Δεκαεπτά επίσημες καταγγελίες έχουν στα χέρια τους οι κυπριακές Αρχές, ωστόσο ο αριθμός των περιστατικών είναι πολύ μεγαλύτερος, καθώς τα θύματα διστάζουν να μιλήσουν. Εμείς μιλήσαμε με μια εκ των πρωταγωνιστών της διερεύνησης των υποθέσεων αυτών, την Υπεύθυνη του Γραφείου Καταπολέμησης Βίας στην Οικογένεια του Αρχηγείου Αστυνομίας Κυριακή Λαμπριανίδου, η οποία έστειλε ισχυρά μηνύματα τόσο προς τα θύματα όσο και στους θύτες.
"Υπάρχουν τα ταμπού, υπάρχει πολλές φορές ο φόβος, ο στιγματισμός. Αυτό που θέλω να περάσουμε στα θύματα είναι ότι δεν πρέπει να ανησυχούν για αυτά τα πράγματα γιατί στιγματίζονται οι δράστες και όχι τα θύματα και πρέπει να μεταφερθεί αυτός ο στιγματισμός στους δράστες και όχι στα θύματα."
"Έχω κόρη..."
Ερωτηθείσα η κ. Λαμπριανίδου για ποιον λόγο ένας άνθρωπος να προβεί σε καταγγελία αν "έζησε ό,τι έζησε", παρέπεμψε στα λόγια θύματος που "έλυσε" τη σιωπή του μετά από 14 χρόνια για χάρη της κόρης της...
"Μάλλον για την προστασία κάποιων άλλων θυμάτων ή μελλοντικών θυμάτων. Μιλώντας με ένα θύμα πριν λίγες μέρες τη ρώτησα τι είναι αυτό που την έκανε να μιλήσει μετά από 14 χρόνια και μου είπε «έχω κόρη και δεν θα ήθελα να συμβεί είτε στην κόρη τη δική μου είτε σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο αυτό που μου έχει συμβεί εμένα». Αυτό είναι, αυτές οι απαντήσεις των θυμάτων."
Σημείωσε επίσης ότι "σπάνε" τα ταμπού, με τους άντρες να προβαίνουν σε καταγγελίες. Το κυπριακό me too αύξησε τον αριθμό των ατόμων που αποφασίζουν να μιλήσουν, αρκετοί ίσως δεν είναι ακόμα έτοιμοι για επίσημη καταγγελία ωστόσο η πόρτα του Γραφείου παραμένει ανοιχτή…
"Υπάρχουν άτομα που τους μιλούσαμε για εβδομάδες και αποφάσισαν χθες να έρθουν να δώσουν μια γραπτή κατάθεση. Χρειάζεται χρόνος και εμείς το αντιλαμβανόμαστε αυτό το πράγμα. Εμείς δεν βιαζόμαστε. Γιατί πρέπει να ακολουθούμε τα σωστά βήματα για να μπορέσουμε τις διερευνήσουμε σωστά."
Ολόκληρη η συνέντευξη
Είστε από τα άτομα τα οποία κλήθηκαν να διαχειριστούν και να αντιμετωπίσουν το κυπριακό "me too", αρχικά πόσες υποθέσεις έχουμε ενώπιον μας;
Αυτή τη στιγμή έχουμε 17 υποθέσεις ενώπιον μας από τις οποίες κάποιες έχουν διερευνηθεί, κάποιες διερευνώνται και κάποιες έχουν καταχωρηθεί ενώπιον δικαστηρίου. Συνολικά επτά έχουν καταχωρηθεί ενώπιον δικαστηρίου και δύο βρίσκονται στη νομική υπηρεσία.
