Με σύνθημα "United by Pride" βγαίνουν στους δρόμους της Λευκωσίας το Σάββατο 18 Ιουνίου ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από όλη την Κύπρο και όχι μόνο, για να διαδηλώσουν για τα δικαιώματά τους.
Είναι μάλιστα η πρώτη φορά στην Κύπρο που ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις και κοινότητες από όλο το νησί έρχονται κοντά και ενώνουν τις δυνάμεις τους για ένα διακοινοτικό, αυτο-οργανωμένο, αυτοχρηματοδοτούμενο, λαϊκό Pride με σύνθημα "United by Pride''. Η εκδήλωση συνδιοργανώνεται από την Queer Collective Cy, τον Σύνδεσμο Queer Cyprus, την LGBT PILIPINAS, την LGBT Africa και τον Φοιτητικό Όμιλο ΛΟΑΤΚΙΑ+ & Φίλοι του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Με αφορμή την εκδήλωση αλλά και τον μήνα υπερηφάνειας, ανοίγουμε το θέμα και συζητούμε με τα μέλη της νεοσύστατης ομάδας Queer Collective Cy για όσα απασχολούν την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και όσα επιβάλλεται να αλλάξουν.
Αποδοχή της «διαφορετικότητας». Τι είναι «διαφορετικό»;
Θεωρούμε ότι η χρήση της συγκεκριμένης ορολογίας και αφηγήματος είναι αδόκιμη και παρωχημένη, εφόσον το να αποκαλείς κάποιο «διαφορετικό» σημαίνει ότι υπάρχει ένας σταθερός μέσος όρος «κανονικότητας» από τον οποίo παρεκκλίνει το λεγόμενο «διαφορετικό» άτομο.
Περαιτέρω, ο όρος «διαφορετικός» στο πλαίσιο συζήτησης ΛΟΑΤΚΙ+ θεμάτων υπονοεί ότι οποιοσδήποτε δεν είναι ΛΟΑΤΚΙ+ είναι το πρότυπο και οι ΛΟΑΤΚΙ+ είναι οι «προβληματικοί» που δεν ακολουθούν το πρότυπο.
Κανένα άτομο δεν είναι το ίδιο με κάποιο άλλο, ακόμη και τα δίδυμα διαφοροποιούνται, και ούτε υπάρχει πρότυπο πολίτη.
Είστε μια νεοσύστατη ομάδα, γιατί τη δημιουργήσατε και ποιος ο στόχος της;
Για ένα σημαντικό διάστημα, δεν υπήρχε καμία εκπροσώπηση της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στο δημόσιο διάλογο ή σε πολιτικούς ή πολιτειακούς χώρους. Η ίδια η ομάδα ακριβώς συστάθηκε για να καλύψει αυτό το κενό στην εκπροσώπηση, από την κοινότητα για την κοινότητα. Παράλληλα, τα άτομα που απαρτίζουν την ομάδα θεωρούμε ότι δεν υπάρχουν ακόμη επαρκώς ισχυροί δεσμοί μεταξύ όλης της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Χωρίς ισχυρούς δεσμούς δεν μπορεί να υπάρξει και ισχυρή ραχοκοκαλιά που να μπορεί να σπρώξει για αλλαγές και διεκδικήσεις.
Η αντζέντα μας έχει ως ακολούθως:
- Να γιορτάσουμε, εμπνεύσουμε, συνδέσουμε και ενώσουμε τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από όλη την Κύπρο.
- Να δημιουργήσουμε ασφαλείς χώρους ελεύθερης έκφρασης για τα μέλη της κοινότητας.
- Να ξεκινήσουμε ειλικρινή διάλογο με την τοπική κοινότητα και την κοινωνία σχετικά με τις εμπειρίες των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στην Κύπρο.
- Παρέμβαση στην επικαιρότητα μέσω σχολιασμών, συνεντεύξεων, άρθρων, εκστρατειών και διαμαρτυριών.
- Να παρέχουμε εκπαίδευση και ενδυνάμωση στην ίδια την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα αναφορικά με τα δικαιώματά τους και θέματα προσωπικής και σεξουαλικής υγείας.
- Καταπολέμηση των διακρίσεων και προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στην Κύπρο.
- Ενίσχυση συνδέσεων και δημιουργία μακροχρόνιων δεσμών αλληλεγγύης μέσα στην ίδια την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα.
