Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την πρόταση της για νέο Κανονισμό (σε αντικατάσταση της Οδηγίας 2009/128/ΕΚ) για την ορθολογική χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων (φυτοφαρμάκων). Η πρόταση αποτελεί μια από τις βασικές νομοθετικές ενέργειες που τροχοδρομούνται στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και της Στρατηγικής για την βιοποικιλότητα για μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, με στόχο την προστασία της δημόσιας και περιβαλλοντικής υγείας. Ενημερωτικό έγγραφο, υπογραμμένο από τη Διευθύντρια του Τμήματος Γεωργίας, στο οποίο περιγράφονται οι κύριες πρόνοιες της νέας πρότασης Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ορθολογική χρήση φυτοφαρμάκων έχει σταλεί στα μέλη της Επιτροπής Γεωργίας της Βουλής. Η πρόταση θέτει ποσοτικούς στόχους για μείωση κατά 50% της χρήσης όλων των χημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων και ειδικά των πιο επικίνδυνων, μέχρι το 2030, σε επίπεδο ΕΕ. Τα κράτη-μέλη θα δεσμεύονται να ορίσουν εθνικούς στόχους μείωσης, στη βάση συγκεκριμένης μεθοδολογίας που λαμβάνει υπόψη την ιστορική πρόοδο μείωσης της χρήσης και την ένταση της χρήσης. Για την Κύπρο, σύμφωνα με αρχικές εκτιμήσεις, στη βάση της προτεινόμενης μεθοδολογίας, ο στόχος ξεπερνά το 50%. Η πρόταση έχει τεθεί σε διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης, μέχρι τις 19/9/22, στο σχετικό portal της Ε. Επιτροπής, όπου μπορούν να λάβουν μέρος οι πολίτες, οργανωμένα σύνολα και ενδιαφερόμενοι φορείς.
Τι περιλαμβάνει
Η πρόταση περιλαμβάνει νέες αυστηρές πρόνοιες και απαγορεύσεις, αυξημένες υποχρεώσεις για τα κράτη-μέλη, τους γεωργούς και άλλους χρήστες φυτοφαρμάκων καθώς και άλλους επηρεαζόμενους, με στόχο την ουσιαστική μείωση της εξάρτησης από τα φυτοφάρμακα για την προστασία της υγείας του χρήστη, του καταναλωτή, του κοινού ευρύτερα, της βιοποικιλότητας, της ποιότητας του εδάφους, του νερού και των οικοσυστημάτων.
Πιο κάτω συνοψίζονται κάποιες βασικές πρόνοιες:
- Ολοκληρωμένη φυτοπροστασία, χρήση ΦΠ και ηλεκτρονικά αρχεία (Άρθρα 13-16) Οι επαγγελματίες χρήστες φυτοπροστατευτικών προϊόντων (ΦΠ) θα εφαρμόζουν υποχρεωτικά μέτρα ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας (πχ αμειψισπορά, πιστοποιημένος σπόρος, ανθεκτικές ποικιλίες, πρακτικές λίπανσης/άρδευσης, χρήση ωφέλιμων οργανισμών), με τελευταία επιλογή τη χρήση χημικών ΦΠ η οποία πρέπει να τεκμηριώνεται. Σε ορισμένες καλλιέργειες θα εφαρμόζουν τους ειδικούς κανόνες ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας που θα καθορίζουν τα κράτη-μέλη και θα είναι δεσμευτικοί. Οι επαγγελματίες χρήστες θα καταγράφουν σε ηλεκτρονικό μητρώο ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας και χρήσης ΦΠ που θα τηρεί η Αρμόδια Αρχή, όλες τις πρακτικές που εφαρμόζουν (π.χ. σπορά πιστοποιημένου σπόρου/ανθεκτικών ποικιλιών, ισορροπημένη λίπανση, χρήση ωφέλιμων οργανισμών, εφαρμογή παγίδων), όνομα συμβούλου, ημερομηνίες και συμβουλές, και όλες τις εφαρμογές ΦΠ.
