Το μειωμένο ενδιαφέρον των ψηφοφόρων για τις επικείμενες βουλευτικές εκλογές, το μεγάλο ποσοστό αναποφάσιστων, ο αυξημένος αριθμός επιλογών σε ότι αφορά τους Υποψηφίους αλλά και τους σχηματισμούς, είναι ανάμεσα στα συμπεράσματα που εξάγονται από τις δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα. Ο Διευθυντής της εταιρείας Pulse Πάνος Παναγιώτου μίλησε στο AlphaNews.live και ανάμεσα σε άλλα κλήθηκε να σχολιάσει τις τάσεις που καταγράφονται τόσο στο εκλογικό σώμα όσο και στα κόμματα. Εξηγεί επίσης τι είναι η στάθμιση, τι είναι η αναγωγή και πότε χρησιμοποιείται στις δημοσκοπήσεις.
Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα που εξάγονται από τις δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα ενόψει των Βουλευτικών Εκλογών του Μαϊου;
Να ξεκινήσω λέγοντας ότι οι δημοσκοπήσεις είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται εδώ και αρκετά χρόνια και αποσκοπεί σε δύο κύριους στόχους. Ο ένας να ενημερώνει ευρύτερα το εκλογικό σώμα για τις θέσεις και στάσεις του και ο δεύτερος να ενημερώνει τα εκλογικά επιτελεία όσο αφορά τον προγραμματισμό τους και τις ενέργειες τους σε κάποια εκλογική περίοδο. Φέτος έχουμε μια διαφορετική προεκλογική περίοδο η οποία έχει τις ιδιαιτερότητες της και αυτές οι ιδιαιτερότητες έχουν και συνέπειες πάνω στις δημοσκοπικές εικόνες. Έχουμε ένα μειωμένο ενδιαφέρον του κόσμου για τις εκλογές, εννοώντας των πολιτών σε αντίθεση με το αυξημένο ενδιαφέρον των πολιτικών. Υπάρχει μια δυσαναλογία, ο κόσμος ακόμα δεν μπήκε στον βαθμό που θα μπει στο πετσί των εκλογών, αυτό θα το κάνει προφανώς μετά το Πάσχα. Άρα έχουμε χρόνο για να αλλάξουν πράγματα από όσα βλέπουμε τώρα. Το πρώτο σε ότι αφορά τη σημερινή περίοδο είναι ότι δεν υπάρχει το έντονο ενδιαφέρον του κόσμου όπως το βλέπαμε παλαιότερα δύο μήνες πριν τις εκλογές. Το δεύτερο είναι ότι απ’ αυτούς που ενδιαφέρονται το τι μπορούμε να καταγράψουμε είναι ότι υπάρχει μια μεγάλη αστάθεια στο εκλογικό σώμα όσο αφορά τις προτιμήσεις του. Πρώτη φορά καταγράφουμε τόσο χαμηλά ποσοστά στα μεγάλα κόμματα και τόσο ψηλά ποσοστά στα μικρά, στην αδιευκρίνιστη ψήφο είτε τους αναποφάσιστους είτε τους πιθανούς απέχοντες. Επίσης με βάση την εικόνα που έχουμε σήμερα ένα άλλο συμπέρασμα είναι ότι θα υπάρχουν κάποια ντέρμπι όπως για παράδειγμα την τέταρτη θέση που έχουμε πολλούς μνηστήρες.