Δεν μπορώ να μην σας ρωτήσω για τις γνωστές υποθέσεις, του σκηνοθέτη, του Μητροπολίτη, του αθλητισμού…
Του αθλητισμού ήδη κάποιες έχουν καταχωρηθεί, όσον αφορά τις άλλες ακόμα βρίσκονται στο στάδιο της διερεύνησης, πρέπει να αντιληφθούμε ότι αυτές οι υποθέσεις όλες, έχουν μια ιδιαιτερότητα, είναι ετεροχρονισμένες, άρα υπάρχει αρκετό έργο που πρέπει να γίνει από μέρους μας για να μπορέσουμε να τις στοιχειοθετήσουμε. Επίσης αρκετές από αυτές τις υποθέσεις δεν έχουν οποιαδήποτε τεκμήρια που να μπορούν να μας βοηθήσουν ή κάποιου άλλου είδους ενισχυτική μαρτυρία, άρα το έργο που έχουμε να επιτελέσουμε ως Αστυνομία Κύπρου στη διερεύνηση αυτών των υποθέσεων είναι αρκετά σοβαρό και πρέπει να γίνεται με πάρα πολλή προσοχή, γι’ αυτό εμείς δεν βιαζόμαστε. Γιατί πρέπει να ακολουθούμε τα σωστά βήματα για να μπορέσουμε τις διερευνήσουμε σωστά.
Πόσο δύσκολο είναι να στοιχειοθετηθεί μια υπόθεση για να οδηγηθεί ενώπιον της δικαιοσύνης;
Αυτό που πάντα πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι η μαρτυρία του θύματος, πόσο καλή είναι η μαρτυρία του θύματος, είναι αντιληπτό ότι δεν υπάρχει ενισχυτική μαρτυρία για αυτές τις υποθέσεις. Αυτό που κάνουμε εμείς είναι να παίρνουμε πολύ λεπτομερείς καταθέσεις από τα θύματα, να μπορούμε να βρίσκουμε τέτοιου είδους στοιχεία τα οποία να μας τοποθετούν στο χώρο, στο χρόνο, για να μπορέσουμε να τις στοιχειοθετήσουμε. Φυσικά αυτές οι υποθέσεις οδηγούνται στη Νομική Υπηρεσία, μετά στα δικαστήρια και εκεί αποφασίζεται αν μια υπόθεση μπορεί να σταθεί ή όχι. Εμείς απλά κάνουμε το ανακριτικό έργο.
Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι ο λόγος του ενός εναντίον του άλλου….
Ναι. Ισχύει. Σε αρκετές περιπτώσεις είναι ο λόγος του θύματος εναντίον του δράστη ή του υπόπτου. Όμως όταν η κατάθεση είναι τέτοια που μας δίνει αρκετά καλά στοιχεία ο δικαστής είναι αυτός που θα αποφασίσει κατά πόσον το αδίκημα έχει διαπραχθεί.
Βλέπουμε ότι άρχισαν να λύνουν τη σιωπή τους κι άντρες και να καταγγέλλουν σεξουαλικές παρενοχλήσεις. Είναι καιρός να σπάσουν κι αυτά τα ταμπού που αποτρέπουν τους άντρες στο να προβαίνουν σε καταγγελίες;
Εμένα με χαροποιεί ιδιαίτερα γιατί πρέπει να αντιληφθούμε όλοι μας ότι αυτά τα αδικήματα δεν γίνονται μόνο εναντίον των γυναικών ή των κοριτσιών. Είναι εναντίον όλων των ανθρώπων και πρέπει να αντιληφθούν και οι άντρες και τα αγόρια ότι ναι, μπορούν να συνεργαστούν μαζί μας, μπορούν να μας μιλήσουν. Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας πω ότι αρκετοί άντρες έχουν έρθει προς τα εμπρός κι έχουν μιλήσει, έχουμε πάρει καταθέσεις και θα πάρουν κι αυτές το δρόμο της δικαιοσύνης.
