Σε έναν κόσμο που η τεχνολογία τρέχει και καθημερινά εξελίσσεται, η Ελίζα Κοζάκου επιμένει αναλογικά. Απαθανατίζει τη στιγμή σε φιλμ και κρατά μια συλλογή σε φωτογραφικό χαρτί που μυρίζει μελάνι. Αυτή τη μυρωδιά, αυτή την παράδοση, την κρατά ζωντανή και τη διδάσκει στην ψηφιακή μας εποχή.
Είναι οι φωτογραφικές και τα φιλμ που βρίσκονται ξεχασμένα σε ένα συρτάρι στα σπίτια μας. Αυτές που αφήσαμε στην άκρη και πιάσαμε τα κινητά μας τηλέφωνα και πλέον τις θεωρούμε ως ένα αχρείαστο αξεσουάρ, ή στην καλύτερη των περιπτώσεων, τις αντικαταστήσαμε με τις ψηφιακές φωτογραφικές τελευταίας τεχνολογίας. Ποια ζωή και ποιο μέλλον έχουν οι αναλογικές φωτογραφικές όμως;
Η Ελίζα μίλησε στο AlphaNewsLive για την αγάπη της για το φιλμ, τις δυνατότητές του αλλά και γιατί εξακολουθεί να το χρησιμοποιεί παρά τις όποιες δυσκολίες.
Τι σημαίνει για εσένα η φωτογραφία; Πως νιώθεις όταν κρατάς την κάμερά σου;
Για εμένα η φωτογραφία είναι η τέχνη που με ηρεμεί και με κάνει πιο δημιουργική. Με έχει κάνει πιο παρατηρητική. Σε έναν απλό περίπατο προσπαθώ να δω τις λεπτομέρειες που πολλές φορές προσπερνούμε και αγνοούμε. Χανόμαστε τόσο πολύ μέσα στην καθημερινότητα που τις πιο απλές στιγμές τις έχουμε για δεδομένες. Η φωτογραφία λοιπόν μπορεί να κρατήσει για πάντα τα συναισθήματα της στιγμής αυτής. Πολλές φορές κουβαλώ την κάμερα στη τσάντα μου άδικα, αλλά ξέρω πως αν δεν την έχω μαζί μου κάτι λείπει.
Σε έναν κόσμο που «τρέχει» τεχνολογικά με ρυθμούς που δύσκολα μπορείς να τους προλάβεις, γιατί επιμένεις στο φιλμ;
Το φιλμ ίσως είναι από τα λίγα πράγματα που κρατώ από τα παλιά, γενικά προσπαθώ να ενημερώνομαι και να εξελίσσομαι τόσο σε προσωπικό αλλά και σε επαγγελματικό επίπεδο. Το αίσθημα που έχω κάθε φορά που θα εμφανιστεί το φιλμ μου είναι απερίγραπτο. Ολόκληρη η αγάπη μου για την αναλογική φωτογραφία ξεκινά από την αναμονή, δεν είναι μια γρήγορη διαδικασία, σε αναγκάζει να περιμένεις, να αναμένεις για ένα αποτέλεσμα για το οποίο δεν είσαι σίγουρος ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα. Η αναμονή λοιπόν για εμένα είναι αυτό που μου θυμίζει πως ακόμη και αν ο κόσμος γύρω μου τρέχει εγώ παίρνω τον ρυθμό και χρόνο που θέλω και χρειάζομαι.
Αυτή η αναμονή που πλέον με τις ψηφιακές κάμερες δεν υπάρχει, τις κάνει να αξίζουν περισσότερο. Οι καιροί αλλάζουν αλλά καλό θα ήταν να κρατάμε και κάποια στοιχεία από τα παλιά για να μην ξεχνάμε πως ξεκίνησαν. Το να βγάλεις μια φωτογραφία μη ξέροντας εάν θα είναι όπως την περιμένεις, με βοηθά στο να είμαι πιο δημιουργική ώστε η επόμενη λήψη να μην μιμηθεί την προηγούμενη.
Πως αναθερμάνθηκε το πάθος για το φιλμ;
Ήμουν πάντα αυτή που έπαιρνα στις σχολικές εκδρομές φωτογραφική κάμερα. Ήταν το αξεσουάρ που έπρεπε να είναι μαζί μου σε τέτοιες "μεγάλες στιγμές". Άλλοι κουβαλούσαν το ραδιοφωνο και εγώ την κάμερα. Νομίζω κάπως έτσι ξεκίνησε το ενδιαφέρον μου για την φωτογραφία και σιγά σιγά εξελίχθηκε σε αυτό που κάνω σήμερα. Πέρασα από πολλά στάδια και διαφορετικές κάμερες, αναλογικές και ψηφιακές. Τα τελευταία χρόνια όμως χρησιμοποιώ μόνο την αναλογική μου κάμερα την οποία κουβαλώ πάντα μαζί μου με έξτρα φιλμς.
Ποια η διαφορά μιας αναλογικής φωτογραφίας με μια ψηφιακή;
Οι διαφορές είναι πολλές αλλά εγώ εστιάζομαι στην αισθητική που σου προσφέρει η αναλογική φωτογραφία. Είναι η αποτύπωση της εικόνας σε ένα κομμάτι φιλμ παρά σε μια κάρτα μνήμης. Σαν μηχανισμός, η αναλογική φωτογραφία με βοηθά να καταλάβω πόσο σημαντική είναι η αποτύπωση στιγμών που ζούμε γύρω μας, και πόση αξία έχει μια φωτογραφία για τις επόμενες γενιές.