Δεν ήταν συνηθισμένο να ήταν τόσο χαμηλό το ενδιαφέρον δυο μήνες πριν τις εκλογές παλαιότερα;
Κάθε εκλογική περίοδο που περνούμε, το εκλογικό ενδιαφέρον μειώνεται. Κάθε πέρσι και καλύτερα. Το 2016 είχαμε μια καταγραμμένη αποχή της τάξης του 33%. Αντιλαμβάνεστε ότι φέτος στο καλύτερο ενδεχόμενο να έχουμε συγκράτηση, υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο να έχουμε αύξηση της αποχής. Αυτή η αποχή καταγράφεται και στις δημοσκοπήσεις. Όταν στα 100 άτομα που αποτελούν το δυνητικό εκλογικό σώμα εντοπίζουμε ότι υπάρχει ένα 5-10% από τις μικρές ηλικίες που δεν θα πάει καν να γραφτεί στους εκλογικούς καταλόγους. Από όσους είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους έχουμε μια αποχή του ενός τρίτου του εκλογικού σώματος. Άρα εξ ορισμού τέσσερις στους δέκα περίπου, δηλώνουν ή έχουν δείξει ιστορικά ότι δεν πάνε να ψηφίσουν. Μετά πάμε στο υπόλοιπο 60% όπου και σε αυτούς υπάρχουν πολλοί πραγματικά αναποφάσιστοι. Αυτό έχει να κάνει και με τη συγκυρία, δηλαδή η πανδημία έφερε άλλες προτεραιότητες στον κόσμο, έφερε λιγότερες αφορμές επαφής με τους πολιτικούς ενώ παλαιότερα τέτοιες μέρες οι πολιτικοί ήταν στα σπίτια του κοσμου σε συγκεντρώσεις. Όλα αυτά πλέον δεν γίνονται άρα δεν ενεργοποιήθηκε ο ψηφοφόρος από τώρα. Κάτι άλλο που δημιουργεί αναποφάσιστους είναι οι πολλές επιλογές. Είναι μια εκλογική αναμέτρηση με πάρα πολλούς σχηματισμούς, με πάρα πολλούς υποψήφιους, οι μετρήσεις μας λένε ότι ο κόσμος κινείται στην επιλογή προσώπων πολύ περισσότερο παρά κομματικών χώρων, άρα αντιλαμβάνεστε το να έχουμε 10-12-15 σχηματισμούς με 50 υποψήφιους ο καθένας δημιουργεί πολλές αφορμές μετακινήσεις. Όλα μαζί καταγράφονται ως αβεβαιότητα στη σημερινή πρόθεση ψήφου όπως την καταγράφουμε.
Θα ήθελα να μας πείτε και αριθμητικά και ποιοτικά ποιες είναι οι αντιδράσεις που εισπράττουν οι άνθρωποι της εταιρείας όταν τηλεφωνούν στον κόσμο για να τον καλέσουν να συμμετάσχει σε αυτές τις δημοσκοπήσεις.
Όπως και σε όλο τον κόσμο έτσι και στην Κύπρο, η ανταπόκριση στις τηλεφωνικές έρευνες και δημοσκοπήσεις έχει κατεβεί σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα. Δυσκολευόμαστε πάρα πολύ να πετύχουμε συνεντεύξεις και αυτό είναι κάτι που κάνει πάρα πολύ δύσκολη τη δουλειά μας όχι μόνο στο να ολοκληρωθεί μια έρευνα αλλά και στο να την επεξεργαστούμε. Υπάρχουν πιθανά προβλήματα τα οποία στατιστικά βέβαια αντιμετωπίζονται και έχει δείξει η επιστημονική μελέτη ερευνών οι οποίες είχαν χαμηλό βαθμό ανταπόκρισης και ψηλό βαθμό ανταπόκρισης ότι αυτές που είχαν χαμηλό βαθμό ανταπόκρισης μπορούν να γίνουν εξίσου αξιόπιστες όσο αυτές που είχαν ψηλό βαθμό με την κατάλληλη επεξεργασία. Άρα χρειάζεται αν θέλεις λίγη περισσότερη στατιστική μαγκιά στην επεξεργασία των αποτελεσμάτων για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που δημιουργούνται από το χαμηλό response. Κάτι που δεν αντιμετωπίζουμε πλέον ενώ το αντιμετωπίζαμε παλιά, είναι την δυσπιστία του κόσμου. Δεν έχουμε προβλήματα δυσπιστίας επειδή ο κόσμος φοβάται για παράδειγμα ότι θα δοθούν οι απαντήσεις του στο τάδε κόμμα, αλλά έχουμε όμως μεγαλύτερη απροθυμία του κόσμου να συμμετέχει στις έρευνες. Είναι πλέον ο τρόπος ζωής πολύ γρήγορος και ο κόσμος δεν μας διαθέτει τόσο εύκολα εκείνα τα πέντε λεπτά για να απαντήσει σε μια τηλεφωνική έρευνα.
