"Ανασήκωσε την πλάτη κι απόσεισέ τους Πενταδάχτυλέ μου ανασήκωσε την πλάτη κι απόσχισέ τους"
Κάπως έτσι, με το δακρυσμένο μελάνι του, θα αποτυπώσει το δράμα του κυπριακού λαού ο Κώστας Μόντης. Κι αυτοί είναι μόνο μερικοί από τους αμέτρητους στίχους που θα γράψει και θα κουβαλούν τις βάρβαρες και συνάμα θλιβερές εικόνες της τουρκικής εισβολής.
"Μητέρα, εισήλασαν απ’ το μέρος που ξαγρυπνούσαμε με τις κιθάρες, απ' το μέρος που γράψαμε το πρώτο μας ερωτικό γράμμα, απ' το μέρος που μας χαμογέλασαν οι πρώτοι στίχοι, μπορείς να διανοηθείς;"
Από το '65 μέχρι το '80, ο Μόντης θα γράψει τα «γράμματα στη μητέρα» και μέσα από τους στίχους του, απευθυνόμενος στη μητέρα του που έχασε όταν ήταν 11 ετών, θα της περιγράφει με τον πιο γλαφυρό τρόπο τις μαύρες σελίδες της ιστορίας του τόπου μας.
"Μητέρα, αν το βρεις βαρύ το γράμμα μου, είναι που σκύβει απάνω του ο Πενταδάκτυλος φορτωμένος Τούρκο."
"Στοίχειωσε μητέρα, στοίχειωσε σου λέω ο Πενταδάκτυλος και δεν ξέρω, τον μισήσαμε, τον μισήσαμε χωρίς να μπορούμε να το πούμε."
Το μελάνι του θα κυλήσει κατευθυνόμενο από τα συναισθήματα και τις σκέψεις που θα του προκαλέσουν οι εξελίξεις για να μας αφήσει μια πιο βαθιά ανάγνωση της ματωμένης ιστορίας μας και δη της τουρκικής εισβολής, με αποκορύφωμα το τρίτο γράμμα…
Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα ο Πενταδάκτυλος, μητέρα.
Στο κάτω-κάτω το Μόρφου δεν το βλέπουμε,
στο κάτω-κάτω την Κερύνεια δεν τη βλέπουμε,
την Αμμόχωστο δεν τη βλέπουμε,
όμως αυτός είν’ εκεί απέναντί μας ,
όμως αυτός είναι διαρκώς εκεί απέναντί μας ,
και μας κοιτάζει , και μας κοιτάζει μ’ ένα τρόπο …
και κάθεται βραχνάς και μολύβι στο στήθος μας,
όμως αυτός είν’ εκεί απέναντί μας ,
και δεν μπορεί να κρυβεί σαν το Μόρφου,
και δε μπορεί να κρυβεί σαν την Κερύνεια
και σαν την Αμμόχωστο.
Και λέει: “Λοιπόν”;
και μας ρωτά: “Λοιπόν”;
Είναι για τον Μόντη μια χαίνουσα πληγή η παλάμη του Πενταδάκτυλου, είναι μια πληγή «η σελήνη η ματωμένη και μισή», μια πληγή που δεν θα κλείσει ποτέ και θα δακρύζει και θα ματώνει απάνω στην ποίησή του για να καθρεφτίζει όσα βολοδέρνουν μα δεν έβρισκαν λέξεις για να ειπωθούν.
Μετά την Τουρκική εισβολή
Τώρα πια πώς θα μπορέσουμε να πεθάνουμε,. τώρα πια πώς θα μπορέσουμε να πεθάνουμε. μ' αυτή την έγνια πίσω μας;
Και σήμερα; Τι θα έγραφε αλήθεια σήμερα;
"Είναι δύσκολο να πιστέψουμε πως μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας, θάλασσα πικροθάλασσα και πικροκυμματούσα, να 'ξερα τι θα μου έκανες να μην σε τραγουδούσα, θάλασσα πικροθάλασσα και πικροκυμματούσα, να 'ξερα τι θα μου έκανες να σε πετροβολούσα, θάλασσα πικροθάλασσα πάρ' τους και γύρνα πίσω και όσο και να σε μίσησα, θα σε ξαναγαπήσω.»