Είναι νέες υποθέσεις;
Είναι από αυτές που σας έχω αναφέρει. Καθημερινά όμως επικοινωνούν μαζί μας θύματα, κάποια άτομα δεν είναι έτοιμα ακόμα να δώσουν καταθέσεις. Αυτά τα άτομα συνήθως θέλουν στήριξη για να μπορέσουν να προχωρήσουν. Όπως είπατε πριν, υπάρχουν τα ταμπού, υπάρχει πολλές φορές ο φόβος, ο στιγματισμός. Αυτό που θέλω να περάσουμε στα θύματα είναι ότι δεν πρέπει να ανησυχούν για αυτά τα πράγματα γιατί στιγματίζονται οι δράστες και όχι τα θύματα και πρέπει να μεταφερθεί αυτός ο στιγματισμός στους δράστες και όχι στα θύματα.
Πολλοί είναι αυτοί που δεν προβαίνουν σε καταγγελία στις αρχές είτε επειδή δεν εμπιστεύονται την Αστυνομία, είτε επειδή δεν θέλουν να μπουν σε μια δικαστική διαδικασία και να ζωντανέψουν ξανά όσα έζησαν μπροστά τους και μάλιστα να πρέπει να αντιμετωπίσουν το θύτη. Πως απαντάτε;
Όντως υπάρχουν άτομα τα οποία… πραγματεύονται πολλά πράγματα πριν έρθουν κοντά μας να μας μιλήσουν, έχουν έρθει άτομα, μας έχουν μιλήσει αλλά δεν έχουν δώσει ακόμα καταθέσεις. Δεν είναι θεωρώ το θέμα η Αστυνομία, είναι γενικότερο το πλαίσιο του προβληματισμού. Με την όλη διαδικασία στο σύστημα δικαιοσύνης. Αυτό που μπορούμε να πούμε στα θύματα είναι ότι πιθανόν να μην χρειαστούν να δουν ποτέ το δράστη μπροστά τους, τουλάχιστον όσον αφορά τη δική μας πλευρά, δεν θα έρθουν σε επαφή. Μπορούμε να προστατεύσουμε τα θύματα που πιθανόν να κινδυνεύουν. Εμείς καθημερινά αντιμετωπίζουμε τέτοιες υποθέσεις και λαμβάνονται μέτρα που προστατεύονται τα θύματα. Γι’ αυτό είμαστε έντονοι σε αυτό ότι μπορούν να μας εμπιστευτούν, μπορούν να συνεργαστούν μαζί μας και φυσικά η απόφαση είναι δική τους, δεν μπορούμε να πιέσουμε κανένα θύμα να δώσει κατάθεση.
Πως σχολιάζετε την υπόθεση στην Πάφο που το Ανώτατο έκρινε αθώο αστυνομικό για βιασμό ανηλίκου;
Περιμένουμε ακόμα να δούμε τα πρακτικά του δικαστηρίου να δούμε τι έχει συμβεί, δεν γνωρίζω ακόμα που έχει σταθεί αυτή η μη καταδίκη, είναι κάτι το οποίο θα εξετάσουμε και θα δούμε αργότερα τι έχει συμβεί. Σίγουρα δεν καταλήγουν όλες οι υποθέσεις σε καταδίκες και αυτό είναι αντιληπτό, είναι ένα γεγονός, συμβαίνει. Απλά αυτό που πρέπει να δούμε εμείς ως αστυνομικές αρχές είναι τι ήταν η απόφαση του δικαστηρίου, σε τι βασίστηκε και είναι σίγουρα κάτι το οποίο μελετά και η Νομική Υπηρεσία.
Μήπως είναι όμως και αυτός ο φόβος των θυμάτων που λένε ότι δεν θα καταγγείλουν το τι έχει συμβεί;
Ναι, αλλά με αυτόν τον τρόπο σημαίνει ότι δεν πρέπει να καταγγέλλουμε τα αδικήματα που διαπράττονται καθημερινά, με αυτή τη λογική. Όχι, θα έρθουμε να καταγγείλουμε, θα προσπαθήσουμε εμείς ως Αστυνομία, δίπλα από τα θύματα το τι έχει συμβεί και μετά εναπόκειται στα δικαστήρια να πάρουν την απόφαση τους. Αυτός είναι ο τρόπος, δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Γιατί αλλιώς δεν θα καταγγέλλαμε και θα αφήναμε αρκετούς δράστες ατιμώρητους.
