Το πρώτο κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων στην Κύπρο καταγράφηκε την περασμένη Τρίτη 2 Αυγούστου 2022, ενώ ανακοινώθηκαν άλλα δύο το Σάββατο 6 Αυγούστου και όπως είχε συμβεί κατά την εμφάνισης της πανδημίας του κορωνοϊού, οι πολίτες έχουν πολλές και σημαντικές απορίες για τα νέα υγειονομικά δεδομένα. Το AlphaNews.Live λοιπόν, συγκέντρωσε από πηγές του Υπουργείου Υγείας όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τη νόσο, την μετάδοση, την συμπτωματολογία και τις οδηγίες διαχείρισης κρουσμάτων και στενών επαφών.
Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων;
H ευλογιά των πιθήκων (monkeypox) είναι μια ιογενής νόσος που προσβάλει τους πιθήκους, τα τρωκτικά κι άλλα ζώα, ενώ σπάνια καταγράφονται κρούσματα σε ανθρώπους. Η νόσος μοιάζει με την ανθρώπινη ευλογιά, ένα νόσημα που έχει εξαλειφθεί μετά τον εκτεταμένο εμβολιασμό, με το τελευταίο κρούσμα να έχει εντοπιστεί στη Σομαλία το 1976.
Η νόσος της ευλογίας των πιθήκων είναι γνωστή από το 1958 και το πρώτο περιστατικό σε άνθρωπο παρατηρήθηκε το 1970, στη Δημοκρατία του Κογκό. Έκτοτε, οι περισσότερες περιπτώσεις σε ανθρώπους εντοπίζονται στην υποσαχάρια Αφρική. Το 2003 καταγράφηκαν για πρώτη φορά περιστατικά εκτός Αφρικής. Συγκεκριμένα, καταγράφηκαν 47 περιστατικά στις ΗΠΑ, τα οποία συνδέθηκαν με ένα είδος αρουραίου που είχε εισαχθεί από ενδημική περιοχή της Δυτικής Αφρικής.
Σε ό,τι αφορά στην πρόσφατη επιδημία της ευλογιάς των πιθήκων στους ανθρώπους, αυτή άρχισε στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις 7 Μαΐου 2022. Από τότε, παρατηρείται σταδιακή αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς επίσης και χώρες της Βόρειας Αμερικής.
Πώς μεταδίδεται η νόσος;
Με αφορμή την επιδημία που βρίσκεται σε εξέλιξη, το Υπουργείο Υγείας της Κύπρου είχε καταρτίσει οδηγό από τον Μάιο, με τον οποίο δίνει στοιχεία για τη νόσο, αλλά και για τους τρόπους μετάδοσης και αντιμετώπισής της.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η μετάδοση από ζώο σε άνθρωπο μπορεί να γίνει από άμεση επαφή με το αίμα, τα σωματικά υγρά ή δερματικές/βλεννογονικές βλάβες μολυσμένων ζώων. Ακόμη, ενδέχεται να υπάρξει μόλυνση από την κατανάλωση ανεπαρκώς μαγειρεμένου κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων μολυσμένων ζώων.
Σε σχέση με τη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, το Υπουργείο τονίζει ότι δεν είναι συχνό φαινόμενο. Όταν συμβαίνει, όμως, ενδέχεται να οφείλεται στους εξής λόγους:
- Στενή επαφή με αναπνευστικές εκκρίσεις ή δερματικές βλάβες ενός μολυσμένου ατόμου ή πρόσφατα μολυσμένων αντικειμένων
- Μετάδοση μέσω σταγονιδίων αναπνευστικών σωματιδίων, συνήθως με παρατεταμένη επαφή πρόσωπο με πρόσωπο
- Μετάδοση μέσω του πλακούντα από τη μητέρα στο έμβρυο (που μπορεί να οδηγήσει σε συγγενή ευλογιά των πιθήκων)
- Στενή επαφή κατά τη διάρκεια της γέννησης και μετά τη γέννηση
- Στενή επαφή με μέλη του νοικοκυριού, σεξουαλικούς συντρόφους ή άλλες στενές επαφές
- Παροχή φροντίδας σε περιστατικό χωρίς την απαραίτητη προστασία, συμπεριλαμβανομένων των επαγγελματιών υγείας
Συμπτωματολογία
Η ευλογιά των πιθήκων, με βάση τα τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα, είναι συνήθως μια αυτοπεριοριζόμενη ασθένεια, με τα συμπτώματα να διαρκούν από 2 έως 4 εβδομάδες. Τα σοβαρά περιστατικά εμφανίζονται συχνότερα μεταξύ των παιδιών και σχετίζονται με την έκταση της έκθεσης στον ιό, την κατάσταση της υγείας του ασθενούς (συνυπάρχοντα νοσήματα) και τη φύση των επιπλοκών. Υποκείμενες ανοσοανεπάρκειες ενδέχεται να οδηγήσουν σε χειρότερα αποτελέσματα.
