Απουσία έγκαιρων και εξειδικευμένων υπηρεσιών πρωτογενούς παρέμβασης με σκοπό την πρόληψη της γονικής αποξένωσης σε διυπηρεσιακό επίπεδο καθώς και η ανάγκη θεσμοθέτησης διεπαγγελματικής συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και Αστυνομίας και συστέγασης τους σε εξειδικευμένη δομή για το χειρισμό περιπτώσεων με γονική αποξένωση, συντηρούν μεταξύ άλλων το μεγάλο και σοβαρό πρόβλημα της γονικής αποξένωσης, σύμφωνα με την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Δέσπω Μιχαηλίδου.
Ενώπιον της επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών όπου συζητήθηκαν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά θύματα γονικής αποξένωσης και επιβαλλόμενες διαδικασίες από το κράτος για την προστασία τους, η κα. Μιχαηλίδου δήλωσε πως πρόκειται για ένα εξειδικευμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα μεγάλος αριθμός παιδιών, για τα οποία όπως έχω διαπιστώσει δεν υπάρχει σταθερή διεπαγγελματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων της κατάστασης την οποία βιώνουν, προκειμένου οι επαγγελματίες να είναι σε θέση να τεκμηριώσουν και να δικαιολογήσουν την ανάγκη αποτελεσματικών και έγκαιρων μέτρων προστασίας τους από τη στάση του αποξενωτικού γονέα. Πέραν των προαναφερθέντων, η Επίτροπος αναφέρθηκε στην
- Απουσία πρωτοκόλλου διεπαγγελματικής διαχείρισης οικογενειών που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της γονικής αποξένωσης.
- Ανάγκη αναθεώρησης νομοθεσίας που διέπει το οικογενειακό δίκαιο ώστε να επιτυγχάνεται ταχύτερη εκδίκαση υποθέσεων, θεσμοθέτηση διαδικασίας Προσδιορισμού του Συμφέροντος του Παιδιού, εμπλοκή Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων τόσο στη φάση αξιολόγησης όσο και στη θεραπευτική παρέμβαση σε οικογένειες, διεύρυνση εξουσιών των Δικαστηρίων προκειμένου να εκδίδονται διατάγματα αξιολόγησης εμπλεκόμενων μερών ή/και συμμετοχής τους σε θεραπευτικά προγράμματα κ.α.
- Ανάγκη εφαρμογής του Νόμου για τη Διαμεσολάβηση σε Οικογενειακές Υποθέσεις.
- Απουσία εξειδικευμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης σε γονείς που ασκούν αναποτελεσματικές ή ακατάλληλες τεχνικές άσκησης του γονικού τους ρόλου, καθώς και προγραμμάτων αποκατάστασης της σχέσης παιδιού – αποξενωμένου γονέα.
Κατά τη συνεδρία της Επιτροπής η Επίτροπος εισηγήθηκε την
1. Θεσμοθέτηση διεπαγγελματικής συνεργασίας και συντονισμού επαγγελματιών των ΥΚΕ, ΥΨΥΠΕ και Αστυνομίας, οι οποίοι να συστεγάζονται σε εξειδικευμένη δομή για την εξατομικευμένη διαχείριση περιπτώσεων γονικής αποξένωσης.
2. Δημιουργία πρωτοκόλλου διεπαγγελματικής διαχείρισης, σύμφωνα με την προτεινόμενη από τους ειδικούς, βιβλιογραφία, περιπτώσεων οικογενειών που απευθύνονται στις αρμόδιες Υπηρεσίες λόγω άρνησης παιδιού να έχει επαφή με έναν εκ των γονέων του ή/ και για τις οποίες έχει ήδη διαπιστωθεί η ύπαρξη γονικής αποξένωσης.
3. Επένδυση κονδυλίων για την εκπαίδευση και κατάρτιση επαγγελματιών των ΥΚΕ, ΥΨΥΠΕ, Αστυνομίας για την καλλιέργεια συναντίληψης γύρω από τη γονική αποξένωση.
4. Δημιουργία έγκαιρων και εξειδικευμένων υπηρεσιών πρωτογενούς παρέμβασης με σκοπό την πρόληψη της γονικής αποξένωσης σε διυπηρεσιακό επίπεδο.