- Χρήση ΦΠ σε ευαίσθητες περιοχές και επιφανειακά νερά (άρθρα 18-19) Απαγόρευση της χρήσης όλων των ΦΠ (χημικών και μη) στις ευαίσθητες περιοχές και στα επιφανειακά νερά και εντός ζώνης 3 μέτρων από αυτές. Θα ισχύει περιορισμένη δυνατότητα παρέκκλισης μετά από άδεια της αρμόδιας αρχής. Στις ευαίσθητες περιοχές περιλαμβάνονται οι περιοχές που χρησιμοποιεί το ευρύ κοινό (δημόσια πάρκα, μονοπάτια/πεζόδρομοι, εκδρομικοί/κατασκηνωτικοί χώροι, χώροι αναψυχής και αθλητισμού), ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού (νοσοκομεία, σχολεία, παιδικές χαρές), οικισμοί, οικιστικές περιοχές με υδατορέματα, και οικολογικά ευαίσθητες περιοχές όπως το δίκτυο NATURA 2000 (όπου περιλαμβάνονται και γεωργικές καλλιέργειες).
- Παροχή συμβουλών (άρθρα 23, 26) Οι επαγγελματίες χρήστες πρέπει να λαμβάνουν συμβουλές από ανεξάρτητους συμβούλους (γεωπόνους) τουλάχιστο 1 φορά/ έτος για στρατηγική καθοδήγηση (ολοκληρωμένη φυτοπροστασία, εφαρμογή εναλλακτικών της χημικής μεθόδων, γεωργία ακριβείας κλπ). Οι σύμβουλοι πρέπει να είναι απαλλαγμένοι από σύγκρουση συμφερόντων και να ανήκουν σε ανεξάρτητο σύστημα παροχής συμβουλών που δημιουργείται από την αρμόδια αρχή.
- Κατάρτιση και πιστοποίηση (άρθρο 25) Οι επαγγελματίες χρήστες πρέπει να λαμβάνουν κατάρτιση αρχική και επακόλουθη καθώς και πρακτική για χρήση ψεκαστήρων τόσο για την αρχική χορήγηση πιστοποιητικού όσο και για την ανανέωση του (ανά 10 έτη). Τα στοιχεία αυτά πρέπει να τηρούνται σε κεντρικό ηλεκτρονικό μητρώο της αρμόδιας αρχής. Η πώληση ΦΠ επαγγελματικής χρήσης θα επιτρέπεται μόνο σε κατόχους πιστοποιητικού.
- Εξοπλισμός εφαρμογής (ψεκαστήρες) (άρθρα 29-33) Οι επαγγελματίες χρήστες πρέπει να ενημερώνουν ένα κεντρικό ηλεκτρονικό μητρώο εξοπλισμού εφαρμογής με πληροφορίες όπως η αγορά, μεταβίβαση, πώληση, μεταβίβαση ή διακοπή της χρήσης και επιθεωρήσεις (τεχνικό έλεγχο) των ψεκαστήρων που πρέπει να διενεργείται ανά 3 έτη.
- Σύνδεση με την Κοινή Γεωργική Πολιτική (άρθρο 43) Τα κράτη μέλη θα δύνανται να τροποποιήσουν τα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ ώστε να χρηματοδοτούν τους γεωργούς για τις νέες απαιτήσεις για περίοδο 5 ετών.
Τεράστιο θέμα στην Κύπρο
Το πρόβλημα με τη χρήση των φυτοφαρμάκων στη διαδικασία της γεωργικής παραγωγής είναι εκτός ορίων και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα τρόφιμα που φτάνουν καθημερινά στον καταναλωτή να εντοπίζονται υπολείμματα από αυτές τις βλαβερές χημικές ουσίες, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Πρόκειται για επισήμανση και άλλα σημαντικά δεδομένα που παρέθεσαν επιστημονικοί και άλλοι αρμόδιοι φορείς που συμμετείχαν σε συζήτηση που διοργάνωσε το Τμήμα Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων του ΤΕΠΑΚ με θέμα «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο: Ασφαλή Τρόφιμα με Λιγότερα Γεωργικά Φάρμακα», που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο. Κατά τη συζήτηση, η Ανώτερη Χημικός στο Γενικό Χημείο του Κράτους, Δρ Δέσπω Λουκά-Χριστοδούλου, ανέφερε ότι η Κύπρος βρίσκεται στις πρώτες θέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις υπερβάσεις των μέγιστων επιτρεπτών ορίων σε ό,τι αφορά τη χρήση των φυτοφαρμάκων στις γεωργικές καλλιέργειες. «Περίπου στα μισά τρόφιμα που αναλύονται ανιχνεύονται υπολείμματα φυτοφαρμάκων, ενώ πολλά δείγματα χαρακτηρίζονται από πολυφαρμακία», όπως χαρακτηριστικά επεσήμανε.