Το φαινόμενο που έχουμε διαχρονικά, κόμματα τα οποία δεν νιώθουν ικανοποιημένα από τα ποσοστά που παίρνουν, αρχίζουν να αμφισβητούν τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε στη δημοσκόπηση, είτε την εγκυρότητα των ευρημάτων, μιλούν ακόμα και για φούσκωμα αριθμών a la carte. Θα ήθελα το σχόλιο σας επί αυτής της νοοτροπίας.
Ανέκαθεν υπήρχε αυτή η νοοτροπία σε διάφορους πολιτικούς χώρους, δεν είναι κάτι που συγκεκριμενοποιείται. Η πίττα είναι 100. Όπως και να την κάνουμε δεν γίνεται 110. Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση θα υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι. Είμαστε τώρα δύο μήνες πριν τις εκλογές, βγαίνουν δημοσκοπήσεις, αποτελέσματα δεν σημαίνει ότι προδικάζουν το εκλογικό αποτέλεσμα. Αν ήταν έτσι θα τα κλείναμε όλα και θα βγάζαμε βουλευτές από τις δημοσκοπήσεις. Δεν είναι αυτό που γίνεται. Έχουμε ακόμα δύο μήνες, πενήντα μέρες, υπάρχει χρόνος να δουλέψει κόσμος για να αλλάξουμε αυτά που βλέπουμε. Υπάρχουν και αντικειμενικά προβλήματα και δυσκολίες τις οποίες πλησιάζοντας τις εκλογές πιθανόν να είμαστε σε θέση να επιλύσουμε καλύτερα, όπως ο ψηλός αριθμός αποχής, τα χαμηλά ποσοστά ανταπόκρισης, οι νέοι κομματικοί σχηματισμοί οι οποίοι στατιστικά δυσκολεύουν. Η μεθοδολογία ανάλυσης επεξεργασίας βασίζεται σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό στη λογική της προηγούμενης εκλογικής συμπεριφοράς. Αυτό είναι καλό στα κόμματα που έχουν κάποια ιστορία και μπορείς να τα εκτιμήσεις. Τα κόμματα τα οποία κατεβαίνουν πρώτη, δεύτερη ή τρίτη φορά, δεν έχουμε τόσο εύκολη διαδικασία εντοπισμού των μεγεθών τους άρα μπορεί να προκύψουν λάθη. Αντιλαμβάνομαι ότι για τους πολιτικούς είναι ένας τρόπος άμυνας ή ένας τρόπος προώθησης των δικών τους συμφερόντων τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης. Αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι είναι αλήθεια. Είναι αποδεδειγμένο ότι οι δημοσκοπήσεις δεν μπορούν να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη, υπάρχει επισταμένη δουλειά που έγινε από επαγγελματίες του χώρου και το αποδεικνύει, οι δημοσκοπήσεις μπορούν να πληροφορήσουν τον κόσμο και να του δώσουν εφόδια όταν θα πάρει τις αποφάσεις του να ξέρει τι γίνεται. Στο κομμάτι αυτό είναι πιθανό ορισμένες φορές και εμείς σαν δημοσκόποι να φέρουμε κάποια ευθύνη. Η δυνατότητα πρόβλεψης αποτελέσματος έχει μια χρονική ορθότητα. Το να προβλέπουμε αποτέλεσμα του Μαϊου με έρευνα του Δεκέμβρη, έχει ρίσκο. Μπορεί να το κάνει κάποιος, είναι δικαίωμα του, όμως εμπεριέχει κάποιο ρίσκο. Τα στατιστικά λάθη: Η στατιστική είναι επιστήμη, υπάρχουν φόρμουλες, δεν αποφασίζω εγώ ότι το τάδε κόμμα είναι +-2 και το τάδε κόμμα +-4. Αυτό το καθορίζει η στατιστική. Όταν έχουμε ένα δείγμα 1000 ατόμων και οι 400 δεν ψηφίζουν και ψηφίζουν οι 600 και κάνουμε αναγωγές επί των εγκύρων τα στατιστικά λάθη διογκώνονται. Πρέπει να τα αναφέρουμε. Οι σταθμίσεις είναι θέματα που απασχολούν τους δημοσκόπους αξιοποιούνται και μπορεί στην προσπάθεια να κάνουν κάποιες προβλέψεις να δώσουν τροφή σε κάποιους που τα αποτελέσματα δεν τους αρέσουν, ορθώς ή λάθος, για να αμφισβητήσουν το εργαλείο.
