Το «πίσφιξ», το «τάσπιν» και πολλές άλλες κατακρεουργημένες «αγγλικούρες» κοσμούν καθημερινά το λεξιλόγιο μας και αποτελούν σαφή δείκτη του επηρεασμού από την Αγγλική κατοχή στο νησί μας. Στο πέρασμα τους όμως, οι αποικιοκράτες, δεν άφησαν μόνο λέξεις και… συνήθειες αλλά και ονόματα, τα οποία χρησιμοποιούμε περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε και πλασάρονται ως επίσημα.
Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα άλλων χωρών, που χάρη σε μια ειδική επιτροπή των ΟΗΕ, πήραν πίσω τα επίσημα ονόματα τους, αντικαθιστώντας αυτά που τους έδωσαν άλλοι. Έτσι η Βιρμανία έγινε Βιανμάρ, η Ροδεσία Ζιμπάμπουε και η Κεϋλάνη έγινε Σρι Λάνκα, αφήνοντας για τα καλά πίσω την αποικιοκρατία. Στην Λεμεσό υπάρχουν χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτών των εξωνύμων, όπως χαρακτηρίζονται από το Αγγλικό «exonym», και αφορούν σε ονομασίες που δόθηκαν από άλλους και δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματική ονομασία ή την ιστορία τελοσπάντων της τοποθεσίας. Σε αυτά θα αναφερθούμε πιο κάτω αλλά και σε μερικά άλλα σημεία όπου ξένες λέξεις χρησιμοποιούνται για να τα περιγράψουν.
Governor’s beach
Ξεκινάμε από το… χειρότερο παράδειγμα. Η «Ακτή του κυβερνήτη», όπως... έμεινε πλέον η ονομασία της γνωστής ακτής, αποτελεί ένα εξώνυμο που δεν μετράει καν χρόνια πολλά στο νησί μας ούτε έχει κάποια βαρύνουσα ιστορική σημασία. Το εξώνυμο αυτό δόθηκε προφανώς γιατί κάποιος από τους Άγγλους Κυβερνήτες κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας συνήθιζε να παραθερίζει εκεί και να απολαμβάνει τα θαλασσινά του μπάνια. Όσο για το επίσημο όνομα της περιοχής; Αυτό είναι το «Κάλυμνος». Εδώ υπάρχει όμως ιστορία. Η περιοχή έλαβε το όνομα από τους σφουγγαράδες του ομώνυμου Ελληνικού νησιού, που συνήθιζαν να έρχονται παλαιότερα στην Κύπρο και να κάνουν την δουλειά τους, δηλαδή την σπογγαλιεία και η περιοχή εκείνη ήταν εκεί όπου ελλιμένιζαν τα σκάφη τους. Μάλιστα οι γηραιότεροι της περιοχής εξακολουθούν να την αποκαλούν «Καλυμνώ», ενώ στην περιοχή υπάρχει και εστιατόριο που φέρει το όνομα «Κάλυμνος». Προσπάθειες για επαναφορά του ονόματος έγιναν χωρίς όμως αποτέλεσμα και το όνομα, τουλάχιστον στο ευρύ κοινό παραμένει ως έχει.
Lady’s Mile
Τα ίδια πάνω-κάτω ισχύουν και στην άλλη γνωστή παραλία της Λεμεσού, αυτή του Lady’s Mile, όπως είναι το όνομα που δόθηκε από τους ξένους. Εδώ όμως υπάρχει και μια ιδιομορφία, για τον λόγο πως ο τρόπος που προφέρεται το όνομα αγγλιστί δεν ξεκαθαρίζει τον τρόπο γραφής του και έτσι μπορεί να το ακούσεις ή να το δεις γραμμένο με ένα σωρό τρόπους. Ως φυσικό επακόλουθο και οι διάφορες προσπάθειες «Ελληνοποίησης» του ονόματος. Ακούσαμε για «Ακτή των κυρίων», «Ακτή της Κυρίας», το «Μίλι της Κυρίας» και για «Χαμογέλο της κυρίας ή των κυρίων». Το από πού προέρχεται η ονομασία, είναι μια άλλη ιστορία που προκαλεί αν μη τι άλλο, γέλιο. Εκεί έπαιρνε, λέγεται, ένας Βρετανός αξιωματούχος την φοράδα του, την Λαίδη (Lady), περίπατο και την εκπαίδευε, κάνοντας μίλια (mile). Το επίσημο όνομα της περιοχής είναι «Απλώστρα», για τον τρόπο που απλώνεται η άμμος στην μεγάλης έκτασης περιοχή. Όσο για την επαναφορά του επίσημου ονόματος, το οποίο υπάρχει και στους χάρτες του κτηματολογίου, έγινε προσπάθεια κατά το παρελθόν, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Η περιοχή Βερεγγάρια
Άλλη μια περιοχή που οφείλει το όνομα της, σε ένα αμφιλεγόμενο γεγονός και που δεν αποτελεί επίσημη ονομασία. Είναι η γνωστή ιστορία της τέλεσης του γάμου του Βασιλιά Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου με την Βερεγγαρία στην Λεμεσό στα τέλη του 12ου αιώνα, κάτι που μέχρι σήμερα αμφισβητείται. Στο θέμα μας τώρα, λόγω αυτής της ιστορίας οι Άγγλοι στρατιωτικοί με τις οικογένειες όταν εγκαταστάθηκαν στην συγκεκριμένη περιοχή των Πολεμιδιών στα μέσα της δεκαετίας του ’50 έδωσαν σε στον τόπο αυτή την ονομασία, που μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται, αλλά δεν υπάρχει καταγεγραμμένη.