Δεν μπορούμε να διερευνήσουμε αν το θύμα δεν μας δώσει γραπτή κατάθεση. Δεν μπορούμε να διερευνήσουμε ανώνυμες καταγγελίες γιατί δεν μπορούμε να καλέσουμε ένα άτομο να το ανακρίνουμε χωρίς να υπάρχει ο παραπονούμενος. Υπάρχουν άτομα που τους μιλούσαμε για εβδομάδες και αποφάσισαν χθες να έρθουν να δώσουν μια γραπτή κατάθεση. Χρειάζεται χρόνος και εμείς το αντιλαμβανόμαστε αυτό το πράγμα.
Μια γυναίκα μπορεί να πει ότι «έζησα ό,τι έζησα, για ποιο λόγο να καταγγείλω»…
Μάλλον για την προστασία κάποιων άλλων θυμάτων ή μελλοντικών θυμάτων. Μπορεί εγώ να βίωσα αυτά και να έχω καταφέρει να το «ξεπεράσω», αν ξεπερνιέται κάτι τέτοιο, ή να το έχω διαχειριστεί, όμως πρέπει να έχουμε υπόψη ότι υπάρχουν κάποια άλλα άτομα εκεί έξω που πιθανόν να είναι μελλοντικά θύματα και μιλώντας με ένα θύμα πριν λίγες μέρες τη ρώτησα τι είναι αυτό που την έκανε να μιλήσει μετά από 14 χρόνια και μου είπε «έχω κόρη και δεν θα ήθελα να συμβεί είτε στην κόρη τη δική μου είτε σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο αυτό που μου έχει συμβεί εμένα». Αυτό είναι, αυτές οι απαντήσεις των θυμάτων. Και δεν πρέπει να μένουν ατιμώρητοι αυτοί οι άνθρωποι.
Έρχεται σύντομα η εφαρμογή "Ελπίς" για τα σιωπηλά θύματα. Πιστεύετε ότι θα δώσει όντως φωνή στα θύματα, δεδομένου ότι βλέπουμε να παγιδεύονται σε έναν φαύλο κύκλο βίας και σε πολλές περιπτώσεις να διστάζουν να μιλήσουν;
Αυτή η εφαρμογή Ελπίς είναι για τα θύματα τα οποία δεν μπορούν να επικοινωνήσουν τη δεδομένη στιγμή όταν βρίσκονται σε κίνδυνο, επειδή μπορεί να είναι στο σπίτι ο δράστης, μπορεί να είναι κλειδωμένα σε ένα δωμάτιο, μπορεί να μην μπορούν να επικοινωνήσουν με άλλον τρόπο. Αυτός είναι ο στόχος της δημιουργίας αυτής της εφαρμογής, για να μπορούν με το πάτημα ενός κουμπιού να στέλνουν μήνυμα στο Αρχηγείο Αστυνομίας ότι κινδυνεύουν και να μπορεί η Αστυνομία να ανταποκριθεί άμεσα όπως θα ανταποκρινόταν σε ένα τηλεφώνημα. Άρα περιμένουμε ότι θα χρησιμοποιηθεί και θα αξιοποιηθεί σωστά από τους κάτοικους του νησιού μας ώστε να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε σε πιθανούς κινδύνους.
