Σκεφτήκατε ποτέ πόσο φαγητό πετάμε κατά μέσο όρο το χρόνο; Σε πόσο χρήμα μεταφράζεται και ποιες άλλες επιπτώσεις έχει στο οικοσύστημά μας; Για να κάνουμε πιο απλά τα μαθηματικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της WWF, κάθε άτομο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης πετάει στα σκουπίδια 173 κιλά τροφής κάθε χρόνο. Και όλα αυτά την ώρα που βρισκόμαστε στα πρόθυρα επισιτιστικής κρίσης μετά από τον πόλεμο στην Ουκρανία αλλά και τις συνέπειες που επιφέρει η κλιματική κρίση.
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών καθιέρωσε από το 2019 την 29 Σεπτεμβρίου ως Διεθνής Ημέρα Ενημέρωσης για την Απώλεια και τη Σπατάλη Φαγητού, ώστε να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες και να "σπρώξει" οργανισμούς, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις να δράσουν.
Εμείς, με αφορμή την ημέρα αυτή, μιλήσαμε με την Λειτουργό Προγραμμάτων των "Φίλων της Γης Κύπρου" Σάρα Μαρίζα Βρυωνίδη για να εξετάσουμε την κατάσταση στην Κύπρο αλλά και να βρούμε τρόπους για να υπολογίζουμε σωστά τις ανάγκες μας, ώστε να μειώσουμε τη σπατάλη.
Λέγεται πως αν μαζεύαμε το φαγητό που σπαταλούμε θα αρκούσε να ταΐσουμε τον πλανήτη. Υπάρχουν υπολογισμοί σχετικά με τη σπατάλη φαγητού που καταγράφεται στην Κύπρο;
Σε παγκόσμιο επίπεδο, κάθε χρόνο σχεδόν 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφής καταλήγουν στα σκουπίδια, παρ’ όλο που θα μπορούσαν να καταναλωθούν. Παράλληλα, 868 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από ασιτία.
Η ποσότητα των 1,3 δις τόνων τροφής, θα μπορούσε να καλύψει τέσσερις φορές τις ανάγκες των 868 εκ. ανθρώπων που υποσιτίζονται. Ίσως χρειάζεται να το διαβάσουμε 2 φορές αυτό για να κατανοήσουμε πόσο σημαντικό είναι.
Τώρα στη περίπτωση της Κύπρου, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της 2ης Παγκύπριας Έρευνας FoodPrint για την σπατάλη τροφίμων, τα περισσότερα νοικοκυριά τείνουν να αγοράζουν περισσότερα τρόφιμα από αυτά που χρειάζονται, όμως, οι συνήθειες των καταναλωτών στην Κύπρο σε σχέση με την αγορά, διατήρηση και κατανάλωση τροφίμων παρουσιάζουν βελτίωση, σε σύγκριση με αντίστοιχη έρευνα που έγινε πριν από δύο χρόνια.
Η βελτίωση αφορά μεταξύ άλλων, τα αισθήματα (τύψεις), την αντίληψη περιβαλλοντικού κόστους και την απώλεια χρημάτων όταν πετούν τρόφιμα, ενώ παράλληλα η συμπεριφορά τους, επηρεάζεται από πολλούς εξωγενείς παράγοντες, όπως η ακρίβεια και η πανδημία.
Η έρευνα κατέδειξε επίσης, ότι κατά την αγορά και κατανάλωση των τροφίμων οι πιο συνηθισμένες συμπεριφορές των Κυπρίων καταναλωτών είναι ο έλεγχος της ημερομηνίας λήξης των τροφίμων (απάντησε θετικά το 95% των συμμετεχόντων), η προσοχή στο πως αποθηκεύονται τα τρόφιμα (90%) και η δημιουργία λίστας πριν την επίσκεψη σε υπεραγορές (89%). Και οι τρεις αυτές συνήθειες, προστίθεται, βοηθούν στη μείωση της σπατάλης τροφίμων.
Η πρώτη έρευνα έγινε στο τέλος του 2020, όταν άρχισε η εκστρατεία FoodPrint, ένα έργο που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος Life+.