Ο καταρράκτης των Καληδονίων
Ο καταρράκτης αλλά και η πορεία προς αυτόν, μαγεύει τους διαβάτες για την φυσική ομορφιά του και τους ήχους του. Λίγο όμως ξέραμε ότι το όνομα «Τα καληδόνια» είναι ξενικό. Λέγεται πως όταν επισκέφτηκαν την περιοχή, γύρω στο 1878, οι Άγγλοι και οι Σκωτσέζοι, δύο χιλιόμετρα περίπου βόρεια των Π. Πλατρών είδαν τον καταρράκτη, ο οποίος τους γοήτευσε. Θυμήθηκαν την πατρίδα τους και τον ονόμασαν Καταρράκτη της Καληδονίας (Καληδονία ονομαζόταν στα αρχαία χρόνια η Σκωτία). Οι κάτοικοι των Πλατρών αλλά και οι επισκέπτες τον έλεγαν και τον λέγουν Καταρράκτη των Καληδονιών (Τα Καληδόνια).
Φώτα του Καφέ Παρί
Άλλη μια περίπτωση που ξένο όνομα δίνεται για να προσδιορίσει μια περιοχή, που δεν σχετίζεται όμως με την Αγγλοκρατία. Οι φωτεινοί σηματοδότες της διασταύρωσης ονομάζονταν πιο παλιά «Φώτα του Επαμεινώνδα» και ονομάστηκαν έτσι από ένα μεγάλο περβόλι που υπήρχε εκεί (πριν κτιστεί το καφέ Παρί) και άνηκε σε κάποιον Επαμεινώνδα. Το κτίριο όπου στεγάστηκε η περίφημη καφετέρια, ήταν το πατρικό του γνωστού ηθοποιού Γιώργου Ζένιου, ο οποίος ήταν ο εμπνευστής του «Καφέ Παρί». Αξίζει να αναφέρουμε, πως λόγω ενός προβλήματος με το τελευταίο γράμμα της ταμπέλας που αναρτήθηκε κατά το χτίσιμο της καφετέριας, το Καφέ Παρί έμεινε στην ιστορία ως «Pari», αντί «Paris». Να σημειώσουμε πως τα «Φώτα του Καφέ Παρί», δεν είναι κάποια επίσημη ονομασία, καθώς πρόκειται για διασταυρώσεις οδών/λεωφόρων και ως τέτοιες καταγράφονται. Στην προκειμένη περίπτωση, η διασταύρωση της Μακαρίου με την Αγίας Φυλάξεως.
Περιοχή Τζιαμούδας
Για το τέλος αφήσαμε ένα όνομα που δεν προέρχεται από την Αγγλική κατοχή, αλλά από την Οθωμανική. Η γνωστή περιοχή που είναι από τις πιο παλιές γειτονιές της πόλης, με το επίκεντρο της να είναι η διασταύρωση της Αγίας Φυλάξεως με την Γλάδστωνος, πήρε το όνομα της από ένα μικρό τζαμί (εξού και το Τζιαμούδα) που υπήρχε εκεί και προσεύχονταν οι Οθωμανοί, και περιβαλλόταν από τον κήπο του Αλλάχ. Τμήμα του κήπου είναι το δημοτικό παρκάκι το οποίο υπάρχει τώρα στην περιοχή.
Αξίζει να σημειώσουμε πως κατά τη διάρκεια της έρευνας μας, ανακαλύψαμε πως και πολλά χωριά οφείλουν την ονομασία τους, σε ξένες «επιδράσεις». Παράδειγμα το χωριό Σπιτάλι, όπου διέμενε επί καιρώ Φραγκοκρατίας το τάγμα «Hospitalians».