Συνάντησες κάποιες δυσκολίες; Για παράδειγμα, υπάρχουν ακόμα φωτογράφοι που εμφανίζουν φιλμ;
Όταν άρχισα να ασχολούμαι με την αναλογική φωτογραφία υπήρξαν κάποιες δυσκολίες. Οι φωτογράφοι που εμφάνιζαν φιλμ ήταν λιγοστοί. Κάποτε κάθε γειτονιά είχε τον φωτογράφο της, ενώ τώρα έπρεπε να ψάξω αρκετά για να τους εντοπίσω. Τώρα έχω το σταθερό μου φωτογραφείο από το οποίο προμηθεύομαι και εμφανίζω φιλμς. Τα τελευταία 1-2 χρόνια παρατηρείται μία ιδιαίτερη αγάπη για το φίλμ στη Κύπρο. Γνωρίζω καθημερινά κόσμο που άρχισε να χρησιμοποιεί τις φωτογραφικές που είχαν οι γονείς τους,και τους δίνουν ζωή. Υπήρχε ιδιαίτερη δυσκολία στο να βρεις φωτογράφους που εμφανίζουν φιλμ στο χέρι και όχι με μηχανή, ειδικά μαυρόασπρου φιλμ, αλλά με την βοήθεια φίλων που έκαναν μαθήματα εμφάνισης φιλμς και dark room μου έμαθαν να εμφανίζω το φιλμ μόνη μου.
Αντιλαμβάνομαι ότι βγάζεις φωτογραφίες χωρίς φίλτρα, χωρίς edit, χωρίς πειράγματα. Οι φωτογραφίες σου όμως είναι ιδιαίτερες. Πως το πετυχαίνεις αυτό;
Τα φίλτρα στις φωτογραφίες είναι κάτι το οποίο δεν χρησιμοποιούσα ούτε όταν χρησιμοποιούσα ψηφιακές κάμερες. Για εμένα η μαγεία είναι να καταφέρεις να απαθανατίσεις την στιγμή, βγάζοντας ένα όμορφο συναίσθημα χωρίς να χρησιμοποιηθεί κάποια επεξεργασία που θα αλλοιώσει την φωτογραφία. Πολλές φωτογραφίες τις οποίες αντικρίζω στο διδακτικό φτάνουν σε σημείο graphic design, το οποίο είναι διαφορετικό από την φωτογραφία. Το φιλμ έχει μια ιδιαίτερη αισθητική, ίσως για εμάς που το έχουμε ζήσει καθώς μεγαλώναμε να μας κάνει περισσότερη αίσθηση αυτή η νοσταλγία που κουβαλά μαζί του. Είναι και αυτό που μου αρέσει περισσότερο, χωρίς να αλλάξεις τα χρώματα με κάποια επεξεργασία το φιλμ καταφέρνει να σε ταξιδέψει σε έναν κόσμο χωρίς pixels. Εγώ συγκεκριμένα χρησιμοποιώ την τεχνική της διπλής έκθεσης (double exposure). Είναι η τεχνική στην οποία μπορώ να απαθανατίσω 2 φωτογραφίες ή 2 διαφορετικές στιγμές σε μία λήψη. Η αισθητική που προφέρει αυτή η τεχνική είναι πολύ ιδιαίτερη, μπορείς να χρησιμοποιησεις τα χρώματα, τα σχέδια τις σκιές που βρίσκεις γύρω σου και να συνθέσεις μια φωτογραφία. Ίσως αυτό να είναι και το χαρακτηριστικό μου στοιχείο.
Αν έπρεπε να διαλέξεις τι θα κρατήσεις, ποια θα επέλεγες την αναλογική φωτογραφική ή τη ψηφιακή;
Με μεγάλη διαφορά θα διάλεγα την αναλογική φωτογραφία. Στον κόσμο που ζούμε όλα τρέχουν με τρελούς ρυθμούς, η αναλογική φωτογραφία λοιπόν μου δίνει την δυνατότητα της αναμονής. Το να περιμένω για λίγες ημέρες μέχρι την εμφάνιση του φιλμ μου είναι κάτι που με κάνει να εκτιμώ την δουλειά μου λίγο περισσότερο. Είναι μια διαδικασία μου με βοηθά να έχω υπομονή γενικά στη ζωή μου και να εκτιμώ λίγο περισσότερο αυτές τις 36 στιγμές που αποθανάτισα. Δεν αποκλείω φυσικά την ψηφιακή φωτογραφία, πλέον με το κινητό μπορεί κάποιος να έχει ένα ωραίο αποτέλεσμα μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου, αλλά χάνεται η ουσία στα πολλά τα κλικς.
Η μαγεία της αναλογικής φωτογραφίας είναι διαφορετική. Έχω πειραματιστεί με τις ψηφιακές φωτογραφικές και για πολλά χρόνια ήταν η μόνη μου επιλογή. Πλέον όμως συνειδήτα θα επιλέξω την αναλογική φωτογραφική. Το γεγονός ότι σε κάθε φιλμ έχω 36 ευκαιρίες μόνο για φωτογραφίες με κάνει πιο δημιουργική και πιο επιλεκτική στο τι βγάζω.