Έχει αλλάξει καθόλου η κοινωνία μας τα τελευταία χρόνια όσον αφορά τα θέματα αποδοχής της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας;
Σίγουρα έχει αλλάξει το αφήγημα στη δημόσια σφαίρα. Γίνεται όλο και λιγότερο αποδεκτή η έκφραση ομοφοβικού και τρανσφοβικού λόγου στα ΜΜΕ, ενώ και βλέπουμε επιφανή πρόσωπα και πολιτικούς που υποπίπτουν άθελα ή εσκεμμένα σε τέτοιο λόγο να καταδικάζονται φραστικά, ή και κάποιες φορές να απολογούνται κιόλας.
Εντούτοις, αυτό δεν σημαίνει ότι η ίδια η κοινωνία άλλαξε πολύ, άρδην και σημαντικά. Αρκεί να δείτε το μίσος που εκφράζεται ανεξέλεγκτα καθημερινά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αυτό που άλλαξε σημαντικά είναι η δυνατότητα και προθυμία εκ μέρους της ίδιας της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, και ιδιαίτερα των νεαρότερων, να βγουν έξω, να εκφραστούν ελεύθερα και να βγουν πιο γρήγορα από την ντουλάπα. Αυτό επιτρέπει τη δημιουργία μιας πιο ζωντανής και πιο ορατής ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, και αυτή η ορατότητα είναι που καθοδηγεί την αλλαγή στο δημόσιο λόγο. Με άλλα λόγια, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα βγήκαν μπροστά, διεκδίκησαν και έκαναν τους εαυτούς πιο ορατούς στην ευρύτερη κοινωνία, κάτι το οποίο εξανάγκασε αυτή την αλλαγή.
Τι είναι αυτό που είναι επιτακτική ανάγκη να αλλάξουμε;
Μακάρι να ήταν μόνο ένα πράγμα. Πρέπει να αλλάξουμε συνειδήσεις, να επαναπλαισιώσουμε το εκπαιδευτικό σύστημά μας για να συμπεριλαμβάνει και να δίνει φωνή σε όλες τις μειονότητες, αλλά και να διασφαλίσουμε ίση πρόσβαση στο σύστημα υγείας, στην αγορά εργασίας καθώς και στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Ουκ ολίγες φορές έχουμε ακούσει άτομα να χάνουν δουλειά επειδή οι εργοδότες τους μάθανε ότι δεν είναι στρέιτ ή να μην τους δέχονται σε μια δουλειά επειδή είναι τρανς ή ακόμη και τράπεζες να μη δανειοδοτούν ομόφυλα ζευγάρια, επειδή η πολιτική συμβίωση για εκείνους φαίνεται να είναι κουρελόχαρτο, έστω κι αν άλλα προνοεί η νομοθεσία κι έστω κι αν ο νόμος προνοεί ισότητα στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Αν μπορούσαμε να αλλάξουμε τρία πράγματα, εδώ και τώρα, ποια θα ήταν αυτά;
Αν μιλούμε για απλές, εύκολες, νομοθετικές ρυθμίσεις που το μόνο που απαιτούν είναι ένα σύγχρονο προοδευτικό μυαλό εκ μέρους των βουλευτών, οι άμεσες αλλαγές που χρειάζονται είναι:
(α) Υιοθέτηση του νομοσχεδίου για την νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, το οποίο εκκρεμεί εδώ και χρόνια.
(β) Δικαιώματα στην τεκνοθεσία για όλους στο πλαίσιο και ισότητας στον γάμο για όλους.
(γ) Επιτέλους, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, εφαρμογή της σχετικής νομοθετικής πρόνοιας αναφορικά με την ομοφοβική ρητορική (η οποία θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνει και τρανσφοβική ρητορική). Μέχρι τώρα, και ο Γ.Ε. και η Αστυνομία σφυρίζουν αδιάφορα και όταν επιφανή άτομα, όπως εκκλησιαστικοί ηγέτες, φτύνουν μίσος, αυτοί οι θεσμοί που πρέπει να μας προστατεύουν μας γυρίζουν την πλάτη.
Να προσθέσουμε και μια απάντηση - bonus, πρέπει επιτέλους να απαγορευτούν οι λεγόμενες “θεραπείες μεταστροφής”, οι οποίες φαίνονται τα τελευταία χρόνια να κάνουν αριθμός κληρικών.