Σημειώνεται ότι, τo διάστημα από τη μόλυνση έως την έναρξη των συμπτωμάτων της ευλογιάς των πιθήκων, είναι συνήθως από 6 έως 13 ημέρες, αλλά μπορεί να κυμανθεί από 5 έως 21 ημέρες.
Κρούσματα και στενές επαφές
Επιβεβαιωμένο κρούσμα της νόσου θεωρείται άτομο με εργαστηριακή επιβεβαίωση λοίμωξης από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων, μέσω PCR.
Πιθανό κρούσμα είναι ένα άτομο που παρουσιάζει εξάνθημα αγνώστου αιτιολογίας σε οποιοδήποτε μέρος του σώματός του, σε συνδυασμό με ένα ή περισσότερα συμπτώματα της νόσου, δηλαδή:
- Υψηλός πυρετός (συνήθως πάνω από 38,5 °C)
- Κεφαλαλγία
- Ραχιαλγία
- Κόπωση
- Λεμφαδενοπάθεια
Στην εξέταση ενός πιθανού κρούσματος, λαμβάνονται υπ’ όψιν και τα ακόλουθα:
- Θετικό αποτέλεσμα σε δοκιμασία ανίχνευσης ιών του γένους Orthopoxvirus
- Επιδημιολογική σύνδεση με επιβεβαιωμένο ή πιθανό κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων, κατά τις 21 ημέρες πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων
- Αναφερόμενο ιστορικό ταξιδιού σε χώρες ενδημικές για ευλογιά των πιθήκων, κατά τις 21 ημέρες πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων
- Άτομο (οποιουδήποτε σεξουαλικού προσανατολισμού) που είχε πολλαπλούς ή άγνωστους ερωτικούς συντρόφους, κατά τις 21 ημέρες πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων
Ένας δεύτερος συνδυασμός που μπορεί να παραπέμπει σε νόσηση με ευλογιά των πιθήκων, είναι όταν ένα άτομο παρουσιάζει εξάνθημα αγνώστου αιτιολογίας, γενικευμένο ή εντοπισμένο, κηλιδοβλατιδώδες ή φυσαλιδώδες/φλυκταινώδες με φυγόκεντρη κατανομή, με βλάβες που εμφανίζουν εμβυθισμένο κέντρο δίκην ομφαλού ή εσχάρα (κρούστα), σε συνδυασμό με λεμφαδενοπάθεια και ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:
- Υψηλός πυρετός (συνήθως πάνω από 38,5 °C)
- Κεφαλαλγία
- Ραχιαλγία
- Κόπωση
Το Υπουργείο Υγείας προτρέπει το κοινό να επικοινωνεί άμεσα με τον Προσωπικό του Ιατρό, με Δερματολόγο ή Παιδίατρο, σε περίπτωση εμφάνισης των πιο πάνω συμπτωμάτων ή εξανθημάτων, ώστε να του δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες.