Μιας και αναφερθήκατε στη στάθμιση, την αναγωγή, το ακούμε στις συζητήσεις που γίνονται να εξηγήσουμε λίγο την ορολογία στον κόσμο κύριε Παναγιώτου.
Να ξεκινήσω από τη στάθμιση που είναι το εύκολο αλλά απαραίτητο. Συχνά υπάρχει σύγχχυση μεταξύ στάθμισης και αναγωγής. Η στάθμιση είναι η στατιστική επεξεργασία ενός δείγματος έτσι ώστε εκείνο το δείγμα να έχει σωστή αντιπροσώπευση του πληθυσμού που προσπαθεί να αντιπροσωπεύσει. Δηλαδή σε ένα δείγμα είναι αδύνατο να καταλήξουμε με τα σωστά ποσοστά ανδρών-γυναικών, των κατοίκων κάθε επαρχίας, της προηγούμενης εκλογικής συμπεριφοράς, τα σωστά ποσοστά των ηλικιών. Αυτό δεν γίνεται, δεν υπάρχει τέτοιο δείγμα. Υπάρχει όμως τρόπος με τη βοήθεια της τεχνολογίας να κάνουμε στάθμιση, δηλαδή να δώσουμε στον κάθε ερωτούμενο ειδικό βάρος για να εκπροσωπηθεί σωστά ο πληθυσμός. Αυτή είναι η στάθμιση και είναι απαραίτητο εργαλείο που χρησιμοποιείται όχι μόνο στις δημοσκοπήσεις αλλά και σε άλλες έρευνες προς διόρθωση προβλημάτων που έχουν τα δείγματα. Δεν έχει να κάνει με τα αποτελέσματα αλλά με την επεξεργασία του δείγματος.
Η αναγωγή τώρα, είναι μια απλή μέθοδος των τριών, της ψήφους τις οποίες παίρνει ένα κόμμα επί των διευκρινισμένων. Δηλαδή αν στους 100 μόνο οι 60 μου έδωσαν τι κόμμα θα ψηφίσουν και το δικό μου κόμμα παίρνει 15 είναι το ένα τέταρτο. Με την αναγωγή γίνεται 25%.
Πότε γίνεται, γιατί γίνεται και αν είναι σωστό να γίνεται;
Είναι ένας τρόπος εκτίμησης αποτελέσματος. Δεν είναι ο μόνος, υπάρχουν πολλά είδη με τα οποία μπορούμε να πάμε σε μοντέλα πρόβλεψης. Ένας γραμμικός τρόπος, τον οποίο όταν τον έκανε για πρώτη φορά το 1948 ο Γκάλοπ έπεσε έξω. Όταν το έκανε το 1952 βρήκε το αποτέλεσμα. Κάποτε είναι σωστό, φέρνει αποτελέσματα, κάποτε όχι. Δεν είναι όμως κατ’ ανάγκη ο μόνος τρόπος, αλλά ο συνηθισμένος. Εμείς σαν εταιρεία κάνουμε την κλασσική αναγωγή επί των εγκύρων αλλά την κάνουμε όταν πλησιάσουμε στις εκλογές. Θεωρούμε ότι σήμερα, δύο μήνες πριν τις εκλογές με ένα 40% του εκλογικού σώματος να μην τοποθετείται με συσπειρώσεις των κομμάτων πολύ χαμηλές και με τα θέματα της πανδημίας, σε αυτή τη φάση δεν είναι η καλύτερη επιλογή. Είναι δική μας απόφαση αυτή, κάποιος άλλος μπορεί να θεωρήσει ότι είναι καλός καιρός να το κάνει και πολύ καλά κάνει, είναι δική του επιλογή. Η αναγωγή έχει ένα σημαντικό θέμα. Είναι πειρασμός. Όταν βλέπεις ότι πιάνεις 15 στο 60 θέλεις να πεις ότι είναι 25%. Είναι ένας πειρασμός που δεν μπορούν εύκολα να τον αποφύγουν και τα ΜΜΕ και οι πολιτικοί όταν τους παρουσιάζουμε δημοσκοπήσεις. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και πρέπει να ενημερώνουμε τον τελικό χρήστη για τους περιορισμούς της αναγωγής.
