εντόσθια έγιναν πολύ ακριβά και τα αντικατέστησε με τηγανητά αυγά. Όταν η τιμή του λαδιού ανέβηκε, έδωσε στις οικογένειες αυγά για να τα μαγειρέψουν στο σπίτι. Τώρα, δεν υπάρχουν ούτε αυγά.
Σήμερα λοιπόν σερβίρει ζυμαρικά με σάλτσα από κρεμμύδια και μυρωδικά.
Ωστόσο, η κυρία Flores δεν κατηγορεί τους αγρότες για τις απεργίες ή τις ελλείψεις.
«Μπορούμε να καλλιεργήσουμε τρόφιμα εδώ στο Περού, αλλά η κυβέρνηση δεν βοηθάει», λέει.
Μποϊκοτάζ κοτόπουλου στην Ιορδανία
Στις 22 Μαΐου ένας ανώνυμος λογαριασμός στο Twitter, καλούσε στα αραβικά τους ανθρώπους να κάνουν tag σε φωτογραφίες προϊόντων κοτόπουλου με το hashtag #Boycott_Greedy_Chicken_Companies.
Λίγες μέρες αργότερα στην Ιορδανία, η Salam Nasralla επέστρεφε στο σπίτι της από το σούπερ μάρκετ, όταν είδε την καμπάνια να γίνεται viral.
«Ακούσαμε γι' αυτό από παντού», όλοι οι φίλοι και η οικογένειά μας μιλούσαν γι' αυτό. Ήταν παντού, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στην τηλεόραση", λέει η κ. Nasralla.
Μόλις είχε παρατηρήσει την αύξηση των τιμών στη δική της απόδειξη αγορών. Ως μητέρα δύο παιδιών που μαγειρεύει τακτικά για τους γονείς, τις αδερφές, τα ανίψια και τους ανιψιούς της, αγοράζει πολύ κοτόπουλο.
Ένιωθε υποχρεωμένη να λάβει μέρος.
Για 10 μέρες απέφευγε το κοτόπουλο, αλλά ήταν δύσκολο. Επειδή τα άλλα κρέατα και τα ψάρια είναι ακριβά, η Salam και η οικογένειά της τρώνε κοτόπουλο σχεδόν καθημερινά.
Έτρωγαν χούμους, φαλάφελ ή τηγανητές μελιτζάνες αντί για κρέας. Δώδεκα ημέρες μετά την έναρξη της εκστρατείας, η τιμή του κοτόπουλου μειώθηκε κατά το ένα τρίτο, σχεδόν 1 δολάριο (0,7 δηνάριο) ανά κιλό.
- Ο ετήσιος πληθωρισμός στα τρόφιμα στην Ιορδανία έφτασε στο 4,1% τον Ιούνιο
- Οι Ιορδανοί ξοδεύουν το 26,9% του εισοδήματός τους σε τρόφιμα
Ο Rami Barhoush, ο οποίος διαχειρίζεται φάρμες και σφαγεία κοτόπουλου, υποστηρίζει την ιδέα των μποϊκοτάζ, αλλά πιστεύει ότι αυτή ήταν παρανόηση.
Οι φάρμες του παλεύουν με το αυξανόμενο κόστος από την αρχή του έτους, ειδικά για καύσιμα και ζωοτροφές για κοτόπουλα.
Οι παγκόσμιοι παράγοντες έχουν συνδυαστεί για να ανεβάσουν τις τιμές των καυσίμων και των σιτηρών - λόγω παραγόντων όπως η Κίνα που δημιούργησε κοπάδι με χοίρους μετά τη γρίπη των χοίρων, την ξηρασία στη Νότια Αμερική και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Στην Ιορδανία, η κυβέρνηση πρότεινε ανώτατο όριο τιμών για το κοτόπουλο και για άλλα προϊόντα.
Οι κτηνοτρόφοι συμφώνησαν σε ένα ανώτατο όριο μέχρι το τέλος του Ραμαζανιού. Αλλά, στις αρχές Μαΐου, αναγκάστηκαν να αυξήσουν τις τιμές, προκαλώντας άνοδο. Τότε άρχισε ο σάλος στα social media.
«Το κοτόπουλο αντιπροσώπευε τη δυσαρέσκεια προς όλες τις αυξήσεις σε όλα τα άλλα προϊόντα», λέει.
Η κ. Nasralla χάρηκε που είδε ότι η διαμαρτυρία είχε αποτέλεσμα, αλλά ανησυχεί ότι δεν έφτασε στην ουσία του θέματος.
«Δυστυχώς, οι μικροκαλλιεργητές και οι πωλητές κοτόπουλου είναι αυτοί που πλήττονται περισσότερο και όχι οι μεγαλέμποροι που βάζουν υψηλές τιμές σε όλα όσα χρειάζεται ο αγρότης».