5. Εκσυγχρονισμός του Οικογενειακού Δικαίου με τρόπο που να επιτυγχάνεται ταχύτερη εκδίκαση υποθέσεων γονικής μέριμνας και παρακοής διαταγμάτων γονικής μέριμνας, θεσμοθέτηση διαδικασίας Προσδιορισμού του Συμφέροντος του Παιδιού, εμπλοκή Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων τόσο στη φάση αξιολόγησης όσο και στη θεραπευτική παρέμβαση σε οικογένειες, διεύρυνση εξουσιών των Δικαστηρίων προκειμένου να εκδίδονται διατάγματα αξιολόγησης εμπλεκόμενων μερών ή/και συμμετοχής τους σε θεραπευτικά προγράμματα.
6. Στο πλαίσιο αναθεώρησης του οικογενειακού δικαίου, να εισαχθούν πρόνοιες στον περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμο, που να προβλέπει ρητά ότι, σε περιπτώσεις που υπάρχει διάγνωση σοβαρής γονικής αποξένωσης και έχει εξαντληθεί η χρήση άλλων μέτρων με σκοπό την αποκατάσταση της σχέσης παιδιού – αποξενωμένου γονέα, το Δικαστήριο να μπορεί είτε κατόπιν αίτησης είτε αυτεπάγγελτα να εκδίδει διάταγμα προσωρινής απομάκρυνσης του παιδιού και να τοποθετείται είτε με τον αποξενωμένο γονέα είτε σε εναλλακτικό πλαίσιο φροντίδας (π.χ κρατικό Ίδρυμα ή αναδοχή).
7. Δημιουργία προγραμμάτων ψυχο- εκπαίδευσης σε γονείς που ασκούν αναποτελεσματικές ή ακατάλληλες τεχνικές άσκησης του γονικού τους ρόλου, καθώς και εξειδικευμένων προγραμμάτων βασισμένων στις αρχές της συστημικής θεραπείας για την αντιμετώπιση κάθε διαβάθμισης της γονικής αποξένωσης (ήπιας, μέτριας, σοβαρής) και αποκατάσταση της σχέσης παιδιού- αποξενωμένου γονέα.
Καθυστερήσεις στα δικαστήρια
Από την πλευρά του ο Γιώργος Τσόκκος, πατέρας, εκπρόσωπος της Ομάδας κατά της Γονικής Αποξένωσης ανέφερε ενώπιον της Επιτροπής πως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι στην καθυστέρηση που παρατηρείται στις αποφάσεις των δικαστηρίων. Αναφέρθηκε στην σημαντικότητα του θεσμού της διαμεσολάβησης ο οποίος όπως είπε σε ορισμένες χώρες είναι υποχρεωτικός. Έφερε το παράδειγμα της Βρετανίας όπου ο θεσμός της διαμεσολάβησης είναι υποχρεωτικός. Πρόκειται όπως είπε για ένα θεσμό που βοηθά στην γρηγορότερη λήψη αποφάσεων από τα δικαστήρια. Πρόσθεσε ότι η πρόληψη δεν υπάρχει σε κανένα στάδιο και πως διατάγματα δεν εφαρμόζονται ούτε οι διαδικασίες για την παρακοή διαταγμάτων. Θα πρέπει, σημείωσε, όλες οι υπηρεσίες που εμπλέκονται να επιδεικνύουν περισσότερο ενδιαφέρον.
Παγιώνουν καταστάσεις μίσους
Μετά τη συνεδρία, η Βουλευτής του ΑΚΕΛ και Πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ανέφερε ότι τα θέματα αποξένωσης παιδιών σε περιπτώσεις διαζυγίου παγιώνουν καταστάσεις μίσους εναντίον ενός εκ των δύο γονέων και αυτό θα πρέπει να προληφθεί από την πολιτεία. «Αντιλαμβάνεστε ότι κανένα παιδί που στερείται τον ένα εκ των δύο γονέων, στη συνέχεια όταν ως ενήλικας, θα πρέπει να ζήσει με ένα υγιή τρόπο, αυτό δεν θα μπορεί να το πράξει, αφού θα υπάρχουν κατάλοιπα λόγω της αποξένωσης που είχε», σημείωσε.
