Γράφει ο Αντρέας Χατζηκυπριανού
Σχολικός Ψυχολόγος, Υποψήφιος Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας, Ειδικός Επιστήμονας, Κέντρο Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης
Σκεφτείτε αυτό: Μιλάτε σε έναν φίλο για κάτι που σας συνέβη. Ίσα που ολοκληρώνετε σας απαντά: «Εν το μεταξύ χτες συναντήθηκα με τον Γιώργο» ή στην καλύτερη περίπτωση «Α! να σου πω μια φορά που μου συνέβη κάτι παρόμοιο».
Η επικοινωνία αν και φυσικό χάρισμα του ανθρώπου παραμένει ένας άκρως προβληματικός τομέας στις σχέσεις, ερωτικές, φιλικές και επαγγελματικές και χρειάζεται διαρκής και ασταμάτητη δουλειά για τη βελτίωσή της.
Τις περισσότερες φορές μιλάμε χωρίς ο συνομιλητής να ακούει απαραίτητα τι λέμε. Τελειώνουμε την πρότασή μας και αρχίζει το άλλο πρόσωπο να λέει τα δικά του. Αυτό λοιπόν ονομάζω μονόδρομο διάλογο.
Η αποτελεσματική ακρόαση αποτελεί μια δεξιότητα αρκετά πιο περίπλοκη από ότι δείχνει. Τις περισσότερες φορές, ακούμε απλά για να απαντήσουμε και όχι για να καταλάβουμε. Δημιουργούμε τις δικές μας ιδέες και χάνουμε την ευκαιρία να καταλάβουμε το άλλο πρόσωπο, ενώ χανόμαστε στο δικό μας περιεχόμενο και όχι το δικό τους. Αναμφίβολα, η πραγματική ακρόαση είναι η πιο δύσκολη δεξιότητα στην επικοινωνία και πολλές φορές αποτυγχάνουμε με αυτήν πανηγυρικά.
Αυτό προκύπτει γιατί έχουμε την ανάγκη να πούμε κάτι χωρίς απαραίτητα να έχουμε αφουγκραστεί και κατανοήσει το περιεχόμενο ή τις προεκτάσεις αυτού. Μια αποτυχημένη επικοινωνία εκτός της προβληματικής μετάδοσης του μηνύματος, αφήνει στον αέρα ένα άβολο συναίσθημα.
Να λοιπόν κάποιες στρατηγικές για πιο αποτελεσματική ακρόαση:
- Επικεντρωθείτε πλήρως στον ομιλητή. Αναγκάστε την προσοχή σας να επανέλθει στο εδώ και τώρα και δώστε προσοχή στο περιεχόμενο, στην κινησιολογία και σε άλλα μη λεκτικά σημάδια.
- Αποφύγετε να διακόπτετε και να πηγαίνετε την κουβέντα σε ό,τι σας αφορά. Δεν μπορείτε να συγκεντρωθείτε στο τι λέει κάποιος, αν σχεδιάζετε τι θα απαντήσετε.
- Κάντε διευκρινιστικές ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις ανατροφοδότησης βοηθάνε πρωτίστως για να γίνει βέβαιο ότι το μήνυμα έχει μεταφερθεί ορθά, αφετέρου δείχνουν ότι ήμασταν ενεργητικοί ακροατές όσο μιλούσε και ότι έχουμε γνήσιο ενδιαφέρον για τη συζήτηση.
- Δώστε προσοχή σε αυτή που ΔΕΝ λέει ο συνομιλητής. Δείτε πίσω από το περιεχόμενο. Τι συναισθήματα προκύπτουν; Μια προσπάθεια μετάδοσης του συναισθήματος που λαμβάνουμε από τον συνομιλητή μπορεί να ισχυροποιήσει την επικοινωνία πχ «Ακούγοντας σε να μου περιγράφει αυτά, μου φαίνεται πως είσαι πληγωμένος». Έστω και εάν αποτύχει η πρόβλεψη που θα κάνετε, ανοίγετε τον δίαυλο επικοινωνίας για περεταίρω ανάλυση και ισχυροποιεί σε βάθος την επικοινωνία.
- Να είστε χαλαροί. Δεν χρειάζονται υπερβολές, ούτε αλλοπρόσαλλά καταφατικά γνέματα. Ακούστε προσεκτικά και επιδείξτε φυσιολογική συμπεριφορά.
- Αποφύγετε να γίνετε επικριτικοί. Οι δηλώσεις εύκολα παρεξηγούνται, ειδικά όταν διαφέρουν από τις δικές σας απόψεις και σας κάνουν να ακούτε με ανταγωνιστική διάθεση. Χρειάζεται να βάλετε στην άκρη την κριτική σας, προκειμένου να καταλάβετε πλήρως τον άλλο. Δεν χρειάζεται να συμφωνείτε με τις απόψεις ή τις αξίες του συνομιλητή σας. Με το να αναλογιστείτε αυτό, θα μπείτε «στα παπούτσια» τους και έτσι η αντιπαράθεση ή επιχειρηματολογία σας θα οδηγήσει σε ακόμα πιο ισχυρή επικοινωνία.
Η αποτελεσματική ακρόαση είναι ένα χαρακτηριστικό που όταν το συναντάμε στους ανθρώπους μας ελκύει καθώς νοιώθουμε μια περεταίρω σύνδεση. Από τη φύση μας είμαστε επικοινωνιακά όντα, όμως οι σύγχρονοι ρυθμοί της αναπτυσσόμενης κοινωνίας, προκαλούν σταδιακά μια αναπηρία στην επικοινωνία των σχέσεων.
Όχι άλλοι μονόδρομοι διάλογοι λοιπόν.
Γράφει ο Αντρέας Χατζηκυπριανού
Ο Αντρέας Χατζηκυπριανού είναι πτυχιούχος Ψυχολογίας με τριετή μεταπτυχιακή ειδίκευση στη Σχολική Ψυχολογία. Σήμερα, με υποτροφία αριστείας από το Ιδρυμα Κρατικών Υποτροφιών είναι υποψήφιος διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Είναι Ειδικός Επιστήμονας στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης και εγγεγραμμένος Σχολικός Ψυχολόγος. Είναι μέλος της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρίας και του διεθνούς οργανισμού Σχολικών Ψυχολόγων. Έχει παρουσιάσει την ερευνητική του δουλειά σε διεθνή συνέδρια σε Ευρώπη και Αμερική. Τέλος, εξελέγει Δημοτικός Σύμβουλος το 2017 στο δήμο Αθηένου.