Η ηγεσία της Αστυνομίας έχει δηλώσει πάρα πολλές φορές ότι στόχος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς το Σώμα. Τι ισχύει για το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας; Υπάρχει εμπιστοσύνη;
Υπάρχει μια αυξητική τάση στις καταγγελίες, αυτό δεν σημαίνει ότι αυξήθηκε το πρόβλημα, αντιθέτως. Έχουμε σκάψει περισσότερο ως Αστυνομία, έχουμε έρθει πιο κοντά, έχουμε βγει προς τα έξω και γνωρίζουν οι πολίτες ότι μπορούν να στηριχθούν στην Αστυνομία, μπορούν να καταγγείλουν. Το 2020 είχαμε 1750 περίπου καταγγελίες για βία στην οικογένεια, ενώ το 2019 είχαμε 1180 άρα υπάρχει αύξηση και αυτή η αύξηση δεν ήταν κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, ήταν όλους τους μήνες, άρα βλέπουμε ότι σιγά σιγά τα θύματα βγαίνουν και μιλούν, επικοινωνούν μαζί μας. Έχουμε δημιουργήσει τα επαρχιακά μας κλιμάκια, η ηγεσία της Αστυνομίας έχει επενδύσει σε αυτόν τον τομέα, στην εξειδίκευση ώστε να μπορούμε να έχουμε τους κατάλληλους ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις με τις κατάλληλες γνώσεις για να διερευνούν αυτού του είδους τα αδικήματα. Πλέον έχουμε σε όλες τις επαρχίες κλιμάκια. Πιστεύουμε ότι ο κόσμος μας εμπιστεύεται, κάθε μέρα και καλύτερα.
Ποιοι είναι τελικά οι πραγματικοί αριθμοί; Ο σκοτεινός αριθμός;
Ο αριθμός εγκληματικότητας είναι πολύ αυξημένος στις περιπτώσεις αυτές, όσον αφορά τη βία στην οικογένεια, τη σεξουαλική κακοποίηση. Δεν τον γνωρίζει κανένας, μπορεί να είναι ο τετραπλάσιος ή ο πενταπλάσιος των αριθμών που παίρνουμε.
Επειδή υπάρχουν πάρα πολλοί που είτε έχουν υποστεί κάποιου είδους βία είτε είναι παγιδευμένοι ακόμη σε αυτόν τον κύκλο θα ήθελα να κοιτάξετε την κάμερα και να τους μιλήσετε απευθείας και να τους πείτε όσα έχετε να τους πείτε.
Η Αστυνομία είναι εδώ, η Αστυνομία θα σταθεί δίπλα σε αυτά τα άτομα, συνοδοιπόροι τους στην όλη πορεία μέχρι να φτάσουμε στο δικαστήριο. Μπορούν να μας εμπιστευτούν. Οι ανακριτές μας είναι έμπειροι, γνωρίζουν τον τρόπο διαχείρισης των υποθέσεων και μπορούν να μας εμπιστευτούν. Το έχουμε αποδείξει νομίζω και με τις καταχωρήσεις των παλαιότερων υποθέσεων και θα συνεχίσουμε να το αποδεικνύουμε. Διερευνούμε καθημερινά αυτές τις υποθέσεις, δεν τις αφήνουμε να βγαίνουν προς τα έξω γιατί πρέπει να προστατεύουμε τα θύματα και αυτός είναι ο στόχος μας, να μην στοχοποιείται κανένα θύμα, να νιώθει άνετα, να νιώθει ότι είναι δυνατό για να προχωρήσει στην καταγγελία. Είμαστε εδώ να μας εμπιστευτούν, μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί μας στο 1460 ή στο 22808442 και μπορούν να επικοινωνήσουν οποιαδήποτε ώρα. Να μιλήσουμε, να τους εξηγήσουμε τη διαδικασία πως προχωρούμε με τις υποθέσεις, αν χρειάζονται ψυχολογική στήριξη και μπορούμε να βοηθήσουμε. Πρέπει να μπει ένα τέλος. Πρέπει να μιλήσουμε για να μπει ένα τέλος.