Η κ. Χαραλαμπίδου πρόσθεσε ότι στην Επιτροπή Νομικών προχωρά το θέμα της μεταρρύθμισης του οικογενειακού δικαίου και εξέφρασε την ανάγκη για δημιουργία κοινών φακέλων για περιπτώσεις αποξένωσης παιδιών σε περιπτώσεις διαζυγίου. Οι υπηρεσίες, οι οποίες ασχολούνται, είπε, και στοιχειοθετούν αυτές τις εκθέσεις θα πρέπει να έχουν ένα κοινό ηλεκτρονικό φάκελο πρόσβασης, όπου να μπορούν να έχουν τα στοιχεία που θα πρέπει να διαχειριστούν στην κάθε περίπτωση. Συνεπώς, είναι πολλά που μπορούν να γίνουν, γιατί οι δικαστές στο τέλος της ημέρας θα δικάσουν με βάση τα όσα έχουν ενώπιον τους.
Ανέφερε ακόμα, ότι προκειμένου να υπάρχει αποτελεσματικό και ολοκληρωμένο σύστημα θα πρέπει οι υπηρεσίες, οι οποίες λειτουργούν υποστηρικτικά να μπορούν να κάνουν σωστές και έγκαιρες παρεμβάσεις. Εξήγησε ότι το 2021 οι λειτουργοί στις υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας είχαν 421 τέτοιες περιπτώσεις και ήδη βρίσκονταν στα χέρια τους, άλλες 477 από προηγούμενες χρονιές.
«Δεν είναι δυνατόν εφτά λειτουργοί στις υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας να χειρίζονται περίπου 900 υποθέσεις», ανέφερε. Διερωτήθηκε πώς μπορεί να γίνουν σωστές και σοβαρές αξιολογήσεις που να αφορούν στην ψυχική υγεία ενός παιδιού όταν εφτά λειτουργοί και πολλές φορές, χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση και ειδικότητα, να πρέπει να ετοιμάζουν εκθέσεις για 900 περιπτώσεις.
Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Φωτεινή Τσιρίδου, δήλωσε ότι συγκεκριμένο θέμα μελετάται πολύ σοβαρά και εντατικά κάτω από την ομπρέλα της μεγάλης μεταρρύθμισης του οικογενειακού δικαίου στην Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως. «Είμαστε αποφασισμένοι την δέσμη των 8 νομοσχεδίων που αφορούν την μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου και το ζήτημα της διαμεσολάβησης να ψηφιστούν από την Ολομέλεια της Βουλής», είπε η κ. Τσιρίδου. Στόχος, ανέφερε, είναι το συμφέρον του παιδιού όπως αυτό προβλέπεται και από τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ.
Η κ. Τσιρίδου, εξήγησε ότι μέσω αυτών των νομοσχεδίων θα γίνει προσπάθεια εκσυγχρονισμού του οικογενειακού δικαίου, ούτως ώστε όλες οι διαφορές μεταξύ συζύγων και γονέων, να επιλύονται γρήγορα και ουσιαστικά, από ένα δικαστή. Σε αυτό το πλαίσιο, πρόσθεσε, γίνεται προσπάθεια να ενταχθεί η γνώμη του παιδιού και αυτή να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από το δικαστήριο. Παράλληλα, προβλέπεται πρόνοια που θα επιτρέπει στο δικαστήριο, μέσω διατάγματος, να παραπέμψει υποχρεωτικά τους γονείς σε θεραπευτικά προγράμματα.
Αναφορικά με το θέμα των υπηρεσιών κοινωνικής ευημερίας η κ. Τσιρίδου ανέφερε ότι είναι πολύ σημαντικό οι λειτουργοί να εκπαιδεύονται και να δημιουργείται ένα πλαίσιο για το πότε κατατίθενται και παραδίδονται οι εκθέσεις τους, οι οποίες, πρόσθεσε, θα πρέπει να είναι όσο πιο επαγγελματικές γίνονται.
Από την πλευρά της, η Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, ανέφερε ότι αφενός, η αποξένωση βλάπτει το ίδιο το παιδί και αφετέρου, ότι κανένας γονέας που αγαπά το παιδί του δεν πρέπει να το αποξενώνει από τον άλλο γονιό, χωρίς να συντρέχει λόγος για την ασφάλεια και την ευημερία του παιδιού.
«Θεωρώ ότι στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του οικογενειακού δικαίου θα πρέπει να μπουν εκείνες οι ασφαλιστικές δικλείδες, ούτως ώστε να κατοχυρώνεται η σχέση του παιδιού και με τους δύο του γονείς, να μην μπορεί κανένας γονέας να εργαλειοποιήσει το παιδί και να το αποξενώσει», είπε. Χρειάζεται ψηφιοποιήση και επιτάχυνση των διαδικασιών, κατέληξε.