Εκτός του ότι σημαίνει πεταμένα λεφτά, ποιες άλλες επιπτώσεις έχει η σπατάλη φαγητού, ειδικά σε μια περίοδο που μιλάμε για επισιτιστική κρίση;
Η σπατάλη τροφίμων εκτός από οικονομικό αντίκτυπο στο κάθε νοικοκυριό ξεχωριστά, έχει και τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (παραγωγής, μεταποίησης, μεταφοράς, διανομής και κατανάλωσης) αλλά και περιβαλλοντικές. Σε ό,τι αφορά τα οργανικά απόβλητα, επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό το έδαφος, αφού επιβαρύνεται με τη χρήση λιπασμάτων, βιοκτόνων,φυτοφαρμάκων, αντιβιωτικών. Η ατμόσφαιρα επηρεάζεται επίσης αφού περίπου 3,3 δισεκατομμύρια τόνοι αερίων του θερμοκηπίου ρυπαίνουν λόγω του μεθανίου που απελευθερώνεται από τα τρόφιμα που σαπίζουν στις χωματερές.
Παράλληλα η σπατάλη τροφίμων συνδέεται άμεσα με τη σπατάλη πόρων, νερού και ενέργειας. Τα τρόφιμα που πετιούνται κάθε χρόνο στην Ε.Ε. ευθύνονται για την κατανάλωση του 50% του νερού άρδευσης, αφοου για την παραγωγή των τροφίμων που παράγονται αλλά δεν καταναλώνονται, απαιτείται μια ποσότητα νερού ίση με τον όγκο νερού του ποταμού Βόλγα της Ρωσίας, του μεγαλύτερου ποταμού της Ευρώπης. Επιπλέον, για την παραγωγή ενός κιλού βοδινού κρέατος απαιτείται η κατανάλωση 5.000-10.000 λίτρων νερού.
Σε ότι αφορά την ενέργεια και αν δούμε ολόκληρη την αλυσίδα τροφίμων, μεγάλα ποσά ενέργειας καταναλώνονται για την παραγωγή τροφίμων (καύσιμα σε αγροτικά οχήματα, κλιματισμός σε θερμοκήπια ή/και φάρμες, ενέργεια για την παραγωγή λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, κλπ.)
Πως μπορούμε να υπολογίσουμε πιο σωστά το φαγητό που θα αγοράσουμε/μαγειρέψουμε και κατ’ επέκταση, πως θα μειώσουμε το φαγητό που πετάμε;
Υπάρχουν ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε τη σπατάλη τροφίμων. Για αρχή μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα υπολογιστή σπατάλης τροφίμων για να δούμε σε ποιο σημείο βρισκόμαστε και πόση προσπάθεια χρειάζεται να κάνουμε. Ένα παράδειγμα υπολογιστή σπατάλης έχει δημιουργηθεί μέσα από το έργο Footprint και μπορείτε να τον βρείτε εδώ: https://foodprintcy.eu/calculator/
Επιπλέον, ο προγραμματισμός γευμάτων από πριν και η λίστα αγορών είναι δύο τρόποι που μπορούμε να ελέγξουμε τα τρόφιμα που χρειαζόμαστε.
Γενικότερα, σαν καταναλωτές πρέπει να αγοράζουμε και να καταναλώνουμε με σύνεση και ηθικά. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Αγοράζω όσα έχω ανάγκη, προσπαθώ να επιλέγω τοπικά και εποχιακά τρόφιμα, στηρίζοντας αγρότες και μικρές επιχειρήσεις, στηρίζοντας κατ επέκταση τη τοπική οικονομία. Αποθηκεύω και αξιοποιω τα περισσεύματα τροφιμων και όπου είναι δυνατόν προσφέρω το περίσσευμα σε άτομα που το έχουν ανάγκη.
Μέσα από Foodprint σε μια προσπάθεια να βοηθήσει τους καταναλωτές, τις επιχειρήσεις εστίασης αλλά και κοινωνικά σύνολα από ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, έχει δημιουργηθεί μια πλατφόρμα συνεργασίας, όπου μπορείς να εγγραφείς είτε σαν παραλήπτης είτε σαν δωρητής τροφίμων. Τα άτομα ή οι επιχειρήσεις εγγράφονται και δηλώνουν τη ποσότητα και το είδος φαγητού που τους περισσεύει ή τις ανάγκες τους σε τρόφιμα και έτσι γίνεται μια σύνδεση των δύο ώστε να συνεισφέρουμε στην καταπολέμηση του προβλήματος της σπατάλης τροφίμων στη Κύπρο. Μπορείτε να βρείτε τη πλατφόρμα εδώ: https://foodprintcy.eu/collaboration-platform/ και να επικοινωνήσετε με τους Φίλους της Γης Κύπρου στο sara.mariza.vryonidi@foecyprus.org για καθοδήγηση ως προς τη λειτουργία της.
