Το παγκόσμιο βρίσκεται εδώ και δύο χρόνια σε μια κατάσταση κρίσης, αυτή που έφερε η πανδημία. Ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά βιώνει ανά καιρούς κάποια προσωπική του κρίση. Και συνήθως οι τέχνες είναι αυτές που γίνονται βάλσαμο στις πληγές. Πως όμως ακριβώς έρχεται ο πολιτισμός σαν αντίδοτο σε αυτές τις κρίσεις;
Αντώνης Βολανάκης, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Καλών Τεχνών ΤΕΠΑΚ
Είναι μια από τις βασικές διαδικασίες της τέχνης ως έκφραση, οπότε αν σκεφτούμε ότι η τέχνη μπορεί να μετουσιώσει τα ανθρώπινα βιώματα, μπορεί να μετουσιώσει όλες αυτές τις ιστορίες τις οποίες χρειάζεται να διαχειριστούμε και να τις επαναδιαπραγματευτούμε μέσα από τη δημιουργία/ η τέχνη είναι αν θέλετε και μια μορφή προφητείας που μπορεί να αλλάξει το μέλλον έτσι όπως το φαντασιωνόμαστε κι επίσης μπορεί να καλυτερεύσει τις διασυνδέσεις και τις σχέσεις που έχουμε εμείς οι άνθρωποι μεταξύ μας.
Ακούμε, διαβάζουμε, βλέπουμε. Τι είναι εκείνο που μεταφράζει τις αισθήσεις αυτές σε κάτι βαθύτερο μέσα μας; Πως ακριβώς συμβαίνει αυτό; Δηλαδή κοιτάζοντας ένα έργο τέχνης, πως γίνεται;
"Οι διαδικασίες της πρόσληψης και της αντίληψης περνάνε από στάδια της αρχικής περιγραφής ενός έργου τέχνης, δηλαδή πως το αντιλαμβανόμαστε γνωσιακά με τα εργαλεία που έχουμε και τις γνώσεις αλλά και των αισθήσεων, έπειτα περνάμε σε ένα στάδιο συναισθηματικό και βλέπουμε τι συναισθήματα μας προκαλούν και το γνωσιακό το οποίο μας φέρνει ελεύθερους συνειρμούς, σκέψεις. Οπότε είναι μια ολιστική συνθήκη, το σημαντικό είναι να βρεθεί κάποια, κάποιος απέναντι σε ένα έργο, ανοιχτός, για μια μετασχηματιστική διαδικασία, δηλαδή να είμαστε έτοιμες και έτοιμοι να μπορούμε να αλλάξουμε καθώς βρισκόμαστε απέναντι σε ένα έργο τέχνης."
«Κάθε άνθρωπος είναι καλλιτέχνης» έλεγε ο Γιόζεφ Μπόις, ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα που ήθελε να θεραπεύσει τον κόσμο με την τέχνη.
"Την τέχνη και τη δημιουργία τη βρίσκουμε μέσα στις καθημερινές μας πρακτικές, αρκεί να έχουμε κι αυτή τη συνείδηση ότι επιτελούμε ένα κομμάτι του εαυτού μας το οποίο είναι το δημιουργικό μας μέρος το οποίο μπορεί να μας συνδέσει και με τους άλλους ανθρώπους. Δηλαδή αυτό που προσπαθεί να κάνει η τέχνη, η θρησκεία, η φιλοσοφία είναι το πως θα αλλάξουμε τον κόσμο που βρισκόμαστε για να γίνουμε και καλύτερες και καλύτεροι μέσα σε αυτό που ήδη είμαστε, γιατί αυτό που κάνουμε, αυτό είναι που είμαστε και αυτό που γινόμαστε καθημερινά με τις πράξεις μας."
Η τέχνη μας χάρισε πολύτιμες ανάσες στην πανδημία και η πανδημία με τη σειρά της, αν θέλουμε να κρατήσουμε τα καλά, μας δίδαξε…
"Ο πολιτισμός είναι στην καθημερινή μας πράξη το πως θα αντιληφθούμε τον άνθρωπο που είναι απέναντί μας, τι ανάγκες έχει, πως μπορούμε να ακροαστούμε ενεργά. Νομίζω πως η διάκριση μέσα στην κρίση, δηλαδή το πως μπορούμε να διακρίνουμε και να συναντηθούμε πραγματικά ως άνθρωποι και να μοιραστούμε τα υλικά και μη υλικά και πνευματικά αγαθά που έχουμε είναι το κλειδί. Και η πανδημία αυτό είναι που μας έχει αποδείξει πως δεν είναι ο καθένας και η κάθε μια μας μόνοι τους αλλά είμαστε όλοι σε μια συν-ύπαρξη και ό,τι κάνω εγώ επηρεάζει εσάς και το αντίστροφο."
Ο καθηγητής διδάσκει στο Τμήμα Καλών Τεχνών του ΤΕΠΑΚ από το οποίο φέτος θα έχουμε και την πρώτη φουρνιά απόφοιτων.
"Είναι και το πρώτο τμήμα δημόσιας εκπαίδευσης τριτοβάθμιας και φέτος θα βγούνε οι πρώτες και οι πρώτοι καλλιτέχνες από το τμήμα οπότε πιστεύουμε ότι και αυτό θα είναι ένα πολύ μεγάλο αντίδοτο το οποίο θα φέρει μια αλλαγή στην κοινωνία και τις κοινότητες στην Κύπρο."