Στενές επαφές
Όταν ένα άτομο εντοπιστεί θετικό στον ιό, εκτός από το πρωτόκολλο που πρέπει να ακολουθήσει μέχρι την αποδέσμευσή του, οφείλει να ενημερώσει τις στενές του επαφές, προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία της ιχνηλάτησης. Στενές επαφές θετικού κρούσματος, θεωρούνται οι ακόλουθοι:
- Σεξουαλικός σύντροφος
- Άτομα που διαβιούν στο ίδιο οικιακό ή σε παρόμοιο περιβάλλον (π.χ. κατασκήνωση, χώρος κοινής διανυκτέρευσης)
- Άτομα που έκαναν κοινή χρήση ρουχισμού, ιματισμού, σκευών κ.τλ., εφόσον το κρούσμα είχε εξάνθημα
- Άτομα που έκαναν κοινή χρήση εργασιακού χώρου/γραφείου με το κρούσμα, για μεγάλο χρονικό διάστημα
- Οι φροντιστές ενός κρούσματος ευλογιάς των πιθήκων, κατά την περίοδο που αυτό είχε συμπτώματα, χωρίς τη χρήση κατάλληλου ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού (ΑΠΕ)
- Οι επαγγελματίες υγείας που είχαν επαφή με κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων (δερματικές βλάβες ή παρατεταμένη επαφή πρόσωπο με πρόσωπο), χωρίς τη χρήση κατάλληλου ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού (ΑΠΕ)
- Επαγγελματίες υγείας ή άλλα άτομα που υπέστησαν τραυματισμό με αιχμηρά αντικείμενα ή εκτέθηκαν σε σωματικά υγρά κρούσματος ευλογιάς των πιθήκων ή σε διαδικασία που ενείχε παραγωγή αερολύματος χωρίς τη χρήση ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού (ΑΠΕ)
- Προσωπικό εργαστηρίων που εκτέθηκε σε επαγγελματικό ατύχημα με δείγμα που περιέχει ιό (εκτίναξη βιολογικών υγρών, τραυματισμός με αιχμηρό αντικείμενο, έκθεση σε αερόλυμα κ.τλ.)
- Συνεπιβάτες κρούσματος σε απόσταση 1-2 θέσεων περιμετρικά του κρούσματος, εφόσον αυτό ήταν συμπτωματικό, σε αεροπλάνο, λεωφορείο ή τρένο, σε ταξίδι διάρκειας μεγαλύτερης ή ίσης με 8 ώρες.
Τι πρέπει να κάνουν τα επιβεβαιωμένα περιστατικά;
Επισημαίνεται ότι τα επιβεβαιωμένα περιστατικά, θα πρέπει να απομονώνονται από 2 έως 4 εβδομάδες. Η αποδέσμευση θα πρέπει να γίνεται μετά από αξιολόγηση από τον θεράποντα/προσωπικό ιατρό, ο οποίος θα πρέπει να επιβεβαιώσει την επούλωση των εξανθημάτων.
Κατά τη διάρκεια του περιορισμού τους, θα πρέπει να ακολουθήσουν τα παρακάτω βήματα:
- Να παραμένουν στο δωμάτιό τους, όταν βρίσκονται στο σπίτι, και να χρησιμοποιούν ξεχωριστά είδη από τα υπόλοιπα μέλη του νοικοκυριού (ρούχα, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, σκεύη φαγητού, πιάτα, ποτήρια)
- Να αποφεύγουν την επαφή με ανοσοκατεσταλμένα άτομα
- Να αποφεύγουν την επαφή με κατοικίδια θηλαστικά και ιδιαίτερα με τρωκτικά (ποντίκια, αρουραίους, χάμστερ, γερβίλους, ινδικά χοιρίδια, σκίουρους κ.λπ.), λόγω της πιθανότητας μετάδοσης από άνθρωπο σε κατοικίδιο.
Σε περίπτωση που επιδεινωθεί η συμπτωματολογία κρουσμάτων που διαμένουν στο σπίτι τους αυτοπεριορισμένα, θα πρέπει να ενημερώνουν τον Προσωπικό τους Ιατρό και να μεταφέρονται σε νοσηλευτήριο.
Οδηγίες για στενές επαφές επιβεβαιωμένων περιστατικών:
- Να αποφεύγουν την επαφή με κατοικίδια θηλαστικά, και ιδιαίτερα με τρωκτικά (ποντίκια, αρουραίους, χάμστερ, γερβίλους, ινδικά χοιρίδια, σκίουρους κ.λπ.), λόγω της πιθανότητας μετάδοσης από άνθρωπο σε κατοικίδιο.
- Δεν οφείλουν να αυτοπεριοριστούν, παρά μόνο αν εμφανίσουν ύποπτα συμπτώματα, όπως αναφέρονται πιο πάνω. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να επικοινωνούν άμεσα με τον Προσωπικό τους Ιατρό, Δερματολόγο ή Παιδίατρο, ώστε να τους δοθούν κατάλληλες οδηγίες