Κινούμαστε σε προεκλογικούς ρυθμούς, οι υποψήφιοι αρχίζουν να ξεδιπλώνουν τις θέσεις τους. Τι περιμένετε να ακούσετε;
Και τι δεν περιμένουμε να ακούσουμε! Ενώ υπάρχουν πολιτικοί που δείχνουν έμπρακτα τη στήριξή τους προς τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, πολλοί είναι και αυτοί που θα οικειοποιηθούν τα ζητήματα που την αφορούν για καθαρά ψηφοθηρικούς λόγους. Διανύουμε μια εποχή, όπως έδειξαν τα πρόσφατα χρονικά στην Κύπρο, όπου εφησυχαζόμαστε με την παρουσία προσώπων που φαινομενικά παρεκκλίνουν από τη νόρμα του πολιτικού που ξέραμε, δεν παύουν όμως να τη συντηρούν. Περιμένουμε να ακούσουμε από πολλούς ότι θα πράξουν διάφορα υπέρ της κοινότητας - όπως υποσχέθηκαν και άλλοι στο παρελθόν. Άλλοι θα εξασφαλίσουν ψήφους από τους ακόλουθούς τους κάνοντας ακριβώς το αντίθετο, τηρώντας τη γνωστή σιγή ιχθύος σε ό,τι αφορά τα ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα. Το σημαντικότερο ίσως είναι να θυμηθούμε τι έλεγε ο κάθε υποψήφιος πριν την προεκλογική του εκστρατεία, και πώς συμπεριφέρθηκε διαχρονικά απέναντι στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και τις διεκδικήσεις της.
Με την εκδήλωση που διοργανώνετε, εγείρετε άλλο ένα θέμα, την Τουρκοκυπριακή κοινότητα και δη την ΛΟΑΤΚΙ Τουρκοκυπριακή κοινότητα. Ποια η σχέση σας και ποιος ο συμβολισμός στη συνεργασία σας; Πως αντιμετωπίζονται τα θέματα αποδοχής στα κατεχόμενα;
Κυκλοφορεί ένα ‘ανέκδοτο’ πως αν το Κυπριακό το διαπραγματεύονταν ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα αμφοτέρων των πλευρών, το πρόβλημα θα είχε λυθεί προ πολλού. Η Πορεία Υπερηφάνειας μας αύριο 18 Ιουνίου 2022 συνδιοργανώνεται από την Queer Collective CY, τον Σύνδεσμο Queer Cyprus, την LGBT PILIPINAS, την LGBT Africa και τον Φοιτητικό Όμιλο ΛΟΑΤΚΙΑ+ & Φίλοι του Πανεπιστημίου Κύπρου. Συνεργασία μεταξύ των κοινοτήτων του νησιού - και δεν είναι μόνο δύο οι κοινότητες - θα έπρεπε να υπάρχει ανεξαρτήτως χρονικής περιόδου και ανεξαρτήτως του αν είναι ΛΟΑΤΚΙ+. Δίνουμε απλώς το παράδειγμα και το στίγμα που θα έπρεπε να χαρακτηρίζει την ευρύτερη κουλτούρα μας. Η συνεργασία μας φέρνει στην επιφάνεια ακριβώς αυτή την ανάγκη: την ανάγκη για συμφιλίωση, ουσιαστική επικοινωνία, και την οικοδόμηση ενός κοινού μέλλοντος σε ίσες βάσεις. Η “αποδοχή” είναι κι αυτή μια έννοια παρωχημένη. Μιλάμε πλέον για απαίτηση για ισότητα στα δικαιώματα και τις διεκδικήσεις της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας που δεν αφορούν θέμα προς διαπραγμάτευση, αλλά αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα τα οποία νομικά και κοινωνικά στερούνται. Και στις δύο πλευρές, υπάρχουν πολλά που πρέπει ακόμα να γίνουν: και εκεί πρέπει να αλλάξουν συνειδήσεις και νομοθεσίες (όπως νόμοι για καταπολέμηση των διακρίσεων). Κάτι που αξίζει να σημειωθεί, όμως, είναι ότι σε σχέση με τον μικρότερο πληθυσμό τους έχουν επιτευχθεί πολλά και ο δημόσιος λόγος έχει πλέον προχωρήσει αρκετά - πολύ πιθανόν λόγω της κοσμικότητας και της απουσίας του έντονου θρησκευτικού στοιχείου, το οποίο μας πλασάρεται ως η νόρμα στον ελληνοκυπριακό δημόσιο διάλογο.
Τώρα, εκτός του θέματος της αποδοχής από την κοινωνία, είναι και η αποδοχή πρώτα από όλα από τον ίδιο μας τον εαυτό. Τι θα συμβουλεύατε ένα άτομο που εξερευνά τη σεξουαλική του ταυτότητα ή την ταυτότητα φύλου του;
Να μην την καταπιέσει. Πολύ συχνά υπάρχει το αφήγημα περί “επιλογής”. Η ερωτική έλξη (ή η απουσία της), η δυσφορία φύλου, ο τρόπος που θέλει ο καθένας να εκφράσει τον εαυτό του ή το φύλο του, είναι κάτι που πηγάζει από μέσα μας, κάτι που αφορά το ένστικτο ή τη γενετική δομή, αλλά όχι τη “λογική” που οικοδομείται από τα παιδικά χρόνια, οπόταν και ξεκινάς να διδάσκεσαι από σχολείο και οικογένεια ότι “αυτό” είναι λάθος. Η μόνη “επιλογή” είναι το αν θα καταπιέσεις το δικαίωμά σου να το νιώσεις ή όχι. Υπάρχουν τόσες σεξουαλικές ταυτότητες και ταυτότητες φύλου όσες και άνθρωποι στον πλανήτη (ίσως και περισσότερες). Ο μόνος τρόπος να γνωρίσεις πραγματικά τον εαυτό σου είναι να τον εμπιστευτείς, να τον αγαπήσεις και να του δώσεις την ευκαιρία να εκφραστεί ελεύθερα. Χωρίς ντροπή, αλλά με υπερηφάνεια.
Coming out. Είναι κάτι το οποίο όντως χρειάζεται να γίνει;
Το coming out είναι κάτι πολύ προσωπικό για τον καθένα. Κάποια άτομα δε νιώθουν την ανάγκη να το κάνουν. Άλλα άτομα μπορεί να νιώθουν ότι αυτό συντείνει στο να χτίσουν πιο ειλικρινείς και υγιείς σχέσεις. Η πραγματική ερώτηση είναι: “Μπορεί πάντοτε να το κάνει αυτός που το χρειάζεται;” Το πρόβλημα προκύπτει όταν η απάντηση είναι όχι. Γιατί τότε σημαίνει πως κάποιος στερείται δικαιώματα που απολαμβάνουν άλλοι ή νιώθει ντροπή λόγω του κοινωνικού του περίγυρου. Το σίγουρο είναι πως δεν οφείλουμε σε οποιοδήποτε τρίτο άτομο το coming out μας. Δεν ερχόμαστε όλοι οι άνθρωποι από οικογένειες που θα δείξουν την απαιτούμενη ευαισθησία ή κατανόηση, δεν γινόμαστε όλοι οι άνθρωποι οικονομικά ανεξάρτητοι στην ίδια ηλικία, και δεν κουβαλάμε όλα τα άτομα τα ίδια βιώματα. Το να μπορείς να κάνεις το coming out σου είναι και αυτό ένα προνόμιο που καθορίζεται από το φύλο, την κοινωνική τάξη, την εθνικότητα, τη θρησκεία, ακόμα και τη γενιά του καθενός. Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να εξετάζουμε αυτά τα θέματα από μια διατομεακή και διαθεματική πτυχή, και να καταλάβουμε ότι όλες αυτές οι πτυχές της ταυτότητας ενός ατόμου είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.
Ποιο το μήνυμά σας στην κοινωνία, στην Πολιτεία και σε κάθε άτομο ξεχωριστά, είτε ανήκει είτε όχι στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα;
Σεβασμός. Η κοινωνία οφείλει να σέβεται κάθε μέλος της και να διασφαλίζει μέσα από μια κουλτούρα αλληλεγγύης και ενσυναίσθησης το δικαίωμα του καθενός να απαιτεί αυτό το σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματά του. Η Πολιτεία οφείλει να κατοχυρώνει αυτά τα δικαιώματα νομικά για όλους επί ίσοις όροις, χωρίς να αφήνει κανέναν στο περιθώριο, και οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη το ρόλο της παιδείας που παρέχει (ή δεν παρέχει) στην καλλιέργεια αυτού του σεβασμού και της ενσυναίσθησης. Όσο για τον καθένα μας ξεχωριστά, ΛΟΑΤΚΙ+ ή όχι, μπορεί οι αφετηρίες μας να είναι διαφορετικές αλλά όλοι αγωνιζόμαστε για να δισσφαλίσουμε όσα δικαιωματικά μας ανήκουν. Σεβασμός και αλληλεγγύη προς τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και τις διεκδικήσεις της σημαίνει σεβασμό και αλληλεγγύη προς κάθε άνθρωπο και αγώνα για ισότητα. Ίσα δικαιώματα για όλους δε σημαίνει λιγότερα δικαιώματα για κανένα - δεν είναι ούτε κέικ ούτε πίτα.
